1895-1972 yılları arasında yaşayan John Edgar Hoover elli yıla yakın bir süre FBI bürosunda çalışır. Kariyerindeki yükselişi sırasında birbirinden farklı sorunlarla mücadele ederken kendi yöntemlerini geliştirir. Bugün suç biliminde kullanılan pek çok yöntemde katkısı vardır. Hoover hayatını işini daha iyi yapmaya adamıştır. Film yaklaşık elli yılını FBI'a vermiş Hoover'ın hikayesini karakterin gençliği ve yaşlılığı arasında gidip gelmelerle anlatıyor. Biyografik yönü neredeyse canlandırma belgesel havasına kayan filmin dramatik kurgusu seyirci ve karakter arasında özdeşim kurmaya pek müsait denilemez. Belli ki senarist ABD tarihini etkileyen bazı olayları senaryoya sığdırma gayretine girmiş, belli ki kalıp gibi mesaj cümlelerini senaryoya nasıl yedireceğini pek bilememiş. Oscar'lı bir kalemin, Dustin Lance Black'in (Milk) elinden çıkan senaryo fazlasıyla neye odaklanacağını bilememiş bir havada ilerliyor. J. Edgar olay açısından zengin malzemeye sahip bir çalışma için belgesel tadında kalmakla yetinmiş.
Film Bolşevikler, Amerikan gangsterleri, Kennedy suikasti, Nixon dosyaları gibi ABD tarihinin önemli olaylarına Hoover'ın penceresinden değinirken, karakterin bakış açısıyla, bu olayların ülke için ne denli ciddi tehdit konuları olduğuna dair bir perspektif sunuyor. J. Edgar'ın işini fazlasıyla ciddiye alan karakteri, olayların ciddiyetini seyirciye yansıtma işlevi gören bir ayna vasfına sahip. Film çoğunlukla didaktik, zaman zaman da dramatik bir üslupla 'tehdit' imgesini seyircinin zihnine yerleştirme çabasında. Tehditlerin varlığı, Edgar'ın acımasız ve kuralcı yöntemlerini meşru kılıyor. Bir cümlesinde Edgar'ın, "Zalim kurumlarınızı yeryüzünden silmek için öldürecektik." diyerek sert müdahaleleri için uygun zemini hazırlaması, ABD'nin yapmaya niyetlendiği müdahaleler öncesi uygun koşulları oluşturma çabalarını anımsatıyor. Filmdeki benzer diyalog ve olaylar merkezli düşündüğümüzde J. Edgar'ın bugünün Amerika'sına bazı gönderme ve ikazlar içerdiği gözden kaçmıyor. Hatta filmin böyle bir amaçla yapıldığını söylemek de abartılı olmayacaktır.
J. Edgar'ı belki başarısız bir çalışma diye tanımlayamayız ama Clint Eastwood gibi sinema dili oturmuş bir yönetmenin başarı grafiğini aşağı çektiğini söyleyebiliriz. Belliki film Amerikan ideolojilerinin projeleri kapsamında ortaya konan yapımlardan biri. Eastwood'un herkesçe bilinen milliyetçi yanı J.Edgar'da bolca kendini gösteriyor. Filmde Edgar Hoover karakteri, bir anlamda FBI'la özdeş manada kullanılıyor. Yani Hoover'ın başarısı ve kat ettiği yol FBI'ın olmazsa olmazlığına delalet ediyor. Hoover'ın geliştirdiği çalışma yöntemleri, bugün tüm dünyada suç bilimi uzmanlarına rehberlik ediyor. Bu bakımdan Hoover olmasa ya da FBI olmasa suç bilimi bu duruma gelemeyecekti, övünmesi de mevcut.
İşlevi bakımından yaklaşınca J. Edgar'ı biraz bu yıl Oscarları toplayan Artist (The Artist) biraz da Sosyal Ağ (The Sossial Network) filmiyle aynı kategoride değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum. Bu yapımlar bir anlamda ABD'nin amaç doğrultusunda kullandığı oyuncaklarını topluma istedikleri ambalajla servis etme işlevine sahipler. Sanırım filmlerin anlatmaya çalıştığım işlevini Hoover'ın şu sözleri özetliyor: "Bir insanın mirasını belirleyen şeyin genellikle gözden uzak kalmış bir şey olduğunu söylememe gerek yok…" İşte Amerikan filmlerinin yaptığı da bu mirasın sembollerini ortaya çıkaracak yapımlara imza atmak. Filmi bu kadar uzun ve çekilmez kılan da zannediyorum böyle bir altmetni senaryoya yedirme gayreti. Oyunculuklar büyük oranda filmin yükünü sırtlanıyor. Özellikle DiCaprio ve Hammer canlandırması incelik isteyen rollerinin hakkını fazlasıyla vermişler. Taşıması zor yaşlandırma makyajları oldukça sırıtsa da, oyuncuların performansına yansımamış. Sonuç olarak J. Edgar kaçırınca üzüleceğiniz bir Eastwood çalışması olmasa da, vaktini sinemada geçirmek isteyenlerin değerlendirebileceği bir seçenek.
Yönetmen: Clint Eastwood
Senaryo: Dustin Lance Black
Tür: Biyografik, Dram
Yapım: ABD, 2011
Oyuncular: Leonardo DiCaprio, Naomi Watts, Armie Hammer
