Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş dün yayınlanan 7 KHK’da getirilen tarihi değişikliklerle sürdü. Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanarak bu konuda yıllardır süren tartışmalara nokta konulurken modern dünya ile de uyum sağlanmış oldu. YAŞ’ın yapısı da yeniden şekillendirilip ‘Hazine ve Maliye Bakanı ile ‘Milli Eğitim Bakanı’ da üyeler arasına eklendi. Milli Güvenlik Kurulu da eskiden olduğu gibi iki ayda bir Cumhurbaşkanı’nın çağrısıyla toplanacak. Cumhurbaşkanının katılmadığı zamanlarda MGK’ya Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık edecek. Devlet yönetiminde kritik görevler üstelenen YAŞ, MGK gibi kurumlara ilişkin kararnamede getirilen değişiklikler özetle şöyle:
EMİRLER ONAYSIZ YERİNE GETİRİLECEK
En dikkat çeken başlıklardan biri Genelkurmay Başkanlığı’nın Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanması oldu. Cumhurbaşkanı gerekli gördüğünde genelkurmay başkanı ile kuvvet komutanları ve bağlılarından doğrudan bilgi alabilecek, komutanlara doğrudan emir verebilecek. Verilen emir herhangi bir makamdan onay alınmaksızın yerine getirilecek. Genelkurmay başkanı ile kuvvet komutanları Milli Savunma Bakanı’na ayrı ayrı bağlı ve sorumlu olacaklar. Genelkurmay Başkanlığı ile kuvvet komutanlıklarının teşkilat yapısı Milli Savunma Bakanlığı kadro ve kuruluşunda gösterilecek.
GENELKURMAY BAŞKANI’NIN GÖREVLERİ
Kararnamede, genelkurmay başkanının görevi ve sorumluluğu şöyle yer aldı: “Cumhurbaşkanı namına Silahlı Kuvvetler’in komutanı olan genelkurmay başkanı savaşta başkomutanlık görevlerini cumhurbaşkanı namına yerine getirecek. Genelkurmay Başkanı, Silahlı Kuvvetler’in savaşa hazırlanmasında personel, istihbarat, harekat, teşkilat ve eğitim hizmetlerine ait ilke ve öncelikler ile ana programları hazırlayarak Milli Savunma Bakanının onayına sunacak. Personel hizmetleri ise özel kanunlarına ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre yürütülecek.
DOĞRUDAN YAZIŞMA YETKİSİ
Genelkurmay Başkanı, lojistik ve tedarik hizmetleri için tespit etmiş olduğu ilke, öncelik ve ana programlar ile askeri okullardaki eğitim ve öğretim hizmetlerine ilişkin önerilerini
Milli Savunma Bakanlığı’na bildirecek. Genelkurmay Başkanı şahsen veya yetkili kılacağı kişi ve kuruluşlarla, görev ve yetkilerine ait konularda ilgili bakanlıklar, daireler ve kurumlarla doğrudan yazışma yapabilecek, temaslarda bulunabilecek.”
- MGK’da neler olacak?
- Milli Güvenlik Kurulu’nun yapısı da yeniden düzenlendi. Eskiden olduğu gibi iki ayda bir toplanacak MGK’nın üyeleri, gerektiğinde doğrudan Cumhurbaşkanı’nın çağrısıyla da bir araya gelebilecek. Kurul toplantıları Cumhurbaşkanı başkanlığında yapılırken, Kurul’a Cumhurbaşkanı’nın katılmadığı zamanlarda Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık edecek.
- GÖRÜŞ ALINABİLECEK
- Kurul toplantılarına üyeler dışında, gündemin özelliğine göre ilgili bakan ve kişiler de çağrılarak bilgi ve görüş alınabilecek. Kurul’un gündemi Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları, kurul üyesi bakanlar ile diğer bakanlar ve Genelkurmay Başkanı’nın gündeme girmesini istedikleri konular, Genel Sekreter vasıtasıyla Cumhurbaşkanı’na iletilecek.
YAŞ’a yeni düzen
Yüksek Askeri Şura’nın yapısı da yeniden şekillendirildi. Buna göre; Hazine ve Maliye Bakanı ile Milli Eğitim Bakanı da YAŞ üyesi oldu. YAŞ üyeleri Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Adalet Bakanı, Dışişleri Bakanı, İçişleri Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı ile Kuvvet Komutanlarından oluştu.
BAŞKAN YARDIMICISI VEKALET EDECEK
Cumhurbaşkanı gerekli gördüğü hallerde YAŞ’a katılıp başkanlık edecek. Cumhurbaşkanı’nın katılmadığında durumlarda toplantıya görevlendireceği yardımcısı başkanlık yapacak. Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın çağrısı ile yılda en az bir kez toplanacak.
SALT ÇOĞUNLUKLA KARAR ALINACAK
Şura, bütün üyelerin katılması ile toplanacak. Ancak özürü olanlar “toplantıya katılamayacaklarını” toplantı gününden önce Şura sekretaryasına bildirecek. Kararlar, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınacak. Oylarda eşitlik olması halinde Başkan’ın katıldığı tarafın oyları geçerli sayılacak. Oylama işlemi aksine bir karar alınmadıkça açık olarak yapılacak.
KATILAMAYAN YAZILI GÖRÜŞ BİLDİRECEK
Toplantıya katılamayan üyeler, gündemdeki konular hakkında görüşlerini yazılı olarak bildirebilecek. YAŞ kararları, Cumhurbaşkanı’nın onayı ile tekemmül edecek. Gizli olarak yapılacak YAŞ toplantılarında görüşmelerin ve alınan kararların açıklanması veya yayımlanması yasak olacak. Açıklanmasına Şura’nın kararıyla müsaade edilen konular, Milli Savunma Bakanlığı tarafından yayımlanacak.
SAVUNMA SANAYİİ YENİDEN YAPILANDI
Müsteşarlıktan başkanlığa dönüştürülerek Cumhurbaşkanlığı’na bağlanan Savunma Sanayi Başkanlığı yurt dışı ve taşra teşkilatı kurmaya yetkili olacak. Başkanlığın en üst amiri olan başkan, Cumhurbaşkanı’na karşı sorumlu olacak.
- TSK’ya DDK denetimi
- Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Devlet Denetleme Kurulu (DDK) Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre, DDK TSK’yı da denetleyecek. Buna göre DDK, yargı organları dışında tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bunların bağlı, ilgili veilişkili kurum ve kuruluşlarında, kamuya yararlı derneklerde, vakıflarda, Genelkurmay Başkanlığı, kuvvet komutanlıkları, Milli Savunma Üniversitesi ile her türlü askeri okul, birlik ve birimlerde denetleme yapacak.
- DENETLEMELERDE ÇIKAN SORUNLAR RAPORLANACAK
- Denetlemeler sırasında karşılaşılan ve ivedi tedbir alınmadığında onarımı güç sonuçlar doğuracağı anlaşılan olaylarla ilgili incelenmesi ve araştırılması gereken hususların varlığı halinde, doğrudan kurul başkanının onayıyla çalışmalara başlanacak. Bu çalışmalar sonucu hazırlanacak özet İvedi Durum Raporu, kurulda öncelikle görüşülerek Cumhurbaşkanı’na sunulacak.
