Osmanlı İmparatorluğu’nun 1915 yılında Güney Afrika’ya görevlendirdiği ilk diplomat Mehmet Remzi Bey’in atama fermanı artık başkentteki Proterya Büyükelçiliği’nin duvarını süslüyor. Görevi sırasında hiçbir neden gösterilmeden İngilizler tarafından tutuklanan ve hapiste, 1916’da, yaşamını yitiren Mehmet Remzi Bey’in mezarı Güney Afrika’da bulunurken yakınları da halen bu ülkede yaşamını sürdürüyor.
Emanate sahip çıkıldığını söyleyen Türkiye Cumhuriyeti Pretorya Büyükelçisi Elif Çomoğlu Ülgen, “Büyükelçiliğimizin en eski evrakını bugün makamdaki yerine astık. Osmanlı’nın Johannesburg’a tayin ettiği ilk muvazzaf Başkonsolos Mehmet Remzi Bey’in atamasına dair Sultan Reşad tuğralı 1914 tarihli ferman ait olduğumuz devlet geleneğini ve emanetin yüceliğini hatırlatıyor” dedi. Ülken, “Bu orijinal ferman kendisi de hattat olan sevgili Refik Çarıkçı tarafından tarihi belgelerin muhafazası için geliştirilmiş özel bir teknikle çerçevelenerek ait olması gereken yerde, Türkiye Cumhuriyeti Pretorya Büyükelçiliği’nin köşesinde sergileniyor” bilgisini verdi. Mehmet Remzi Bey’in torunu Mignon Juliette Gatcke da kimliğini kısa zaman önce öğrendiği dedesinin izini sürmek için Yunus Emre Enstitüsü’nün davetlisi olarak geçtiğimiz aylarda Türkiye’ye geldi. Gatcke, 73 yıl boyunca hakkında neredeyse hiçbir şey bilmediği dedesinin Osmanlı Devleti’nin Güney Afrika’daki ilk ve son başkonsolosu olduğunu öğrendi.
- Güney Afrika’nın son Osmanlı Başkonsolosu olarak Johannesburg şehrine gönderilen Tahran Sefaret-i Seniyyesi eski Müsteşarı Mehmet Remzi Bey, 1869’da İstanbul’da doğdu. Meslekî kariyerinde birçok defa devlet nişanı ve üstün hizmet madalyaları ile mükafatlandırıldı. Mehmet Remzi Bey, İstanbul’da henüz yeni evlendiği Rus diplomat olan eşi Madam Helene Hanım’ı da yanına alarak resmî konsolosluk görevine 15 Haziran 1915’te başladı. Mehmet Remzi Bey, özellikle 1915 yılının başlarında, Çanakkale Harbi süresince kıran kırana geçen Osmanlı-İngiliz mücadelesi sebebiyle, Osmanlı vatandaşlarına düşmanca bir tavır takınılmaya başlanıldığını rapor etti. İngiltere Hükümeti’nin emriyle uluslararası devlet hukuku kurallarına aykırı olarak bazı vatandaşların yanında, bir diplomat olan Mehmet Remzi Bey de tutuklanarak hapsedilmiş ve ailesi de büyükelçilik konağından zorla çıkarıldı. Mehmet Remzi Bey, aylarca süren hapsinden sonra 1916’da şehadete erdi.
