Ukrayna ve Rusya kaynaklı tahıl krizinin Türkiye'nin öncülüğüyle çözülmesi, buğday fiyatlarını düşürdü. İmzaların önceki gün İstanbul’da atılmasının ardından; buğday fiyatları, uluslararası piyasada savaş öncesi seviyeye geriledi. Tahıl krizinin çözülmesiyle arzın yükseleceği beklentileri, buğdaya yaklaşık yüzde 6 değer kaybettirdi. ABD merkezli Şikago borsasında 1 bushel (yaklaşık 27 kilogram) buğdayın fiyatı 7,6 dolara indi. Bu seviyeler en son Rusya-Ukrayna Savaşı başlamadan yani 24 Şubat 2022 tarihinden önce görülmüştü.
TÜRKİYE’DE DE %4 DÜŞTÜ
Türkiye piyasalarında da buğday fiyatları anlaşmayla birlikte düştü. Gaziantep Ticaret Borsası’nda geçen hafta kilogram fiyatı 8,1 liraya kadar çıkan birinci grup sert buğdayın fiyatı, tahıl koridoru için atılan imzaların ardından 7,8 liraya düştü. Cuma günü yaşanan yüzde 4 civarındaki düşüşün önümüzdeki günlerde sürmesi bekleniyor.
İKİ ÜLKENİN PAYI %25
Dünya tahıl üretimini iki önemli ülkesi olan Rusya ve Ukrayna'nın küresel buğday ihracatındaki payı yüksek. Rusya geçen yıl küresel buğday ihracatının yüzde 18’i tek başına yaparken, Ukrayna’nın payı ise yüzde 7 civarında bulunuyor. Beş aydır savaş halinde olan iki ülkenin toplam payı yüzde 25’i buluyor. Küresel buğday ihracatının savaş nedeniyle dörtte bir oranında azalması, özellikli buğday üretiminde kendi kendine yetmedikleri için bu iki pazardan alım yapan ülkeleri zor durumda bıraktı.
UKRAYNA’DA REKOLTE DÜŞTÜ
Ukrayna Tahıl Tüccarları Birliği’nin (UGA) tahminlerine göre; 2021 yılında 33 milyon ton olan buğday üretimi bu yıl 19,2 milyon tona gerileyecek. UGA, Ukrayna'nın bu yıl 10 milyon ton buğday ihraç edebilmesini bekliyor. Dünyanın en büyük beşinci buğday ihracatçısı olan Ukrayna’nın elinde ihraç etmeyi bekleyen 25 milyon ton civarında buğday bulunuyor. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, tahıl koridoru anlaşmasının İstanbul’da imzalanmasının ardından yaptığı açıklamada, 20 milyon ton buğdayı ihracat etmelerinin yolunun açtığını söyledi. Bu miktarın buğdayın küresel piyasalarla buluşmasının fiyatları düşüreceği ifade ediliyor.
BU ÜLKELERİ UKRAYNA BESLİYOR
Yüzyıllardır önemli bir buğday üreticisi konumunda olan Ukrayna, Avrupa'nın "ekmek sepeti" olarak bilse de diğer birçok ülkeyi de besliyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020'de Lübnan'da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50'si, Yemen'de yüzde 22'si ve Libya'da yüzde 43'ü Ukrayna'dan ithal ediliyor. Ukrayna, buğday ihracatının yüzde 95'ini Karadeniz’deki limanlar üzerinden yapıyor. Bu limanlara ulaşım yolunun açılması, buğday ithal eden ülkelerin rahat nefes almasına neden oldu.
İHRACATÇININ ELİ RAHATLADI
Gerek buğday ithalatı gerekse de işlenmiş buğday ürünlerinin ihracatında Karadeniz havzasında önemli bir yere sahip Türkiye de Rusya-Ukrayna savaşından etkilenen ülkelerden biri oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'nin toplam buğday ve buğday ürünleri ithalatında Rusya'nın payı 2021'de yüzde 66, Ukrayna'nın payı ise yüzde 18,5 düzeyinde gerçekleşti. Türkiye; yıllık 20 milyon ton buğday tüketiminin tamamına yakınını kendisi üretiyor. Türkiye ithal ettiği 9 milyon ton buğdayı ise un, makarna, bulgur ve makaron gibi ürünlere dönüştürüp başka ülkelere satıyor.
Belirsizlik ortadan kalktı
Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı İbrahim Yumaklı, tahıl koridoru anlaşmasının, gıda konusunda oluşan küresel çaptaki stresi büyük ölçüde azaltacağını belirtti. Yumaklı, hububat üretiminde çok önemli bir yere sahip olan Rusya ile Ukrayna arasında çıkan savaşın, üretim dezavantajı olan ülkelerin gıdaya ulaşmasında ciddi zorluklara yol açtığına dikkat çeken Yumaklı, Türkiye’nin kendi kendine yetebiliyor olmasının ciddi bir rahatlık ve avantaj sağladığını vurguladı. Yumaklı, “Anlaşma, dünyada oluşan gıda fiyatları ile özellikle hububata ilişkin gıda fiyatlarındaki belirsizliği büyük oranda belli seviyelere indirecek ve o belirsizlikten kaynaklı dalgalanmaları da engelleyecek” dedi.
Avrupa için çok önemli
Uluslararası Un Sanayicileri Ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, anlaşmayla birlikte yüzde 5’e varan fiyat düşüşleri olduğunu söyledi. Ulusoy, “İstanbul’da atılan imzalar, daha önce Ukrayna’da üretilmiş dünya piyasasına arz edilememiş ürün konusunda bizi rahatlattı. Eylül ekim aylarına gelince tarımsal üretim süreçlerinin savaştan nasıl etkilendiğini gözlemleyeceğiz. Daha önce 500 dolarlara ulaşmıştık. Şimdi o zirvelerden uzaklaşmış olduk tahıl koridoru sayesinde. Koridor, kuraklıkla boğuşan Avrupa için çok önemli” diye konuştu.
Türk firmalarına ait ürünler de bekliyor
Buğday fiyatlarının son bir aydır Türkiye’nin de gayretleriyle tahıla yönelik olumlu gelişmelerle düşüş eğilimine girmesini bekleyen hububatçılar, tahıl koridoru anlaşmasından memnun. Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu, tahıl koridorunun açılmasının bütün dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de rahatlatacağını belirtti. Ukrayna’da Türk firmalarına ait ürünlerin de beklediğine ve bu anlaşma sayesinde ülkeye getirileceğine dikkati çeken Kadooğlu, “Söz konusu ürünlerin kısa bir süre içinde Türkiye’ye getirilmesi Türk gıda sektörü için büyük önem taşımaktadır. Yapılan anlaşma ülkemizdeki bütün üretici ihracatçı firmalarımızın elini rahatlatacağı gibi ülke ihracatımızın artmasında da önemli rol oynayacaktır” dedi.
