Ömer Ferid Kam (1864-1944) yakın tarihimizde tasavvuf, felsefe, şiir, edebiyat alanlarında eserler vermiş velût bir yazardır. Onun külliyat düzeyinde dergilerde yazdıkları, çeviri ve telif eserleri Ömer Ferid Kam külliyatına dönüşerek Büyüyenay Yayınları arasından tekrar yayımlanmaya başladı.
Ömer Ferid Kam isminin yakın tarihimizde nereye karşılık geldiğini anlamak için hayat çizgisine ve yaptıklarına dönüp bakmak gerekiyor. Hukuk Mektebi mezunu, Arapça, Farsça, Fransızca dillerini çeviri yapacak düzeyde çok iyi biliyor. Bâbıâli Tercüme Odası’nda mütercim, Beylerbeyi Rüşdiyesi’nde Fransızca muallimi olarak çalışıyor. Hadis ilimlerine vakıf. Cami derslerine devam edip icazet alan aynı zamanda İran Sefirinin şiirini Türkçe’ye çevirdiği için kendisine İran Hükümeti tarafından Şîr-i Hurşîd ünvanı verilen bir isim. Aynı zamanda uzun yıllar farklı medreselerde müderrislik vazifesi yapmış Ömer Ferid Kam Darülfünun İran edebiyatı müderrisliği vazifesini yürütürken Darülfünun’un İstanbul Üniversitesi dönmesi esnasında okuldan uzaklaştırılmış ve ömrünün son demlerinde çalıştığı Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İran edebiyatı öğretim üyeliğine devam ederken 1944 yılında vefat etmiştir. Hayatının her döneminde farklı bir meziyet ve yönünü gördüğümüz Ömer Ferid Kam aslında Dârülfünun metin şerhi profesörü olarak, klasik şiirin ve nesrin inceliklerini tam anlamıyla kavrayan yegâne şahsiyetlerden birisi olarak zikredilmiştir.
KÜLLİYAT DÜZEYİNDE ESERLER
Yazmış olduğu eserler bir kısmı tekrar baskılarla bugüne taşınırken Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşâd dergilerinin ilk ve sürekli yazarlarından birisi olarak burada yazdıkları yanında “Ceride-i İlmiye”, “Mahfil”, “Dâru’l-Fünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası” ve “Peyâm-ı Sabah”ta tefrika ettiği yazıları dergi sayfalarında kalmıştır. Büyüyenay Yayınları Ömer Ferid Kam isminin de büyüklüğüne yaraşır bir işe imza atarak Ömer Ferid Kam’ın çeviri eserlerini ve yazılarının derlendiği eserlerini Suat Ak imzasıyla yayınlamaya başladı. Şu ana kadar 6 eser neşredilmiş. Umuyoruz ve diliyoruz ki yayınevi bu büyük isme sahip çıkıp eserlerin neşrine öncülük ettiği gibi okur da eserleri alıp okuyarak Kam’ın düşünce ve fikir dünyasına dâhil olurlar.
Ömer Ferid Kam’ın daha önce Fransız filozof Emile Boirac’tan (1851-1917) notlar ilâvesiyle yaptığı çeviri (Ankara 1339-1341) Mebâdi-i Felsefeden İlm-i Ahlâk ismiyle yayınlanmış. Yine aynı yazarın eserinden yaptığı tercüme ise İlm-i Mâ Ba‘de’t-tabîa (İstanbul 1943) ismiyle yayımlanmış. Aradan geçen uzun bir zaman diliminden sonra bu çeviriler Büyüyen Ay Yayınları etiketiyle İlm-i Ahlâk (haz. Suat Ak, Aralık 2020) ve Metafizik (haz. Suat Ak, Aralık 2020) isimleri ile yayımlandı. Her iki eser de Emile Boirac’ın Cours Elementaire de Philosophie (Felsefenin İlkeleri) isimli eserin içinden bölümler içermesi noktasında dikkat çekici.
Yine Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşâd dergilerinin ilk ve sürekli yazarlarından olan Ömer Ferit Kam’ın bu dergilerde ve “Ceride-i İlmiye”, “Mahfil”, “Dâru’l-Fünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası” ve “Peyâm-ı Sabah” gazetesinde tefrika edilmiş yazıları da bu vesile ile bir araya getirilmiş ve yayınlanmış. Yayınlanan kitapların isim ve neşirleri şu şekilde: Makâleler -Edebî, Fikrî Tahlil ve Tenkidler- (haz. Suat Ak, Mart 2021), Avrupa Mektupları (haz. Suat Ak, Mart 2021), Ayasofya Konuşmaları (haz. Suat Ak, Nisan 2021), Peygamber Ahlâkı -Ahlâk-ı Seniyye-i Risaletten Bir Nebze- (haz. Suat Ak, 2021).
AYASOFYA KÜRSÜSÜNDE BİR VAİZ
Ferid Kam bir filozof, bir şair olmasının ötesinde aynı zamanda bir hatip ve vaiz. Öyle ki yayınlanan eserlerden Ayasofya Konuşmaları’nda bunu açıkça görebiliyoruz. Dârü’l-hikmeti’l İslâmiye” üyesi olduğu 1919-1920 yıllarında Şeyhülislam tarafından görevlendirilerek Ayasofya’da vaazlar vermiştir. O dönem dinsizlik cereyanının yayılması Ömer Ferid Bey gibi kudretli bir ismin vaaz kürsülerinde bu konuları konuşmaya da bir nevi mecbur kılmıştır. Bu konuşmalar Sebilürreşâd dergisinde ve şeyhülislamlığın yayın organı olan Ceride-i İlmiye’de de yayımlanmıştır. Kitapta toplamda sekiz vaaz yapıldığı zikrediliyor. Sohbetlerinde verdiği örneklerle ikna metodunu çok iyi kullanmış olan Ferid Kam, Mevlana’dan filozoflardan yaptığı nakillerle de konuyu pekiştirmiş. İslam karşıtlığı ve dinsizlik cereyanına karşı hariçten gazel okumanın meseleyi çözmeyeceğini ifade eden Kam, şunları ifade ediyor: “Hakikatte; kör, güneşin ışığından istifade eder mi? Güneşin varlığına ancak sıcaklığıyla hükmeder. İşte Kur’an’ın harfleri ve zarfları dâhilinde kalanlar Kur’an’a bakınca sadece kelimelerden, yaldızlı cildden başka bir şey göremezler. Kur’an’ın hakikatinin nuru kalplerinde tecelli etmez. Çünkü iman şehrinde muharebe oluyor.” (s.76)
Bir diğer eseri Peygamber Ahlâkı (Ahlâk-ı Seniyye-i Risaletten Bir Nebze) ‘nda ise dosdoğru bir istikamet için, şeksiz şüphesiz sünnet-i seniyyeye sıkı sıkıya sarılmaya bizleri yönlendiriyor. Bunun yolunun da O’nun bu dünyaya gelişini ve varlık sebebini anlamadan geçtiğini belirtiyor. “Siyer kitapları, Muhammedî nübüvvetin doğruluğunun apaçık şahitleri olan mucizelerle doludur. İhlas sahipleri, siyer-i şerife mütealasiyle İlâhi mutlak kudretin aklı yakan eserlerini görüp kalplerini nurlandırır, iman ve itikatlarını kuvvetlendirir. (…) Peygamberin mucizelerine vukuf ile akidelerini sağlamlaştırmak isteyenler, rivayet olunmuş harikaların hepsinden evvel Resul-i Ekrem Efendimizin yüksek ve mühim hallerini iyice ve etraflıca düşünmelidir. Çünkü asıl büyük mucize Muhammed sallallahü aleyhi vesellemin saadetli varlığının kendisidir.” (s.11-12)
Ömer Ferid Kam’ın duygu, düşünce ve fikir dünyasını en bariz şekilde ortaya koyan eserler okunduğunda görülecektir ki o hem ismiyle ferid (nadir bulunan) hem de ilmiyle ferid bir şahsiyettir.
