Türkiye’de dijital platformların geçmişi 2015 senesine dayanıyor. Blu Tv yerli bir mecra olarak kuruldu. O dönemden beri faaliyet gösteriyor ve güçlü yabancı rakiplerine rağmen pazar liderliğini sürdürüyor. Tabii, Exxen, Gain, Puhu gibi yerli dijital mecraların yanı sıra Netflix, Disney Plus, Amazon Prime ise Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı kuruluşlar.
Dijital mecraların Türkiye’de faaliyet göstermesi başlarda sektör için çok verimli oldu. Sinema ve dizi çalışanları sadece televizyona mahkum kalmadı. Hatta dijital için yapılan üretimlerde süre azdı, üretim daha rahattı. Kaşeler de yükseldi. Sadece 1-2 yıl içinde sektör çalışanlarının kaşeleri yükseldi. Dijital, artık bir barem oldu. Sendikalaşma sonrasında taban fiyatlandırmalar da dijital kaşelere göre yapılmaya başlandı.
ÖNCELERİ OLUMLU GÖSTERGELER OLUŞTU
Özellikle dizi üretimlerinin dijitale kayması, çalışma şartlarının daha insani olması sektörün dengesini bir anda sarstı. Bu açıdan çok da iyi oldu. Sadece televizyon dizileri için çalışma dönemi bitti. 1 haftada 130 dakikalık dizi çekmek yerine birkaç ayda 40-50 dakikadan oluşan 10 bölüm dizi çekmek söz konusu oldu.
Başlarda Netflix çok üretim yaptı. Hala devam ediyor. Disney çok hızlı girdi. Çok sayıda ünlü simayı yüksek maaşlarla kendisine bağladı. Ekip ve ekipman da dijitalin cazibesine kapıldı. Kaşeler yükseldikçe yükseldi. Dijitalin sarstığı denge iyiden iyiye bozuldu.
GELİŞLERİ DE GİDİŞLERİ DE DENGEYİ BOZUYOR
Şimdilerde ise dijital mecraların Türkiye’deki üretimleri azalmaya başladı. Disney neredeyse tamamen durdurdu. Netflix azalttı. Amazon Prime zaten yeni başlıyor. Diğer yerli mecralar da kendi sınırlarında devam edebiliyor. BluTv dışında yoğun bir üretimden söz etmek mümkün değil. TRT’nin dijital platformu Tabii sektörde heyecan oluşturdu. İddialı yapımlarla girildi. İlk faz çalışmalar ilgiyle takip edildi. Şimdi yeni projeler ya da devam yapımlar bekleniyor.
Televizyon dizileri aynı hızda devam ediyor. Dijitalden ciddi şekilde olumsuz etkilendiler. Artık yurt dışı satış imkanı bulamayan yapımların uzun soluklu devam etmesi mümkün olmuyor.
EN CİDDİ ETKİ BAĞIMSIZ SİNEMADA
Mevcut tablodan en ciddi şekilde etkilenen ise sinema filmleri oldu. Ticari yapımlar kendi matematiğinde devam ediyor. Ancak bağımsız sinema dijitalin olumsuz etkilerini sonuna kadar yaşıyor. Kaşelerin yükselmiş olması, ekip ve ekipman rezervinin zorlaşması, iyi oyuncuların mantıksız meblağlar karşılığında bağlanması sonrası sinemacılar en zor süreçlerinden birini yaşıyor. Ekonomik şartların da getirdiği ortamda dijitalin yükselttiği kaşeler sebebiyle sinema setlerindeki sarsıntı hala devam ediyor.
Piyasa ve kazanç bazlı üretim yapan dijital mecraların züccaciye dükkanına giren fil gibi sektöre girerek dengeleri sarması sonrası, Türkiye pazarından çekilme ya da üretimleri azaltma kararlarıyla da aynı sarsıntıyı yaşatıyor.
PEKİ, NE YAPILMALI?
Çözüm ise sektör bileşenlerinin mantıklı yaklaşımı ile mümkün görünüyor. Dijital ya da ticari sinemada uygulanan kaşelerin ya da yakın baremlerin bağımsız sinemada da kullanılması Türkiye gerçekleri ile örtüşmüyor. Resmi destekler de sinemacılar için yetersiz kalıyor.
Avrupa’da ve dünyanın birçok bölgesinde dijital mecraların kazançlarından sektör için vergi alınıyor. Türkiye’de özellikle bağımsız sinemanın ve sektör dengelerinin sağlanabilmesi için acil olarak böyle bir uygulama başlatılmalı. Aksi takdirde züccaciye dükkanında yaşamaya devam eden filin kırıp dökmesini izlemeye devam edeceğiz.
