İlkokul yıllarından itibaren geleneksel sanatlara ilgi duyan Polonyalı profesör Miraslow Majewski, bu yıllarını hayatının dönüm noktası olarak görüyor. Yaşıtları futbol oynarken ahşap parçalarıyla oynayıp kendi özel tasarımlarını oluşturan Majewski, küçükken de ailesiyle birlikte çömlekçi dükkanına gidiyormuş. Geçtiğimiz hafta düzenlenen 3'üncü Uluslararası İslam Sanatında Geometrik Desenler Çalıştayı'na katılan ve aynı zamanda çalıştayın koordinatörlüğünü yürüten Majewski, İslami motiflerin hayli ilgisini çektiğini söylüyor. İslam medeniyetinin matematiğe ve geometriye büyük ölçüde önem verdiğini sözlerine ekleyen Majewski, “Geleneksel sanat bizim hayatımızı ve kültürümüzü oluşturuyor. Özellikle siz İstanbul'da yaşayanlar için... Bu şehirde her bir ev birer sanat parçası. Her köşede geleneksel sanatın bir türüyle karşılaşıyorsunuz” diyor.
İstanbul'u ziyaret etmekten büyük zevk aldığını belirten Majewski, şehrin Osmanlı Dönemi'ne ait en iyi İslami motiflerle dolu olduğunu söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Yıllardır her İstanbul'a geldiğimde Mihrimah Sultan Camii'ni görmek isterdim ama hep restorasyondaydı. Açıldığında ise restorasyonun bu kadar iyi yapılması beni şaşırttı. Tüm yıllara rağmen eski resimlerinden tanıdığım caminin, karşımda duran camiden hiçbir farkı yoktu. Bu durumun aynısını gittiğim diğer ülkelerde de görmek isterdim. Burada insanlar tarihi ve geleneği gerçekten önemsiyor. Diğer eski şehirlere oranla, İstanbul çok daha iyi ellerde. Örneğin Ayasofya Camii, yüzlerce yıllık geçmişine rağmen yenilemelerle birlikte şuan çok iyi durumda. Tarihi binaların restorasyon süreci çok zahmetli olmalı. Çünkü farklı tarihsel dönemlerden farklı tarzda yapılmış pek çok bina var. Bunların restorasyonunu yapacak kişileri de özel olarak seçmeniz gerekir”
İstanbul'un geleneksel sanatın merkezi olduğunu söyleyen Majewski, “Bu şehirde her bir eserinbize anlatacak bir hikayesi var. Her biri bir sanat parçası. Her köşede geleneksel sanatın bir türüyle karşılaşıyorsunuz. Eski motiflerle birlikte yaşıyoruz ve çoğu zaman onları göremiyoruz. Sırf bu yüzden İstanbul'daki her dakikamız için memnuniyet duymalıyız. Ancak teknolojiyle birlikte geleneksel sanatlar da yavaş yavaş yok oluyor. El sanatları olmayacaksa insanlığa ne gerek var? Bu yüzden geleneksel sanat biziz. O var olduğu sürece biz de varız” şeklinde konuşuyor. Bir süre Pakistan'da da yaşadığını belirten Majewski, “Pakistan'dayken geleneksel sanatın ne kadar hızlı yok olduğunu fark ettim. Duvardaki motifleri silip, yerine fabrikalarda yapılan ve hiçbir anlamı olmayan sermamiklerle dolduruyorlar. İstanbul ise hala kaligrafi, oymacılık, ebru gibi birçok geleneksel sanat türüne ev sahipliği yapıyor” diyor.
Geleneksel sanatların yok olmaya yüz tuttuğunu belirten Majewski, “İslami geometrik desenleri taklit edecek kişileri günümüzde teknik olarak bulmak imkansız. Türkiye'de bazı kişiler bu sanatı yapabiliyor ama onların sayısı da oldukça az. Amerika ve İngiltere'de insanlar bize İslami geometrik desenlerle evlerini dekore etmemiz için sürekli talepte bulunuyor ama bu imkansız. Çünkü bu konuda çalışma yapan kişi sayısı dünyada da çok az. Türkiye'de 5 kişi varken, İran'da hiç kimse yok. Bunlardan dolayı bizim amacımız bu sanatı yok olmadan devam ettirip geliştirmek. Hayatımızın her anında yer edinen, her gün geçtiğimiz sokaklardaki İslami geometrik desenleri bazen göremiyoruz. Elimizdeki bu hazineyi kaybetmeden kıymetini bilmemiz gerek” ifadelerini kullanıyor.
Majewski, yıllar boyu matematikle ilgilendikten sonra, bu bilimin temelinde küçükken öğrendiğimiz basit tecrübeler olduğunu fark ettiğini söylüyor. Majewski, “Çocukken aklımızdaki hiçbir şey gerçek değildir. Sınırsız bir hayal dünyamız vardır. O yaşlarda kazandığımız ve geliştirdiğimiz yeteneklerimizi de işte bu saf hayal gücüyle elde ederiz. Çocuklar için oyuncak blokları alıp üst üste koymak en önemli beyin aktivitesidir. İşte okuma yazma bilmeyen bir çocuğun yaptığı bu şey tamamen matematik ve geometridir. Ne olduğundan bir haber bilim öğrenirler aslında. Böylece hem tecrübe kazanmış hem de yeteneklerini geliştirmiş olurlar” şeklinde konuşuyor.
Sanatın temelinde hayal gücü olduğunu belirten Majewski, şimdiki çocukların hayal etmeyi bilmediklerini söylüyor. Modern okullarda çocuklara hayal edebilecekleri hiçbir şey öğretilmediğini kaydeden Majewski, “Çocuklar hayal etmeden düşünmenin ne demek olduğunu nasıl öğrenebilirler? Öğrendikleri tek şey halihazıda olan bilgiler. Yapmaları gereken tek şey ise onları ezberlemek. Üniversitedeki öğrencilerime her zaman sınavda akıllarına bir şey takıldığında kitabı açıp bakmalarını söylerim. Çünkü benim için önemli olan formülü ezberlemeleri değil; o formülü nasıl kullandıkları. Bu tıpkı sürekli bir şeyler yiyip kilo almak gibi. Sürekli bir şeyleri ezberleyip kullanmadığında beynin için ağırlıktan başka hiçbir anlamı olmaz” diyor.
Pek çok üniversitede matematik ve bilgisayar bilimleri profesörü olarak çalışan Miraslow Majewski, sanat ve teknolojiyi harmanlayarak geleneksel sanata farklı bakış açıları kazandırıyor. Yazar, 'İstanbul'da İslami Geometrik Süslemeler' adlı kitabında İstanbul'daki birçok İslami süslemeyi ve geometrik yapılarını detaylı olarak anlatıyor. 'Geometri ve Sanat Üzerine Çizimler' isimli yeni kitap serisi ise mimarideki geometrik uygulamalara sistematik bir bakış niteliğinde.
