İyot, vücudun enerji metabolizması üzerinde etkili olan tiroid bezinin çalışmasında ve tiroid hormonlarının üretilmesinde önemli rol oynayan bir eser element.
Gebelerde, gebeliğin başlangıcından doğuma kadar organ sistemlerinde yapısal ve işlevsel değişiklikler olur. Doğurganlık çağındaki kadınlarda görülen birçok hormonal bozukluk; çocuk sahibi olmayı engellediği, gebelik süresince anne ve çocuk üzerinde istenmeyen sonuçlara yol açabileceği için uygun şekilde tespiti ve tedavisi gerekir.
Gebelik, tiroid bezi hastalıkları açısından kritik ve bu yüzden de araştırılması gereken bir dönemdir. Genç kadınların gebelik dönemlerinde guatr oluştuğu, mevcut guatrın hızlı büyüdüğü ve daha belirgin hale geldiği bilinmektedir. Bu olay iyot eksikliği olan coğrafi bölgelerde oldukça sıktır. Gebelik dönemindeki kadınların iyot ihtiyaçları diğer genç insanlara göre çok daha fazladır. İyot eksikliği olan gebelerde, gereken iyot ihtiyaçları karşılanmalıdır. Bu durumdaki gebelerin iyot tabletleri almaları gerekir.Şu unutulmamalıdır ki; iyot eksikliği de çocukta zararlı etkilere neden olur.
Gebe kadınların %2 sinde aşikar veya gizli tiroid hormonu eksikliği görülür. En önemli sebebi iyot yeterli bölgelerde otoimmün tiroid hastalığıdır.(Hashimato tiroiditi). İyot eksikliği olan bölgelerde ise iyot eksikliğidir. Diğer nedenler arasında geçirilmiş tiroid cerrahisi, radyoaktif iyot tedavisi sayılabilir.
Kan tetkikinde TSH yüksekliği ve beraberinde ST3, ST4 düşüklüğü ile kolaylıkla tanı konulur.
Gebelerdeki iyot eksikliğinin nedeni artmış iyot kaybıdır. Kısmen çocuğa, kısmen de idrarla iyot atılımının artmasına ve sonuçta iyot dağılım alanının çoğalmasına bağlıdır. Gebelikte günlük iyot ihtiyacı ve gıdalarla alınan iyot miktarı arasında mevcut olan fark iyot eksikliğinde daha da artmaktadır.
İyot, gebelikte bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişimine yardım eder. İyot eksikliği, dünyada en yaygın önlenebilir zeka geriliği ve beyin hasarı sebebidir. Gebelikte iyot eksikliği; düşük, gebelik zehirlenmeleri, doğum sonrası kanama riski, erken doğum ve anne karnında bebek ölümlerinde de rol oynayabilmektedir.
Hipotiroidi gebelik öncesi dönemde saptanırsa gebelikten önce tiroid hormonu yerine koyma tedavisine başlanır. TSH değerinin 2,5 Mu/L değerinin altında olması önerilir. Gebeliğin ilk haftalarında tiroid hormon ihtiyacı %30-50 artar.
Gebe kadınlarda : 220 mikrogram / günde
Süt veren kadınlarda : 290 mikrogram /günde
süt ve süt ürünlerinde, yumurtada, sebzelerde, deniz ürünlerinde (özellikle okyanus ve tuzlu denizlerden çıkan ürünlerde), bira mayasında bulunur. Yiyeceklerdeki iyot miktarı, bölgenin suyu ve toprağına bağlı olarak değişiklik gösterir.
1 gram iyotlu tuz
77 mcg
Az yağlı 1 kase yoğurt
87mcg
80gr morina balığı
99 mcg
1 kaşık deniz yosunu
82mcg
80 gram karides
35mcg
80 gram konserve ton balığı
17mcg
80 gram pişmiş ördek göğüsü
34mcg
1 bardak süt
56mcg
40 gram mozzarelle peyniri
20mcg
1 orta boy kabuklu patates
60mcg
Yarım kase çilek
6 mcg
Yarım tabak pişmiş kuru fasulye
32 mcg
1 büyük boy yumurta
29mcg
Balıklar, özellikle de okyanus ve tuzlu su balıkları iyot bakımından oldukça zengindir. İyot oranı yüksek olan balıklar ton balığı, mezgittir. Karides ve diğer kabuklu deniz canlıları da iyot açısından zengindir.
Yemeklerde ve masada kullandığınız iyotlu tuz günlük olarak almanız gereken iyodu fazlasıyla sağlayacaktır. İyotlu tuzun mineral özelliklerini kaybetmemesi için ışık almayacak şekilde, kapalı kapta saklanması gereklidir
Ispanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir. Bu sebzeleri aynı zamanda vitamin kaynağı ve antioksidan olarak tüketebilirsiniz. Suya atılıp haşlanan sebzelerde iyotun yüzde 65′i kaybolur.
Genellikle iyi bir iyot kaynağı olmamakla birlikte birkaç meyve iyot içerir. Bu meyveler arasında yer alan çilek, düşük kalorili olması ve iyot oranı sebebiyle iyot eksikliği için rahatlıkla tüketilebilir. 6-7 adet çilek günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %8'ini sağlar.
Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengindir. Bir kase yoğurt günlük iyot ihtiyacının yaklaşık %60'ını, 1 bardak süt %40'ını, 1 yumurta %20'sini karşılar.
Gebelikte kullanılan prenatal multivitaminler genellikle yeterli miktarda iyot içermez. Ancak, ayrıca iyot kullanımı genellikle gerekli değildir, besinlerle yeterli doz alınabilmektedir. İyot eksikliğini engellemek için sofra tuzları çoğunlukla iyotludur.
Hipertiroidi gebelikte %0,2-1 sıklıkla rastlanmaktadır. Vakaların çoğu daha önceden Hipertiroidisi olan Graves Hastalarıdır.
Hipertiroidi annede; düşük, gebelik ile ilişkili hipertansiyon, erken doğum eylemi, anemi, enfeksiyon, kalp ritim bozuklukları ve daha ilerlemiş olgularda kalp yetmezliği ve tiroid krizine yol açabilir. Bebek açısından anne karnında gelişme geriliği, ölü doğum ve erken doğum olası istenmeyen sorunlardır.
Laboratuar değerlerinde TSH düşük, ST4 ve ST3 yüksek saptanarak tanı konulur
