Eğer hala tüm dünyayı saran pandemiden kaçmak için Grönland’ın kuş uçmaz kervan geçmez kıyılarına göçmediyseniz ya da henüz aklınız bedeninize terk etmediyse 12 Kasım’da Netflix’te 8 bölüm birden yayınlanan “Bir Başkadır”la mutlaka bir yerlerde karşılaşmışsınızdır.
Heyecanlandıran yerli dijital işlerden son zamanlarda çokça bahseder olduk. Berkun Oya’ya ait “Bir Başkadır” da bizi heyecanlandıran o yapımlardan biri oldu. Dizinin yayınlanmasının hemen ardından değerlendirmek adına yalnızca Twitter’da 11.8 milyon kullanıcının tweet attığını iddia edebilirim. Eleştirmenler, sosyologlar ya da kendini yalnızca “iyi seyirci” olarak tanımlayan pek çok kişi, dizi hakkında değerlendirmelerde bulundu. Kimi göklere çıkarırken kimi... Hayır, rastladığım kadarıyla henüz kimse yerin dibine sokmadı. Ama yine de bu dizide insanı rahatsız eden bazı “şeyler” vardı.
“Bir Başkadır” hakkında yazmak için kolları sıvamadan önce konu hakkında sahiden “başka”larının ne düşündüğünü merak ettim ve neredeyse önüme çıkan tüm yorumları okudum. Herkes kendi penceresinden dizi hakkında yazıp çizdikten sonra ben de kendi ekmeğime yöneldim. Dizinin kostümlerine…
SOSYAL SINIFA UYUMLU GİYSİLER
Dizide üzerine konuşulabilecek yüzlerce detay olduğu açık. Gerçek bir hikayeden alıntı değilse de gerçekleşmesi muhtemel bir hikaye var seyircinin karşısında. Pek çok karakter ve kostüm camdan bakıp gördüğümüz dünya ile örtüşüyor. Dizinin dokuz ana karakteri olduğunu varsayarak Hoca, Yasin ve Sinan’ı pozitif ayrımcılık yaparak konunun dışında bırakıyorum. Çünkü benim düşünceme göre kadının aksine erkek karakterin kostümünde dini hassasiyetlerini belirtecek ipuçları daha azdır. Peri, Gülbin ve Melisa için söylenecek tek şey, ait oldukları sosyal sınıfa uygun giyinmeleri olabilir. Yalnızca Peri, diğer iki karaktere göre daha soğuk ve düz parçalar ile karşımıza çıkıyor. Peki, Meryem, Hayrunnisa ve Gülhan? Onlar da bulundukları sosyal sınıfa uygun değiller mi zaten?
O BONE DE NEYİN NESİN ÖYLE
Kol boyu parmakları örten manto, tek omuza takılan uzun saplı bir çanta ve beyaz bonesiyle karşımıza çıkan Meryem… Üstünkörü bakıldığında ailesi için çalışan kendini onlara adamış bir profil çizse de kullandığı renkler, lilalar ve pembeler onun henüz kendinden geçmediği mesajını direkt olarak seyirciye veriyor. Spoiler vermek gerekirse Hilmi ile yakınlaşması da bunun göstergesi. Diziyle ilgili yapılan yorumları okuduğumda tesettürlü pek çok kadının itirazının en gür şekilde çıktığı konunun diziye ait öne çıkan fotoğraflarda ve afişlerde yer alan “beyaz bone” olduğunu gördüm. Açıkçası ben de herkes gibi geride bıraktığımızı düşündüğüm beyaz boneyi 20 sene öncesinden kimin getirdiğini merak ettim. Bir dönem renkli boneler kullanılsa da 2015’ten sonra siyah dışında bir renk kullanmamak yazılı olmayan bir kuraldır. Özellikle 2010 sonrasında örtünen yeni jenerasyon için örtünün yüze yaklaştırılması ile yüz çehresi öne çıkarılırken bonenin mümkün olduğunca az gözükmesi makbul kabul ediliyor. Dolayısıyla dizide 18-25 yaş arasında olduğunu düşündüğümüz Hayrunnisa karakteri, en başta kostümü ile inandırıcılığını yitiriyor.
GÜLBİN VE GÜLHAN ARASINDA UÇURUM VAR
Dizinin örtülü kesimde travma yaratan bir diğer karakteri de Gülhan. Aynı ailede yetişen iki kardeşin bir süre sonra yollarının ayrılması ile farklı sosyal ortamlarda kendilerini var etmeleri elbette mümkün. Ancak Gülbin ve Gülhan arasında farktan ziyade bir uçurum var.
Gülbin’e bakarak dışa dönük ve uyumlu bir karakter olduğunu söylemek hayli kolayken iki kardeş arasındaki çatışmanın yalnızca Gülhan’ın üzerine atılmış olduğunu görüyoruz. Kardeşlerin yüzleştiği sahnede aralarındaki sorunu dile döken Gülbin olsa da yönetmen bu sorunu Gülhan’ın kaotik tarzında seyirciye sunuyor.
Ötekine saygı mesajı samimi mi
Netflix, arşivinde ikinci kez başörtülü karakterlere yer verirken dünyaya da bir mesaj vermenin çabasında gözüküyor. Tüm dünyanın “ötekilere” saygı duyduğu, farklı olana saygı durmak bir yana onu kucaklamaya çalıştığı bir dönemdeyiz. Geçmiş dönemlerde ötekileştirilmeye maruz kalmış pek çok kişi bu dönemde gerek medya gerekse moda dünyası tarafından kucaklandığına inanıyor. Özellikle moda dünyasının dilinde tesettürü öteki saymadığına dair bir söylem var. Peki bu söylemde ne kadar samimiler?
Evet, sahiden de Bir Başkadır’ın toplumun pek çok farklı kesimine açtığı bir pencere var. Tüm pencerelerden de elden geldiğince objektif bakılmış. Ancak ne Bir Başkadır’da ne de farklı bir hikayede anlatılmayan bir başka muhafazakar kadın portresi daha var. 1990 sonrası doğumlu, kendi isteği ile örtünen ve tabiri caiz ise kendi yoluna kendi karar veren kadınlar. Halbuki bu portreyle karşılaşmak da onu çizmek de çok zor değil. Acaba böyle bir karakter neden sinematografik değil?
O zaman hep birlikte şunu kabul edelim: Orta yaş ya da alt gelir tabakasına ait olmayan bir başörtülü karaktere aşina değiliz. Başörtüsü bizim bir gerçeğimiz olsa dahi onu ne televizyonda ne de beyazperdede görmek bizim için kolay olmayacak.
