ABD ile Türkiye arasında artan gerilim ve İdlib üzerinde oynanan oyunların ardından Türkiye-Rusya ekseninde temas trafiği hızlandı. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Milli İstihbarat Başkanı Hakan Fidan, bir hafta arayla ikinci kez Moskova’ya gitti. Bu ziyarete dün Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da katıldı. Çavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la görüşmesinde “kıskandıran dostluk” ifadesini kullandı. Çavuşoğlu, Akar ve Fidan ile Rus mevkidaşları Rusya Devlet Başkanı Putin ile de biraraya geldi. Putin, bölgesel ve ekonomik konularda hızla artan işbirliği vurgusunu yaptı. Karşı karşıya kaldığı terörist tehditlere karşı Türkiye’yi yalnız bırakan Amerika ve batılı ülkelerin gözleri de Moskova temaslarındaydı. Rusya ile artan temaslar, önümüzdeki günlerde İran’da yapılacak Soçi formatındaki üçlü liderler zirvesiyle devam edecek.
ANA KONU İDLİB GERİLİMİ
Türkiye ve Rusya, İdlib’de çatışmasızlığın devam etmesini sağlayacak tedbirler üzerindeki çalışmaları arttırdı. Türkiye, Hama, Humus, Deraa’da yaşananların İdlib’de tekrarlanmaması için görüşmelerin seviyesini yükseltmiş durumda. Özellikle İdlib üzerinden yaşanacak bir çatışmanın başta ABD olmak üzere tüm batılı ülkelerin dağılmasını hedeflediği Astana mutabakatını zedelemesi istenmiyor. Dünkü temaslarda, Rusya Savunma Bakanlığı tarafından Türk heyete İdlib önerisi sunuldu. İdlib sorununun masada çözülmesi, önemli bir dönüm noktası olacak.
SURİYE KONUSUNDA KARAR SÜRECİ
Ziyarette önemli bir ayrıntı daha vardı. Görüşmelere Dışişleri Bakanları da dahil oldu. Çavuşoğlu, Akar ve Fidan, Rus muhatapları ile birlikte Putin ile de biraraya geldiler. Suriye’de çözüme yaklaşılmış olduğu bizzat Putin tarafından ifade edildi. Halen İdlib üzerinden Suriye konulu görüşmelerde ciddi kararların alındığı bir sürece girildiği ifade ediliyor. Türkiye uzunca bir süredir Amerika ile gerilim yaşıyor ve bu gerilim de başta S-400 alımı olmak üzere Rusya ile artan işbirliğine bağlanıyordu. Türkiye’nin, ABD, AB ve NATO müttefiklerinin son yıllarda Türkiye’yi yalnızlaştıran hamleleriyle ekseninin Doğuya kaydığı yüksek sesle ifade ediliyordu. Dünkü görüşmelerde de Türkiye ile Rusya’nın bölgesel ve ekonomik konularda işbirliğini arttıracakları mesajları net olarak verildi ve ticarette yerel para birimi kullanılacağı vurgulanarak ABD yaptırımlarına karşı ortak duruş teyit edildi.
LİDERLER BULUŞACAK
Türkiye ile Rusya arasında artan diyalog ekseninde Suriye’de çözüm için tesis edilen ve Türkiye’nin girişimleriyle zarar görmeden devam eden, Astana ve Soçi inisiyatiflerini meydana getiren Türkiye-Rusya-İran garantörlüğünün önümüzdeki süreçte daha da aktif olarak devam etmesi bekleniyor. Bu doğrultuda çözüm için Suriye’de anayasa komisyonunun oluşturulması sürecinin hızlandırılması da Moskova zirvelerinde vurgulanan konular arasında. Türkiye ve Rusya arasındaki temaslar, önümüzdeki günlerde İran’da gerçekleştirilmesi planlanan Soçi formatındaki üçlü liderler zirvesiyle devam edecek. Erdoğan ve Putin arasında da temas trafiğinin önümüzdeki süreçte artması çok da şaşırtıcı olmayacak.
ASKERİ TEKNİK İŞBİRLİĞİ
Akar ve Fidan, 17 Ağustos’ta da Moskova’ya giderek, Rusya Savunma Bakanı Şoygu ve diğer yetkililerle bir araya gelmişti. İdlib’deki gelişmeler üzerinden Suriye meselesi ayrıntılı olarak değerlendirilmiş ve iki ülke savunma ve istihbarat paylaşımının arttırılması konusundaki çalışmalar ele alınmıştı. Türkiye ve Rusya arasında, sadece S-400 alımı değil, ihtiyaç duyulan savunma ürünleri konusunda işbirliğinin arttırılacağı, geçtiğimiz aylarda iki ülke liderleri tarafından da dile getirilmişti. Öte yandan Türkiye ve Rusya’nın askeri-teknik işbirliğinde de ulusal para birimlerine geçiş yapmaları planlanıyor.
- Bölgesel barış için çok önemli
- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, başkent Moskova’da bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve MİT Başkanı Hakan Fidan’ı Kremlin Sarayı’nda kabul etti.
- Görüşmede Türkiye ile hızla gelişen ikili ilişkilere işaret eden Putin, “Türkiye ile ilişkilerimiz hem derinleşiyor hem de yeni içeriklerle zenginleşiyor. İş birliğimiz bölgesel ve ekonomik konularda hızla artıyor.” diye konuştu. Suriye gibi hassas konularda da Rusya ve Türkiye’nin gösterdiği çabayı öven Putin, “Ayrıca İran, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve ABD’nin de katkılarıyla da ciddi bir şekilde Suriye meselesinin çözümüne yaklaşabildik.” dedi.
ERDOĞAN’DAN BALIK DAVETİ
Konuşmasına, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Putin’e selamlarını ileterek başlayan Çavuşoğlu ise şöyle konuştu: “Sizleri en yakın zamanda Türkiye’de ağırlamaktan memnuniyet duyacağız. Özellikle İstanbul’da birlikte balık yeme konusunda mutabakatınız vardı. Rusya ve Türkiye arasında ilişki, bazılarını kıskandırmaya devam ediyor. Önümüzdeki süreçte yapılacak üçlü zirve konusunda arkadaşlarımızın hazırlıkları sürüyor. İş birliğimizi güçlendirmek için birlikte çalışmamızın önemli olduğunu düşünüyoruz. Bölgesel barış için de bu çok önemlidir.”
Toplantıda Putin’in yanı sıra Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya’nın Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentiev bulundu.
Askeri çözüm felâket olur
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İdlib’de 3 milyondan fazla sivil yaşadığını ve teröristlerle sivillerin ayırt edilmesi gerektiğinin altını çizerek, “Burada askeri bir çözüm bir felâket olur. Sadece İdlib bölgesi için değil, Suriye’nin geleceği bakımından da bir felâket olur” şeklinde konuştu. Çavuşoğlu, Astana anlaşmasına sadık kalınacağına inandıklarını belirterek, “(İdlib’de) Birlikte çalışarak bir taraftan endişeleri ortadan kaldıracağız” diye konuştu. İdlib’e saldırmanın hem Türkiye’nin hem de Rusya’nın Suriye konusundaki güvenilirliğini yok edebileceğine vurgu yapan Çavuşoğlu, “O nedenle, İdlib’e saldırmak yerine birlikte ne yapabiliriz, endişeleri nasıl ortadan kaldırırız ve buranın istikrarını nasıl koruruz bu konuda çalışmamız lazım” ifadelerini kullandı.
