Amerika kaynaklı bozulmanın tüm dünya üzerindeki olumsuz etkileri piyasaların manevra alanını kısıtlıyor. Son olarak Amerika'da 2 bankaya daha el konulması, petrolün önce yükseliş ardından da sert şekilde düşmesi bir kez daha gözleri ABD piyasalarına çevirdi. ABD'de el konulan banka sayısının 9'a ulaşması ile birlikte yılsonuna kadar 150 bankanın iflas edeceğine yönelik tahminler yeniden hatırlandı. Avrupa para piyasalarında da ciddi sıkıntılar gözlenirken, özellikle İngiltere ekonomisindeki durgunluk yakından izleniyor.
Tüm dünya, bir yandan ABD'deki bankacılık krizi, petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki oynaklık ve İngiltere ekonomisine yönelik endişelere yoğunlaşmışken, Türkiye de olan biteni sakin biçimde izliyor. Krizlere yabancı olmayan Türk sermaye piyasaları, 'Ben bu filmi en son 2001'de izlemiştim' mantığıyla sakince olan bitene ayak uydurmaya çalışıyor. Son olarak uluslararası yatırım danışmanlık kuruluşu Lehman Brothers, Türkiye ekonomisinin küresel kredi krizine şimdiye kadar dayanıklı kaldığı, ancak bu durumun sürekli devam edemeyebileceği ihtimalinden söz etti.
Fiyat belirleyicilerinin yeni hedefin kredibilitesini sorgulamaya başlamasıyla enflasyon beklentilerinin yükselebileceği konusunda güçlü riskler bulunduğuna işaret edilen çalışmada, yılsonu için merkez bankası gecelik borçlanma faiz oranı beklentisinin ise yüzde 17,50'ye yükseltildiğine dikkat çekildi. Türkiye ekonomisinin küresel kredi krizine şimdiye kadar dayanıklı kaldığı, iç piyasada her hangi bir likidite sıkışıklığı yaşanmadığı belirtilen çalışmada, ancak bu durumun sürekli devam edemeyebileceği çünkü Türkiye ekonomisinin yabancı sermaye bağlantılı büyüdüğünü ifade edildi. Çalışmada, AK Parti hakkındaki kapatma davasının sonuçlanması ile kısa dönemde politik risklerin de hafiflediği kaydedildi.
Petrol fiyatlarının geri çekilme eğilimi, Avrupa ekonomilerindeki bozulma doların elini güçlendirdi. 'Kısa vadede petrol baskı altına alınmış durumda' diyen uzmanlara göre bu durum dolardaki değer artışının devamını sağlayacak. A Yatırım Araştırma Müdürü Ayşe Moroz, dolar beklentisi ile ilgili olarak şunları söyledi: 'Son bir yıldır 'bu sene Avrupa çok iyi. ABD bu işi beceremiyor en iyisi euroya yönelelim' gibi bir düşünce vardı. Fakat şimdi Avrupa'da zor durumda ve bu durumunun kısa vadede düzeleceği gibi bir görüntü de yok. Avrupa'nın zor duruma girmesi eurodan dolara doğru bir yönlenme başlattı. Euro dolar paritesi için yılın ikinci yarısında 1,65 olacak deniliyordu fakat şu anda parite 1.45. Dolar kısa vadede zayıflayacak gibi görünmüyor.'
A Yatırım Araştırma Müdürü Ayşe Moloz şunları söyledi: “Ben emtialarda çok büyük bir düşüşün olmayacağını tahmin ediyorum. Avrupa'da ve ABD'de yaşanan finansal kriz ile birlikte bu ülkelerin piyasalarında bir yavaşlama oldu. Emtiaya olan talebin gelişmekte olan ülkelerde ise devam ettiğini görüyoruz. Gelişmekte olan ülkelerde bu trendi kıracak bir kriz yok. Emtialara olan ihtiyaçta artıyor. Bu nedenle emtia fiyatlarında 1997'de yaşanan Asya krizindeki gibi bir durumun olması söz konusu değil. Borsanın geçen seneden daha iyi olması çok zor. Bizim piyasalardaki çöküş 1 Ocak'tan itibaren başladı. Geçen sene en iyi performans gösteren piyasalardan biriydik. 2006 yılında ise kötü bir yıl geçirmiştik. Buna yoyo piyasaları deniyor. 2006 yılı kötü, 2007 yılı iyi, 2008 yılına baktığımızda ise kötü bir yıl geçiriyoruz. Yılın ikinci yarısında piyasaların toparlanması yurtdışından gelecek haberlere bağlı. ABD'deki seçimler ve ondan sonraki gelişmelere göre piyasa şekillenecektir. Fakat oradan olumlu bir haber gelmesi halinde bile piyasaların bunu sindirmesi biraz daha zaman gerektirir. Bu yılın ikinci yarısında bir toparlanma olabilir yurtdışından gelecek verilere göre ama geçen seneden daha iyi performans yakalarmıyız? Bu sene zor gibi gözüküyor.”
Ak Yatırım Araştırma Müdürü Erkan Savran'ın kısa vadeye ilişkin piyasa beklentileri şöyle: “Ufukta, Türkiye piyasaları ile ilgili olumsuz bir haber yok. Hatta piyasalara moral verecek gelişmeler bile olabilir. IMF ile görüşmeler devam ediyor. Yakında özelleştirmeler başlayacak. Fakat ABD'den gelen haberler pek iyi değil. ABD'de evlerin satışında stok artıyor ve stokların artması fiyatlar üzerindeki baskıyı artıyor. ABD'deki problemler Avrupa'ya da sıçramış durumda. Petrol 140 doların üzerinde çıkmaz ve ABD borsası 11 binde kalırsa uzun vadede İMKB 40 bin seviylerinde tutunabileceğini düşünüyorum. “
Geride bıraktığımız hafta, NewYork'ta petrol işlemlerini araştıran komisyondan çok ilgi çekici bir açıklama geldi. Komisyonun açıklamasında, petrol fiyatının, petrol kontratlarının en az üçte birini elinde tutan bir avuç 'swap dealer' tarafından belirlendiği açıklandı. Yani, petroldeki işlemlerin yüzde 80'inden fazlasını gerçekleştiren bu işlemciler fiyatların şişirilmesinin baş sorumlusu olarak gösteriliyor. Buna ek olarak NYMEX'te sözleşmelerini petrolü fiziken teslim etmek üzere yapan Vitol adlı İsviçre şirketinin işlemlerini ticaretten spekülasyona kaydırdığı ve piyasayı da önemli oranda etkilediği savunuluyor. Ekinvest Stratejisti Ugur Ertürk'e göre petrol fiyatının reel arz-talep dinamiğiyle değil, saf spekülasyon/manipülasyon üzerinden belirlendiği net olarak açığa çıkmış durumda. 'Piyasaların etkinlik düzeyini tartışacak halimiz yok' diyen Ertürk, bunu petrol/emtia fiyatlarının ABD seçimlerine kadar aşağı yönde hareket edeceği tezimizi destekleyen bir gelişme olarak görüyoruz' diyor.
