Günümüzde ebeveynlerin en büyük kaygısı dijitalleşmenin içine doğmuş çocuklarımızın internet ve özellikle dijital oyun kullanımı üzerinedir. Çocuklarımızın henüz konuşmayı bile öğrenmeden akıllı telefon ve tablet kullanabilmesi gerçeği ebeveynleri korkutmaktadır. Ebeveynler eskiden çocuklarını sokaklardan eve getirmek için çabalarlarken günümüzde ise çocukları ekran ve bilgisayar karşısından alamamaktadırlar. Teknolojinin her geçen gün hızlı bir şekilde gelişmesiyle kültürel bir değişim ve dönüşüm yaşanmakta. Bununla birlikte şehirleşmenin bir sonucu olarak oyun alanları yetersiz kalıyor dolayısıyla çocukların sosyalleşme ve oyun alışkanlıkları da değişiyor. Bunda salgın faktörünün de pek tabii payı var. Haliyle zaman içinde unutulan geleneksel oyunların yerini dijital oyunlar alıyor.
Oyun, çocuğa hiç kimsenin öğretmeyeceği konuların, yaşayarak öğrenilmesi yöntemi ve sonucu düşünülmeden sadece eğlenmek için yapılan hareketler olarak tanımlanabilir. Ve oyunlar masumdur. Diğer taraftan dijital oyunlarda belli bir standart yoktur. Piyasada hem iyi ve hem de kötü kalitede oyunlar bulunmaktadır. Önemli olan oyunların doğru yaşta doğru bir şekilde seçilmesi ve oyunlara doğru zamanın ayrılmasıdır.
Dijital oyunlar beş duyu organımızı etkileyerek öğrenme ve dikkat anlamında değişimlere neden olmaktadır. Dijital oyunların sağlıklı yaşamın bir parçası olarak makul bir süre çerçevesinde oynanabileceği, hatta bu oyunların duygusal rahatlama gibi olumlu katkılarının da olduğu bilinmektedir. Fakat oyun oynama isteğinin birey tarafından kontrol edilememe, duygu ve düşüncelerde hatta sosyal hayatta bir takım değişimlere sebep olacak boyutta bir bağımlılık yapma durumu da bulunmaktadır.
Dijital oyunların yaklaşık yüzde 89’unun şiddet içerdiği bilinmektedir. Şiddet içeren dijital oyunlar, gelişmekte olan kişiliğe zarar verirken, yanlış ve doğruyu ayırt edemeyen çocuklar için çok tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir.
Bazı oyun üreticilerinin bilinçli tercihleri sonucu çocukların ruh sağlıkları bozulmakta ve kimisi intihara sevk edilebilmektedir. Oyun oynamak amacıyla uykularından uyanmaları istenen çocukların hayatları düzensiz hale getiriliyor bununla kalmıyor korkutulup gerçekte var olmayan şeylerden oluşan videolara ve görüntülere maruz bırakılıyorlar. Günlerce devam eden bu süreçte olumsuz duygular oluşturularak, çocuklara aileleri nezdinde değersiz oldukları düşüncesi aşılanmaktadır. Bunun yanı sıra oyun kılıfı altında Phishing (oltalama) yöntemiyle kişisel bilgileri çalınan çocuklar; şantaj, tehdit ve zorbalık yoluyla da tuzağa düşürülmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucu şiddet içerikli dijital oyunların; olumlu sosyal davranışlarda azalma, düşük yaşam doyumu, düşmanca duygularda artış, şiddete karşı duyarsızlaşma, dikkat problemleri, depresyon, saldırganlık, anksiyete, şiddet eğilimi, yalnızlık gibi bazı psikososyal sorunlara neden olduğu ortaya konmuştur.
Dijital oyunlar, şiddet ve zorbalık dışında, cinsellik, terör propagandası ve İslamofobi gibi tehlikeler de içerebilmektedir. Örneğin artan İslamofobinin dijital oyunlar aracılığıyla devam ettirildiği ve İslamofobik dijital oyunlarda, içeriklerindeki ses ve görüntüyle İslam düşmanlığı yapıldığı görülmektedir.
Bazı dijital oyunlar bilgisayar kullanma becerisinin ve reflekslerin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Zekânın ve yabancı dil öğrenme yeteneğinin geliştirmesi ve çocuğun oynarken farkında olmadan birçok konuda bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. Çocuğun bu tür oyunlara yönlendirilmesi çocukların gelişimi açısından önemlidir. Çevrimiçi oyunlar, çocukların oyundakilerle iletişim kurması açısından eğlenceli faaliyetlerdir. Fakat çocuklar bunun da doğurabileceği tehlikelerin ve bu tehlikelerin üstesinden nasıl geleceğinin bilincinde olmalıdır. Örneğin; oyunlarda resimlerini, kişisel ve aile bilgilerini diğer oyuncularla paylaşma-malıdırlar. Oyundaki biri kendisine zorbalık yapmaya başladığında nasıl bir tepki vermesi gerektiğini bilmelidirler. Aileler de çocuklarının oynadığı oyunların içerikleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
Ebeveynlerin dijital oyunlar konusunda işini kolaylaştıracak bazı bilgileri paylaşmak bu açıdan faydalı olacaktır. PEGI ve ESRB gibi bazı oyun derecelendirme kuruluşları bu noktada ailelerimize rehberlik edebilir. Şöyle ki; bu kuruluşlar oyunlara bazı simge ve sınıflandırmalar yaparak oyunun içeriği konusunda bizleri bilgilendirmektedirler. PEGI, dijital oyunları yaşa ve içeriğe göre sınıflandırarak bu ürünlerin satın alınırken bilinçli kararlar alınmasına yardımcı olmak amacıyla kurulmuş Avrupa merkezli “dijital oyunlar için içerik derecelendirme” sistemidir. Bu sistemde beş farklı yaş aralığı uygunluk derecesi kategorisi ve sekiz içerik belirleyici semboller bulunmaktadır. Örneğin, PEGI 3 kategorisindeki oyunların bütün yaş gruplarına uygun olduğu kabul edilmektedir. Argo/küfürlü dilin kullanılmadığı bu oyunlar, çocukların korkabileceği bir sesi veya görseli de içermemektedir.
Dijital teknolojinin çocuklar tarafından yoğun olarak kullanması dijital oyunların da daha çok oynanması anlamına gelmektedir. Aileler çocuklarının farkında olarak, bilgisayarı ve interneti kullanma alışkanlıklarını ve oyun oynama sürelerini takip etmeli ve gerektiğinde sınırlandırma yoluna gitmeliler. Dijital cihazları yasaklamadan da çocuklarının dijital ortamdaki güvenliğini sağlayabilirler. Tablet veya akıllı telefonlar çocuklar için daha güvenli hale getirilebilir. Bunun için ekran süresi raporları alınabilir, ekran süresi ayarları yapılabilir, denetimli erişimi kullanma aktif hale getirilebilir veya güvenli arama motorları kullanılabilir.
Çocuklar ebeveynlerini rol model olarak görürler dolayısıyla çocukların olumlu veya olumsuz davranış kazanmasında ailenin etkisi büyüktür. Yani bu konuda ailelere büyük sorumluluk düşmektedir. İnternet bu nesle nasip olmuş en büyük nimettir. Bu nimetten çocuklarımızın en iyi şekilde yararlanmasını istiyorsak onları güzel şeylere, iyi düşüncelere ve yapıcı meraklara yönlendirmemiz bizim görevimizdir.
