İran’da, ekonomik nedenlerle başlayan ve bir süredir kesintiye uğrayan hükümet karşıtı gösteriler, 176 kişinin hayatını kaybettiği Ukrayna uçağının, olaydan 3 gün sonra, Devrim Muhafızları Ordusu tarafından “yanlışlıkla” düşürüldüğünün itiraf edilmesinin ardından yeniden alevlendi. Dün gece ön saflarında üniversite öğrencilerilerin olduğu göstericiler, başta başkent Tahran olmak üzere İsfahan, Meşhed, Hemedan, Şiraz ve Reşd gibi kentlerde sokağa çıktı. Göstericilerin, düşen uçak ile ilgili hem iç kamuoyunu hem de dünyayı yanıltmaya çalışan yönetimi hedef aldığı gözlendi. Göstericilerin hedefinde İran dini lideri Ali Hamaney ve Devrim Muhafıları Ordusu vardı. Toplanan kalabalık “Devrim Muhafızları utan, ülkeyi rahat bırak”, “Diktatöre ölüm”, “Yalancılar istifa”, “Silahlı kuvvetler genel komutanı (Hameney) istifa”, “Bana fitneci deme, fitnecinin kendisi sensin” şeklinde sloganlar attı. Gösterilerde İran caddelerinde asılı kasım Süleymani posterlerinin yırtıldığı da görüntülere yansıdı.
Başkent Tahran’ın Emir Kebir, Tahran ve Şerif üniversitelerinde düşürülen uçakta hayatını kaybedenler için mum yakılarak yapılan anma töreninde rejim karşıtı slogan atıldı. Sosyal medyada paylaşılan görüntülere göre, uçakta 14 öğrencisi hayatını kaybeden Şerif Üniversitesi’nin önünde toplanan kalabalık “Süleymani katildir, rehberi (Hamaney) cahildir” sözleriyle tepkilerini dile getirdi. Tahran Üniversitesi’nde ise Kasım ayındaki benzin zammı protestolarında 1500 kişinin hayatını kaybettiği yönünde ve “diktatöre ölüm” sloganları atıldı.
Meşhed’deki Firdevsi Üniversitesi’nde de hayatını kaybedenler için anma töreni düzenlendi. İsfahan’ın tarihi Siusepol Köprüsü’nde toplanan kalabalık da “Halk dilencilik yapıyor, ağa (Hamaney) da efendilik yapıyor. Velayeti fakihe ölüm”, “Hamaney katildir, velayeti (rehberliği) de batıldır” ve “Düşman buradadır, yalan yere ABD’dir diyorlar” şeklinde sloganlar attı. Hemedan, Şiraz ve Reşd gibi kentlerde de düzenlenen anma törenlerinde yönetim eleştirildi ve rejim karşıtı söylemlerde bulunuldu. Öğrenciler, Devrim Muhafızları Ordusunu da “Utanın, ülkeyi rahat bırakın” sloganları ile hedef aldı.
İran’da ev hapsindeki muhalif liderlerden Mehdi Kerrubi ise “kaleme” adlı internet sitesinde yayınlanan mektubunda ülke lideri Ali Hamaney’in “rehberlik” için yeterli şartlara sahip olmadığını ileri sürdü. Kerrubi, Hamaney’e yazdığı mektubunda “Eğer söyledikleri gibi bu facialara herhangi bir dahliniz yoksa ve hakikati öğrenmeye de çalışmadıysanız, nasıl bir silahlı kuvvetler genel komutanısınız ki başkaları sizinle ve ülkeyle böyle oynayabiliyor? Bu durumda da çok açıktır ki kudret, cesaret, yönetim ve siyaset yönünden rehberlik için yeterli şartlara sahip değilsiniz” eleştirisini yöneltti. İran Meclisi Reşt Milletvekili Gulamali Caferzade de, “Eğer Batı’nın baskısı ve sosyal medyada yayınlanan görüntüler olmasaydı beyler (İranlı yöneticiler) gerçeği asla söylemeyeceklerdi” tepkisini gösterdi.
İngiliz elçiye gözaltı
- İran’ın başkenti Tahran’da düşen Ukrayna uçağında hayatını kaybedenler için Emir Kebir Üniversitesi’nin önünde düzenlenen anma etkinliğine katılan İngiltere’nin Tahran Büyükelçisi Rob Macaire’in “bazı radikal ve yıkıcı eylemleri organize etmeye ve kışkırtmaya çalıştığı” iddiasıyla gözaltına alındığı ve bir süre sonra serbest bırakıldığı bildirildi. İranlı yetkililer, büyükelçinin kimliğinin ortaya çıkmasının ardından serbest bırakıldığını açıkladı. Gelişmeye tepki gösteren İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, ülkesinin Tahran Büyükelçisi Rob Macaire’in gözaltına alınmasının, uluslararası hukukun “fahiş biçimde ihlali” olduğunu bildirdi.
İran medyası:Utanç!
İran gazeteleri, Ukrayna uçağının, “yanlışlıkla” düşürüldüğü itirafının ardından, olayı eleştiren manşetlerle çıktı. Gazeteler, düşen uçakta hayatını kaybeden yolcular için başsağlığı mesajları yayınladı. İran resmi gazetesi, “İran”, uçakta hayatını kaybeden yolcuların adlarını, uçak kuyruğu şeklinde bir çizimle manşetten verdi. Tahran belediyesi tarafından çıkarılan Hemşehri gazetesi “Utanç” başlığını attı. Ilımlı kanada yakın, Cumhuriye İslami gazetesi “Sorumlular görevden alınsın” dedi. Armane Meli gazetesi ise “İnanılmaz” manşetini attı.
Trump’tan gösterilere destek
- ABD Başkanı Donald Trump da İran’da düşürülen Ukrayna uçağı için düzenlenen anma programını protestoya dönüştüren göstericilere destek verdi. Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Benim yönetimim sizinle birlikte olmaya devam edecek” diyen Trump, protestoculara seslenerek, “İran’ın cesur ve acı çeken halkına: Protestolarınızı yakından takip ediyoruz ve cesaretinizden ilham alıyoruz” ifadelerini kullandı. “Barışçıl protestocuların katledildiği” başka bir olay veya internetin kapatılmasının söz konusu olmaması gerektiğini vurgulayan Trump, “Dünya izliyor.” uyarısında bulundu. ABD Başkanı aynı mesajı Farsça da paylaştı.
