Türkiye tarihinde, 1921 ve 1924 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde herhangi bir sorun yaşanmazken, 1961 ve 1982 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde Cumhurbaşkanı seçimleri siyasi krizlere neden oldu. 1923-1961 yılları arasında yapılan cumhurbaşkanı seçimine tek aday katıldı ve bu seçimler birinci turda tamamlandı. 1966’dan sonraki seçimlerde birden çok aday çıktı.
1921 ve 1924 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde yapılan seçimlerde herhangi bir sorun yaşanmazken, 1961 ve 1982 Anayasalarının yürürlükte olduğu dönemlerde cumhurbaşkanı seçimleri siyasi krizlere neden oldu. Çözüm arayışları sırasında, dört kez anayasa değişikliği gündeme geldi; 1973, 1980 ve 2000 seçimlerindeki değişiklik önerileri Meclis tarafından reddedildi; 2007 yılındaki Cumhurbaşkanı seçimlerinde gündeme gelen Anayasa değişikliği referandumla kabul edilerek seçim sisteminde köklü değişiklikler yapıldı.
Cumhurbaşkanları, 2007 Anayasa değişikliğine kadar TBMM üyeleri tarafından seçildi. 2007 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi öngörüldü.
Bu sonucun ardından sistemde sürekli kriz üreten, cumhurbaşkanın Meclis tarafından seçilmesi süreci sonlandırıldı. Artık halkın seçmesi dönemine geçilmesiyle de demokratikleşme süreci de başlamış oldu.
2007 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin “367 krizi” üzerinden kilitlenmesi, krizi üretenlerin beklemediği bir sonuca yol açtı. Türkiye siyaseti açısından en önemli sonucu, Cumhurbaşkanını halkın seçmesine yönelik anayasa değişikliğinin yapılmasıydı.
Aday tartışmalarını yerel seçimden sadece dört gün sonra 3 Nisan günü resmi ziyaret kapsamındaki Kuveyt gezisinde, “Köşk adaylığına Başbakan ile birlikte karar vereceğiz” diyerek başlatan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, AK Parti açısından da sürecin ilk adımını atmış oldu.
AK Parti’nin adayı Recep Tayyip Erdoğan
AK Parti ise 30 Mart’ta CHP ve MHP’nin bazı il ve ilçelerde ortak aday göstermesinden ve daha öncesinde Erdoğan karşıtlığı üzerinden söylem birliği oluşturmasından “çatı aday” konusunda zaten hazırlıklıydı. Erdoğan, uzun bir bekleme sürecinden sonra, takvimi sonuna kadar işletilerek 1 Temmuz günü Ankara’da partinin tüm yetkili organlarının davet edildiği geniş katılımlı bir toplantıda AK Parti’nin adayı olarak açıklandı.
Muhalefetin çatı adayı
İslam Konferansı Teşkilatı’nın eski başkanı olan İhsanoğlu, iki ana muhalefet partisi tarafından ‘çatı aday’ olarak açıklandı. İhsanoğlu’nun özgeçmişi CHP içinde başta tepki çekse de, ‘rakip aday’ gösterme girişimleri sonuçsuz kaldı. Daha sonra çatıya DSP, Bağımsız Türtkiye Partisi ve Demokrat Parti de katıldı.
HDP’nin adayı Demirtaş
Halkların Demokratik Partisi, farklı kesimlerden oy almak için partinin eşbaşkanı da olan Selahattin Demirtaş’ı aday gösterdi. Propaganda dönemi, Kesin aday listesinin 11 Temmuz cuma günü Resmi Gazete’de yayımlanması sonrası resmen başladı; ilk tur için propaganda 9 Ağustos’ta son buldu.
Çankaya’dan Beştepe’ye
Türkiye 10 Ağustos’ta tarihi günlerinden birini yaşadı. Türkiye’nin 12. cumhurbaşkanı ilk kez halk tarafından seçildi. Erdoğan, seçimleri İhsanoğlu ve Demirtaş‘ın açık ara önünde tamamladı ve Çankaya Köşkü’ne çıkmaya hak kazandı. Yüzde 51,8 oy alan Erdoğan’ın rakiplerinden MHP ve CHP’nin ortak adayı İhsanoğlu yüzde 38,3 , Demiştaş yüzde 9,6 oy aldı.
Bir çok ilke sahne olan seçimlerin en çok dikkat çeken yönü sandığa gidenlerin sayısındaki sert düşüş oldu. 30 Mart yerel seçimleriyle kıyaslandığında 2 milyon kişinin oy kullanmadığı ortaya çıktı. Seçimlerin yaz tatiline denk gelmesi bu oranın düşük kalmasında etkili oldu. Yurt dışındaki 2,7 milyon seçmenin sadece 203 bini oy kullandı.
AK Parti’nin adayı Recep Tayyip Erdoğan, seçim sonuçlarının netleşmesinden sonra İstanbul’dan Ankara’ya hareket etti ve beklenen balkon konuşmasını gerçekleştirdi.
Yeni Türkiye sloganıyla cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasını başlatan Recep Tayyip Erdoğan 12. cumhurbaşkanı sıfatıyla Çankaya Köşkü’nde 28 Ağustos’ta görevine resmen başladı.Erdoğan, öncesinde TBMM Başkanı Cemil Çiçek’ten mazbatasını aldıktan sonra yemin etti. Meclis’teki yemin töreninin ardından Anıtkabir’i ziyaret eden Erdoğan Atatürk mozolesine ay yıldızlı çelen bıraktı. Daha sonra Anıtkabir özel defterine yazdığı yazıda ‘vefatınızın ardından cumhurbaşkanlığı makamı ile cumhur arasındaki bağlar zayıfladı’ ifadesini kullandı.
Erdoğan ardından devir teslim töreni için Çankaya Köşkü’ne geçti. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e ‘Devlet Şeref Madalyası’ veren Erdoğan devir-teslim töreninin ardından yabancı devlet adamları ile Çankaya Köşkü’nde akşam yemeğinde buluştu.
Devir teslim törenine 90’a yakın ülkenin hükumet ve devlet başkanı iştirak etti.