Hilal göründü mü sorusu her yıl Diyanet astronomları tarafından yanıtlanıyor. Hilalin ilk nerede ve nasıl görüneceğine dair bilgiler paylaşan uzman isimler Ramazan ayını etkileyen bu olaya dair detayları aktarıyor. Peki; Ramazan Hilali göründü mü, ne zaman görülür, anlamı ve önemi nedir? İşte, detaylar...
HİLAL GÖRÜNDÜ MÜ?
İslam aleminde bu sene 11 Mart'ta başlayan Ramazan orucu öncesi açıklamalarda bulunan Din İşleri Yüksek Kurulu Astronomu Eren, " "Ramazan hilali ilk Atlas Okyanusu ile Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında görülecek. 10 Mart'ta içtima ve rüyet olacak. Kongrede alınan kararlara göre, Başkanlığımız dünyanın herhangi bir yerinde hilalin görülmesine itibar ettiği için Amerika kıtasında görülecek hilalden dolayı 11 Mart'ta ramazan ayına başlayacağız." dedi.
İÇTİMA VE RÜYET İLE HESAPLAMA
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Astronomu Gürhan Eren, Hicri takvimdeki 12 ayı ifade eden "kameri ay"ları belirlemek için yapılan hesaplamada, Ay'ın Dünya etrafında döndüğü yaklaşık 29,5 günlük sürenin esas alındığını ve burada "içtima ile rüyet" kriterlerinin kullanıldığını belirtti.
"İçtima"nın Dünya, Ay ve Güneş'in aynı doğrultu üzerinde bulunmasını, "rüyet"in ise Ay'ın Dünya etrafındaki hareketine devam ederken içtima konumundan 8 derece açılmasını ifade ettiğini aktaran Eren, ramazan ve şevval hilalinin de bu hesaplamaya göre belirlendiğini söyledi.
10 MART'TA İÇTİMA VE RÜYET
2016'da düzenlenen Uluslararası Hicri Takvim Birliği Kongresi'nde alınan kararlarla hilalin görülebilirlik kriterlerinin belirlendiğini bildiren Eren, "Ramazan hilali ilk Atlas Okyanusu ile Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında görülecek. 10 Mart'ta içtima ve rüyet olacak. Kongrede alınan kararlara göre, Başkanlığımız dünyanın herhangi bir yerinde hilalin görülmesine itibar ettiği için Amerika kıtasında görülecek hilalden dolayı 11 Mart'ta ramazan ayına başlayacağız." bilgisini verdi.
ARAP ÜLKELERİ ORUCA YARIN BAŞLAYACAK
Suudi Arabistan dahil pek çok Arap ülkesi yarın ramazan ayının başlangıcı olduğunu açıkladı. Suudi Arabistan Kraliyet Divanı'ndan yapılan açıklamaya göre, ramazan hilali görüldü, 11 Mart Pazartesi günü ramazanın ilk günü olacak.
Yemen, Kuveyt, Bahreyn, Lübnan, Filistin, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), yapılan açıklamalarda da ramazan ayının 11 Mart Pazartesi günü başlayacağı bilgisi verildi.
Mısır Fetva Kurumu ve Irak'taki Sünni Vakfından yapılan açıklamada, ramazan ayının 11 Mart Pazartesi günü başlayacağı aktarıldı. Cezayir, Tunus, Sudan ve Suriye'de de ramazan hilalinin görüldüğü, yarın ramazanın ilk günü olduğunu açıklandı.
Ramazanın salı günü başlayacağı ülkeler
Ürdün ve Umman ise hilalin görülmemesi nedeniyle ramazanın salı günü başlayacağını duyurdu.
Aynı şekilde Libya ve Fas hilal görülemediği için salı gününün ramazanın ilk günü olarak kabul edileceğini açıkladı. İran Lideri Ali Hamaney'in ofisi de salı günü itibarıyla ramazan ayının başlayacağının duyurusunu yaptı.
İslam ülkelerinin bazılarının hilalin dünyanın herhangi bir yerinde görülmesini veya görülebilirliğini değil kendi ülkelerinde görülebilirliğini esas alması nedeniyle ramazanın başlangıcında farklılıklar yaşanabiliyor.
Türkiye'de Diyanet İşleri Başkanlığı da ramazan ayının başlangıcı ve bayramların tespitinde, öteden beri İslam alimlerinin büyük çoğunluğunca benimsenmiş hilalin yerel görülmesini değil dünyanın herhangi bir yerinden görülmesini (ihtilaf-ı metali) esas alıyor.
ORUCA BAŞLAMAK İÇİN HİLALİN GÖRÜLMESİ ŞART MIDIR?
Konuyla ilgili Diyanet Din İşleri Yüskek Kurulu tarafından verilen yanıt şöyle:
Kamerî aylar, adından anlaşıldığı gibi başlangıcı ve bitişi ayın hareketlerine göre belirlenen aylardır. Ramazan orucu, Ramazan ayında tutulduğundan ve Ramazan ayı da ay takvimine göre her sene değiştiğinden, oruca başlayabilmek için öncelikle, Ramazan ayının başladığını tespit etmek gerekir. Hz. Peygamber (s.a.s.) "Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayın ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram edin. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayın." (Müslim, Sıyâm, 19-20 [1081]; bkz. Buhârî, Savm, 5, 11 [1900, 1909]) buyurmuştur.
Bu hadis ilk bakışta hilali çıplak gözle görmedikçe oruca başlanmayacağı ve bayram edilmeyeceği fikrini uyandırmaktadır. Konu ile ilgili diğer rivâyetler değerlendirildiğinde, bu hadislerin amacının günün şartları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bir rivâyette Hz. Peygamber (s.a.s.), "Biz ümmî bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay ya 29 ya 30 gündür." (Buhârî, Savm, 13 [1913]; Müslim, Sıyâm, 15 [1080]) buyurarak, kamerî aybaşlarının belirlenmesinde hesap yöntemine de başvurulabileceğine işaret etmiştir.
Çıplak gözle görülsün ya da görülemesin, ay mutat hareketlerine devam etmektedir. Kur'ân-ı Kerîm'de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (er-Rahmân, 55/5), bunların, diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü kılındığı (el-En'âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (et-Tevbe, 9/36), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (el-Bakara, 2/189) ifade edilmektedir.
Buna göre Hz. Peygamber (s.a.s.), kamerî aybaşlarının belirlenmesi konusunda çıplak gözle görmeyi, başvurulacak yegâne yöntem olduğu için değil, belki o günkü şartlar içinde en sağlıklı sonuç veren yöntem olduğu için öngörmüştür. Hilali gözlemlemenin amacı Ramazan ayının girip girmediğini belirlemektir. Bu sebeple, hilali çıplak gözle görme dışında, bizi bu amaca ulaştıracak başka yöntemlerden yararlanmak da mümkündür.
Bugün, insanoğlunun ulaştığı teknolojik gelişmişlik, ayın hareketleri konusunda en ince ayrıntıyı bile izleme imkânı sunmaktadır. Artık ince astronomik hesaplar yoluyla, gelecek birkaç yıllık namaz vakitlerini gösteren takvimleri hazırlama imkânı bile doğmuştur. Dolayısıyla kamerî ayların başlangıçlarını hesap yöntemiyle belirlemek meşrudur.
