Bundan yaklaşık iki ay önce bu sayfada “Edebiyat dünyası mezatta buluşuyor” başlıklı bir yazı kaleme alarak belki de şimdiye kadar müzelerde bile bir arada bulunması zor olan bir imzalı kitap ve efemera müzayedesinden söz etmiştim. 21 Ocak’ta İstanbul Müzayede tarafından “Anılar ve İmzalar” ismiyle son derece geniş bir yelpazede düzenlenen bu müzayedede, Türk edebiyat, sanat ve kültür dünyasının en önemli ve belli başlı isimlerinin imzalı kitapları, resimleri, mektupları, bir geçit resmini andırırcasına bir araya getirilmişti.
Geçen gün İstanbul Müzayede’nin sahibi Uğur Yeğin Bey telefon açıp “Anılar ve İmzalar” müzayedesinin ikincisini gerçekleştireceğini söyleyince önce heyecanlanmış, bir o kadar da meraklanmıştım. Hatta bir sürprizlerinin olduğunu ifade edince heyecanım daha da artmıştı. Zira bugüne kadar müzayedelerde görülmeyen bir imza satışa çıkacaktı: Ömer Seyfettin imzası… Hem de kendi resminin yer aldığı bir karta, el yazısıyla yazdığı bir mektupla…
YAŞARKEN KİTABI NEŞREDİLMEDİ
Hakikaten Türk edebiyatının en önemli hikâye yazarlarından Ömer Seyfettin (1884-1920) imzası çok nadirdi. Zira oldukça genç bir yaşta vefat eden (36 yaşında) şöhretli muharririn sağlığında herhangi bir kitabı neşredilmemişti. Bundan dolayı imzalı kitabı da yoktu. En azından bugüne kadar gören olmamıştı.
Ne var ki Ömer Seyfettin’in 1905’de Hakkı Tarık Us’a gönderdiği bazı mektuplar Şevket Rado tarafından satın alınarak Hayat Tarih Mecmuası’nda yayımlamıştı. Böylece ilgililer Ömer Seyfettin’in yazısı ve imzası hakkında fikir sahibi olabilmişti. Ayrıca Şevket Rado’nun sahibi olduğu “Hayat Mecmuası” (Hayat Tarih Mecmuası değil), Ömer Seyfettin’in Balkan Harbi’ne dair hatıralarını neşrederken, 19 Ocak 1967’de “Eski Bir Hatıra” başlığıyla, üzerinde Ömer Seyfettin’in fotoğrafının bulunduğu kartpostal formunda bir bayram tebrik kartı da yayımlamıştı. Bu kart İstanbul müzayedede satışa çıkan kart ile aynı formattaydı. Ömer Seyfettin, belli ki fotoğrafını kartpostal şeklinde bastırmış ve yakınlarına veya tanıdıklarına çeşitli vesilelerle göndermişti.
ÖMER SEYFETTİN’İN MEKTUPLARI
Hayat Mecmuası’nın yayımladığı tebrik kartını Ömer Seyfettin, mektuplar da yazdığı Hakkı Tarık Us’a hitaben 4 Şubat 1905’de kaleme almıştı. İstanbul Müzayede’de satışa çıkan 30 Nisan 1905 günü yazılan mektup içerikli Ömer Seyfettin resmi ise mektep arkadaşlarından veya aile yakınlarından biri olduğu anlaşılan Münir Bey’e Kuşadası’ndan gönderilmişti. O sırada Kuşadası’nda subay olarak bulunan Ömer Seyfettin’in muhtemelen arkadaşı olan Münir Bey’le, mektup içeriğinden anlaşıldığına göre sık sık mektuplaştığı ve birbirleriyle çeşitli havadisler paylaştıkları anlaşılıyor.
Ömer Seyfettin’in kaleminden bu iki kart hem içerik hem de muhatap itibarıyla farklılık arz etse de ünlü edebiyatçının uzun yıllar sonra aynı türde imzalı bir evrakının gün yüzüne çıkması heyecan vericidir.
2. ABDÜLHAMİD’İN CUMA SELAMLIĞI
Fotoğrafçılık tarihi açısından müzayededeki önemli bir başka eser olan Sultan II. Abdülhamid’in Cuma selamlığı için Yıldız Sarayı’ndan çıkışını gösteren Mühendishane-i Berri Hümayun Resim Muallimlerinden Yüzbaşı Ahmed Bey imzalı büyük boy fotoğraf zikredilebilir. Ayrıca Sultan II. Abdülhamid ve Sultan Reşad ile Mehmed Selahaddin Efendi, Şehzade Mehmed Selim Efendi, Şehzade Osman Fuat Efendi, Saliha Sultan, Dürrüşehvar Sultan gibi hanedana mensup sultan ve şehzadelerin fotoğrafları da müzayedede yer alan eserlerden bazılarıdır. Ayrıca müzayedede, V. Murad ile Reftarıdil Kadın’ın oğlu şehzade Mehmed Selahaddin’in kızı Emine Atiye Sultan ile Osmanpaşazade Hami Bey’in; 24 Eylül 1914’de Erenköy’deki köşkte yapıldığını bildiğimiz evlenme (velime) törenini haber veren davetiye de Osmanlı son dönemindeki düğün davetiyelerine örnek olması bakımından önem arzediyor.
BENİM ÇOK SEVGİLİ CANIM RUH-İ REVANIM SAFİYEM
Şerif Muhiddin Targan (1892-1967) ile eşi Safiye Ayla (1917-1998) arasındaki mektuplardan ikisi müzayedede yer alan eserler arasında dikkat çekicidir. Safiye Ayla’nın verdiği konserler dolayısıyla İstanbul dışında olduğu vakitlerde eşiyle mektuplaştıkları biliniyor.
Safiye Ayla eşi Şerif Muhiddin Targan’a 14 Mayıs 1959’da İskenderun’dan kaleme aldığı ve müzayedede satışa sunulan mektubuna “Günlerden beri kilometrelerce senden uzaklaşırken gönlüm ve ruhum daha büyük süratle sana yaklaşıyor. Bazen zahmetli bazen bereketli ve rahmetli olan yolculuklarımız esnasında bir gün kış, bir gün bahar havasını yaşarken üç günden beri tam yaz sıcakları içinde ve yazın nimetlerini tadarak vakit geçiriyoruz” sözleriyle başlıyordu. Mektubun devamında önceki akşam Adana’da bin beş yüz kişinin sinema salonunda doldurarak dinlediği konserinden ve daha sonra vereceği iki konserinden bahsettikten sonra “hâdimen Safiye” imzasıyla mektubunu nihayete erdiriyor.
Şerif Muhiddin Targan ise İzmir Fuarı’nda bulunan eşi Safiye Ayla’ya Etiler’den 27 Ağustos 1961’de “benim çok sevgili canım, ruh-i revanım Safiyem” hitabıyla başladığı mektubu da müzayede satılmaktadır. Bu mektubunda Şerif Muhittin çeşitli meselelere değiniyor ve Safiye Ayla’nın bilmediğimiz bir sebepten ötürü üzgün haline karşılık Fatır Suresi’nin ikinci ayetinin hem Arapçasını hem de mealini yazarak (Allah’ın insanlar için açtığı rahmeti kısabilecek yoktur, O’nun kıstığını da O’ndan başkası açamaz. O mutlak izzet ve derin hikmet sahibidir.) eşini teselli ettikten sonra “muvaffakiyetin için daima dua eden eşin Muhiddin” sözleriyle mektubuna son veriyor.
YAZAR FARRERE, HALİFE ABDÜLMECİD VE BESİM ÖMER
30 Mart Salı günü saat 21.00’de internet üzerinden yapılacak olan müzayedede satışa çıkacak birbirinden değerli başka eserler de bulunuyor. Mesela ünlü Fransız yazar Claude Farrere, Halife Abdülmecid Efendi, Besim Ömer Paşa, İstanbul’daki Fransız yüksek komiseri General Pelle ve Ercüment Ekrem (Talu) Bey’in birlikte göründüğü tarihi fotoğrafı da bu meyanda zikretmek gerekir. Bu fotoğraf 12 Haziran 1922 günü Claude Farrere’nin Darülfünun’da Pierre Loti üzerine verdiği konferans sonrasında çekilmiştir. Fotoğrafta da görüleceği gibi konferansta pek çok zat hazır bulunmuştu.
O günün gazetelerinde bütün ayrıntılarıyla anlatılan bu konferansta, Darülfünun emini (rektörü) Besim Ömer Paşa’nın takdiminden sonra kürsüye çıkan Claude Farrere salonda hazır bulunanlara hitap etmişti. Nitekim Claude Farrere tıpkı Pierre Loti gibi Türk dostu olarak tanınmakta, Millî Mücadele’yi desteklemekte ve sık sık İstanbul’a gelmekteydi. 5 Haziran 1922’de başlayan İstanbul seyahatinde kendisine Ercüment Ekrem (Talu) Bey mihmandarlık etmişti. Aralarında yakın dostluk bulunan Halife Abdülmecid Efendi tarafından Bağlarbaşı’ndaki köşkünde 15 Haziran’da Claude Farrere onuruna öğle yemeği de verilmişti. 17 Haziran’da İstanbul’dan ayrılan Claude Farrere İzmit’te geçerek burada Mustafa Kemal Paşa ile görüşmüştü.
YAZARLARIN İMZALI KİTAPLARI
Müzayede’de Orhan Kemal, Reşat Ekrem Koçu, Celal Bayar, Halide Edip, Şükufe Nihal, Abdülhak Şinasi Hisar gibi önemli yazarların imzalı kitaplardan bazıları da bulunuyor. Bunun yanı sıra, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan bir çizgide, Ziya Paşa, Muallim Naci, Recaizade Mahmud Ekrem, Ahmed Mithat Efendi, Yahya Kemal, Yakup Kadri, Cenap Şahabeddin, Mehmed Emin Yurdakul, Asaf Halet Çelebi, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Rıza Tevfik, Necip Fazıl ve Nazım Hikmet gibi pek çok edebiyatçının fotoğrafları da müzayedede yer alıyor. Ayrıca Cemal Süreya’nın eşi Zuhal Hanım’a yazdığı iki mektup, kendi el yazısıyla kaleme aldığı çeşitli şiirleri, kendisinden imzalı Mülkiyeli Şairler kitabı ve imzalı portresi de dikkat çeken eserler arasında bulunuyor.
TÜRK RESİM SANATINDAN İZLER
Müzayedede Türk resim sanatına ve ressamlarına ilgi duyanlar için çok sayıda eser de görülüyor. Ressam Şevket Dağ, Şeref Akdik, Ruhi Arel, Hikmet Onat, İhsan Cemal Karaburçak’a ait imzalı mektup, kart ve kartvizitlerle Eren ve Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun düzenledikleri resim sergilerinin davetiyeleri, Fikret Mualla, Bedri Baykam, Özdemir Altan’ın sergi afişleri müzayedede sanatseverleri bekliyor.
