Rus halkı, 2016 yılında yapılan son seçimin üzerinden beş yıl geçmesinin ardından, 17-19 Eylül tarihleri arasında Rusya Federal Meclisi’nin alt kanadı olan Devlet Duması’na 450 milletvekili seçmek için sandık başına gitti. 2016 yılında 343 milletvekili çıkarmak suretiyle mutlak çoğunluğu elde eden Birleşik Rusya Partisi bu seçimden de en az 301 milletvekili ile çıkacağından emin bir şekilde yarışa girdi. Son seçimlerden bu yana, halk arasında yegane muhalefet lideri olarak görülen Aleksey Navalny’e verilen hapis cezaları ve zehirleme hadisesi olmak üzere, eski Başbakan Dimitri Medvedev’in emeklilik yaşı düzenlemesi ve ekonominin pandemi sürecinde hasar alması gibi faktörler nedeniyle iktidar partisinin popülaritesi düşmüştü. Buna karşılık Birleşik Rusya Partisi birtakım önlemler aldı.
PUTİN, İKİ BAKAN İLE HAMLE YAPTI
Haziran 2020’de yapılan parti kongresinde partinin gençleşmesi kararı alındı ve özellikle Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından partinin önde gelen beş isminin; Sergey Şoygu (Savunma Bakanı), Sergey Lavrov (Dışişleri Bakanı), Denis Protsenko (Rusya’da Kovid-19 hastalarının tedavi edildiği Kommunarka Hastanesi Başhekimi), Yelena Shmelyova (Tüm Rusya Halkları Partisi Eş Başkanı), ve Anna Kuznetsova (Rusya Federasyonu Başkanı Çocuk Hakları Komiseri) gibi isimlerin ön saflara sürülmesi sağlandı. Bu adım 2020’de istifa eden popüler siyasetçi Dimitri Medvedev’in yokluğunu Lavrov ve Şoygu gibi halk nezdinde oldukça saygı gören siyasilerin doldurması girişimi olarak yorumlandı. Bu ikilinin Duma’ya seçilmeleri sonucunda bakanlık görevlerinden istifa edecekleri ve Duma’da Birleşik Rusya Partisi’ne liderlik edecekleri de biliniyor.
Putin’in en güvenilir iki ağır topunun dış siyasetten içe yönlendirilmesi, Birleşik Rusya Partisi ve Putin’in bu seçime verdiği muazzam önemi gösterir nitelikte. Muhtemeldir ki; hükümet tarafından bir Amerikan ajanı olarak görülen Aleksey Navalny’nin olası yıkıcı etkisi hafife alınmak istenmedi. Duma’daki mutlak çoğunluk; 2020’de yapılan anayasa değişikliğinin pekiştirilmesi ve ileri adımların atılabilmesi için elzem görülmekte.
Öncelikle, Rus halkı üç gün süreyle gittikleri sandık başında, iki farklı pusulada oy kullandılar. İlk pusulayla, 225 milletvekilini belirlemek için parti listesinden seçtikleri bir partiye oy kullandılar. Diğerinde ise geriye kalan 225 milletvekilinin seçimi için seçim bölgelerine bölünmüş yerlerdeki adaylara oy verdiler. Bu sistem karma sistem olarak adlandırılıyor, böylelikle Duma’nın yarısı parti listesi yöntemine göre seçilirken diğer yarısı seçim bölgelerinde çoğunluğu elde eden adayların seçilmesi yoluyla sağlanıyor. Bunların ilki için yüzde 5 barajı öngörülürken, ikincisi için herhangi bir baraj yüzdesi bulunmamakta. Bu sistemin 2003’te terk edilmiş ancak 2013’te yeniden yürürlüğe konduğunu da belirtelim.
21 Eylül’ün erken saatlerinde Merkez Seçim Komisyonu’nun yaptığı açıklamaya göre, geçen seneden farklı olarak bu sene beş parti yüzde 5 barajını aşmayı başararak meclise girdi. Seçimlere katılım ise yüzde 51’de kaldı. Buna göre seçimi yüzde 49.82 oy oranı ile Putin’in partisi Birleşik Rusya birinci olarak tamamladı ve parti listesi yöntemiyle belirlenen 225 milletvekili koltuğunun 126’sını elde etti. Geçen seçimde aldığı yüzde 54.2 oy oranı ile 140 milletvekili çıkarmayı başarmıştı. Çoğunluk yöntemiyle seçilen diğer 225 milletvekili koltuğunun ise 198’ini elde etti, geçen seçimde bu sayı 203’tü. Birleşik Rusya’dan sonra ciddi bir ilerleme kaydederek oy oranını yüzde 13.34’ten yüzde 18.93’e çeken Rusya Federasyonu Komünist Partisi ve 2020’de Aleksey Neçayev tarafından kurulan ve girdiği ilk seçimde yüzde 5 barajını aşarak Duma’ya girmeyi başaran Yeni İnsanlar Partisi seçime damgasını vuran partiler oldu. Oy oranında yüzde 5’lik bir azalma yaşayan Vladimir Jirinovski’nin partisi Liberal Demokrat Parti ise büyük bir hayal kırıklığı yaşadı.
ELEKTRONİK OYLAMADA MANİPÜLASYON İDDİALARI
Seçim sonuçlarını iyi analiz edebilmemiz için 2016’dan bu yana Rusya siyasetine damgasını vuran olayları incelemek gerekir. Bunların en önemlisi The Wall Street Journal gazetesinin ifadesiyle “Vladimir Putin’in en çok korktuğu adam” olarak bilinen Aleksey Navalny’nin zehirlenmesi ve akabinde gelişen olaylar. St.Petersburg ve Moskova gibi Rusya’nın Batı’ya en yakın kentlerinde meydana gelen gösteriler Batı medyasında geniş yankı bulmuş, “Rusya’ya yeni bir devrim mi geliyor?” soruları sorulmaya başlanmıştı. Ancak gösteriler beklenen etkisini tüm halk sathında değil de sadece gençlik nezdinde gösterince, muhalifler Navalny isminin şemsiyesi altında 2021 seçimlerinde Birleşik Rusya Partisi’ne karşı “Akıllı Oylama” stratejisi güttüler ve seçim bölgelerinde Birleşik Rusya Partisi’nin adayı karşısında hangi partinin adayı güçlü görünüyor ise onu desteklemeye karar verdiler. Hatta bunun halk arasında yaygınlaşabilmesi için bir telefon uygulaması hazırlandı ve kısa bir sürede bu uygulama Google Store’da en çok indirilenler arasında ilk 10’a girmeyi başardı. Bütün bunlara ek olarak eski Başbakan Dimitry Medvedev’in emeklilik yaşını artırma çabalarının halk arasında hoşnutsuzluğa sebep olması, artan enflasyon sebebiyle yaşanan geçim sıkıntıları ve hükümet partisinin 12.792 ruble (174,61$ ve 1462,12 TL) olan asgari ücretin, 25.000 rubleye çıkarılmasına yanaşmaması da önemli gelişmeler arasındaydı.
Sayılan etmenlerin etkisi ile hükümet partisinin oy kaybedeceği ve özellikle Moskova, St. Petersburg gibi büyük şehirlerde akıllı oylamanın etkisi ile muhalefetin ciddi oranda oy kazanacağı tahmin edilmekteydi ancak resmi sonuçlara göre bu oran oldukça kısmi ve beklenenin çok altında kaldı. Seçim sonuçlarının açıklanmasının hemen ardından ana muhalefet partisi tarafından bu seçimde ilk defa kullanılmaya başlanılan elektronik oyların manipüle edildiği ve Moskova ile St. Petersburg’da en az 15 bölgenin bu yolla Birleşik Rusya’ya kazandırıldığı ileri sürüldü. Buna kanıt olarak da elektronik oyların sayımı başlamadan önce Birleşik Rusya oylarının yüzde 40 seviyesinde olması gösteriliyor. Bu iddianın gerçekliğinin ortaya koyulması için tüm muhalefetin bir arada çalışması ve gösteri düzenlenmesi çağrısı yapıldı. İddiaların süreci nereye götüreceği bilinmezliğini korurken, resmi sonuçlara göre Putin’in partisi Birleşik Rusya’nın yeniden mutlak çoğunluğu elde etmesi ile şüphesiz Başkan Putin elini yeniden sağlama almış oldu.
