2'inci Dünya Savaşı 65 milyon insanın hayatını alarak en kanlı savaş olarak tarihe geçmişti. Üstünden yıllar geçti ancak dünyadaki savaşlar bitmedi. Suriye doğumlu sanatçı Manaf Halbouni ise yaşanan tüm bu acılara dikkat çekmek için dünyada yankı uyandıran bir çalışmaya imza attı. Halep'te yaşananları ve mültecilerin hayatta kalmak için verdiği mücadeleyi anlatmak isteyen sanatçı, Almanya'nın Dresden şehrinde ünlü bir meydana üç yıkık otobüs anıtı dikti. Halbouni'nin Monument (Anıt) ismini verdiği bu eseri aslında yaşanmış bir olay. 2015 yılında Halep'te keskin nişancılardan korunabilmek için cadde ortasına koyulan otobüsler Manaf için her zaman bir harita olmuş. Aslen Suriyeli olan ve Şam'da büyüyen sanatçı, yıkık otobüsleri gördüğü ilk günden bu yana dünyanın farklı yerleriyle bu görüntüyü birleştiriyor. Savaşın, hayatın içinde ve bir o kadar da kaçınılmaz olduğunu anlatan Manaf'ın seçtiği Dresden ise İkinci Dünya Savaşı'nda tamamen yıkılmış ve şehrin toparlanması yıllar almış. Çocukluk anılarında Dresden'ı yıkık hatırladığını söyleyen Manaf, “Çalışmam biz Suriyeliler için bir umut. Şehirlerini savaştan sonra istedikleri gibi yeniden inşa edebilirler. İhtiyaçları olan tek şey zaman ve sabır” diyor.
Şam'da doğup büyüyen 32 yaşındaki Manaf 2008'de eğitimine devam etmek için Almanya'ya taşınmış. Annesi Alman, babası ise Suriyeli olan sanatçının çalışmalarında fazlasıyla Orta Doğu unsurlarına rastlamak mümkün. Sanatçı bunun sebebini şöyle anlatıyor: “Ben büyüklerimi ziyaret ederek büyüdüm. Şam'da üniversite eğitimim de klasik sanatlar üzerineydi. Kaligrafi ve tipografi üzerine çalıştım. Almanya'daki sanat anlayışı ise klasikten tamamen farklı. Bu yüzden sürekli ortadaydım. Çalışmalarımda da bunu fark etmek mümkün.”
Monument fikrinin ise Mart 2015'te otobüslerin barikata dönüştüğü fotoğrafı gördüğünde aklına geldiğini belirten Manaf, “O zamandan sonra fotoğraftaki otobüsleri kesip dünyada farklı mekanlara, şehirlere yapıştırmaya başladım. Daha sonra bu fotoğrafları sanaldan gerçek yaşama taşımaya karar verdim. İzin almamız o kadar da kolay olmadı. Tam bir buçuk yıl çalıştık. Uzun ve zor bir süreçti. Çünkü bu kamusal alan sanatı. Sürekli herkese bunu neden yaptığımızı açıklamak zorunda kaldık. Otobüsleri koyduğum meydanı seçmemin sebebi ise dünya savaşında komple yıkılmış olmasıydı. Ancak 1900'lerin sonunda Dresden yeniden inşa edilmeye başlandı. Bu, aynı zamanda Suriyeliler için de bir umut. Şehirlerini daha sonra istedikleri gibi yeniden inşa edebilirler. İhtiyaçları olan tek şey zaman ve sabır” ifadelerini kullanıyor.
Kendisi için özgürlüğün anıtı olan bu 3 otobüsün savaşa karşı fardındalık oluşturmak için meydanda durduğunu kaydeden Halbouni, “Sadece Suriye değil, tüm dünya için orada duruyorlar. Almanya'daki çoğu insan İkinci Dünya Savaşı'nın hayatlarını nasıl etkilediğini unuttu. Savaşı görenler de ya hayatını kaybetti ya da yaşadıklarını anlatamayacak kadar yaşlandı. Yeni neslin özgürlüğünü koruyabilmesi için yaşananları unutmaması gerekiyor. Savaşın yeniden yaşanmaması gerek. Dresden savaşta tamamen yıkılmıştı. Bu şehrin eski fotoğraflarına baktığınızda Suriye'nin şimdiki haliyle olan benzerlikleri kolayca fark ediliyor. Çalışmamda da tarih ile zamanımızın arasındaki benzerlikleri gösterebilmek benim için çok önemliydi. Dünyanın her yerinde olanlar konusunda dikkatli davranmamız gerek. Yalnızca İkinci Dünya Savaşı'nın mağdurlarını hatırlamak ve onlardan bahsetmek utanç verici. Tarihteki tüm savaşlarda ölen herkesi hatırlamalıyız” şeklinde konuşuyor.
