Geçmiş yıllarda Türk İslam sanatlarının modern Türkiye’yi temsil etmediği anlayışı yüzünden alan dışına itilmesine şahitlik ettik. Günümüzdeyse Klasik Türk Sanatları altın çağını yaşıyor ve Türkiye bu anlamda dünyaya önderlik ediyor. Fakat Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Türk romanı eleştirisinde “İstediğimiz gibi bir romanımız olsa, bunun farkına varır mıydık?” dediği gibi, klasik Türk sanatlarının geldiği seviyenin farkına varabildik mi?

Çerçeve İçi ve Çerçeve Dışı temasıyla yola çıkan 2. Yeditepe Bienali tam da bunu anlatıyor bize. Yurt içinden ve yurt dışından 226 sanatçının 228 sanat eserine ev sahipliği yapan Bienal, Fatih semtinde dört ayrı mekanda gerçekleşiyor ve gelenekli sanat kültürümüzü yeni değerlerle sunuyor. Süleymaniye Darüzziyafe’de mekana özel yerleştirmeler, hat, tezhib, minyatür türünde, farklı üslupların denendiği sergi kapandı, ancak oradaki eserleri Fatih Cam Küp Galeri’de izleyebileceksiniz. Şimdi Mahzen zamanı.

Su ile ilişkiye dikkat çekiyor

7 Mart’a kadar devam edecek olan Nuriosmaniye Mahzen’de geleneksel sanatların su ile ilişkisine işaret eden bir kombinasyon var. Karanlık ve yer yer ıslak mekanlardan geçerek eserlere ulaşma deneyimi, serginin tam da varmak istediği hedefe yönlendiriyor izleyiciyi. Mahzen’de sergilenen 17 eserin her biri bu anlamla uyumlu. O kadar ki, Gülnihal Küpeli’nin Seyr-i Sülük eseri, kuyunun içinden sesleniyor. Kağıdın kalıp aşaması, kalıptan ilk çıktığı an ve kalıbın son haliyle birlikte kağıdın yapılma aşamalarını sunuyor izleyiciye.

Sınırlara muhtaçsınız

Sanatçı Ali Ulvi Mıhoğlu’nun Tahrir-Vo eseri sınırları tartışmaya açacak düzeyde. Kitap sanatlarında boya ya da altınla yapılan süslemelerin kenarlarına geçirilen daha koyu renkli çizgilerin adı olan Tahrir, meğerse bize sınırlarımızı hatırlatıyormuş. Mıhoğlu eserin anlam dünyasını şu şekilde tarif ediyor. “Geleneksel Sanat ‘Tahrir’i olmayan deseni tamamlanmamış sayar. İyice inceleyince anladım ki aslında geleneksel sanat tıpkı toplumun içerisinde olduğu gibi sınırını bilmeyeni birey kabul etmiyor. Onu bir sınır fikrine getiriyor. Hatta daha da ötesi toplumun o ahenkli görüntüsünün sağlanabilmesi için, desen yani birey sınırını bilecek yanında da öteki olacak. Bu ahenkli varlığı sürdürebilmek için sınırlara muhtaçsınız.”

Hangimiz daha acayibiz?

“Yerli Yerleştirme” ses kurulumu ise hepimizi ters köşe yapacak nitelikte. Sanatçı Judith Goldschmid’in eseri, dış kalıbı tam bir batı mantığı platin bir levha, ama duyduğumuz ses Türkçe. Murat Gür’ün Acaib’ül Mahlukat’ına ne demeli? Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde çekilmiş fotoğrafların üzerinde 16. yüzyıla ait Kazvini’nin Acaib’ül Mahlukat kitabından alınmış minyatürler geçiyor. “Biz mi daha acayibiz yoksa bu gördüğümüz yaratıklar mı?” sorusunu mıh gibi işliyor beyinlere. Söz konusu çirkinlikse, insanın yaptığı daha çirkin gözüküyor zira.

Farklı olan dışlanıyor

İrem Büşra Özliyen’le Yıldıray Özliyen çiftinin “Sana Gül Bahçesi Vadetmedim” eseri, sıkışmışlık ve arada kalmışlığın özeti. Kağıt üzerine sulu boya çalışmasından oluşan beş parça eser ve iki video enstalasyonu. Geleneksel sanatları hayatının merkezine almış İrem’in vakumlanmış ve beş parça ile tamamlanan bir mücadele tasviri var. Videolarda arada kalma durumunu anlatan sanatçı, her kesimden yaşadığı dışlanmayı aktarıyor. Bir taraf kılık kıyafeti, gelenek dışı çalışması yüzünden dışlarken, öbür taraf geleneksel sanat ürettiği için dışlıyor. Farklıysan dışlanıyorsun bir şekilde.