Dolu kadroya vekalet eden kişiye ödenen zam ve tazminat farkı ile ilgili olarak Sayıştay 6. Dairesi önemli bir karar vermiş, Temyiz Kurulu da bu kararı onamıştır. Belediyelerde bu durumlarla sıklıkla karşılaşılmakta olduğundan bu kararı inceleyerek konuyu açıklamaya çalışacağız.

Dolu kadroya vekaleten atanma ve şartları

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Vekalet görevi ve aylık verilmesinin şartları” başlıklı 86’ncı maddesinde; “Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir.

Bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır. Aynı kurumdan ayrılmalar dolayısıyla atanan vekil memurlara vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için, … vekalet aylığı ödenir…

Yukarıda sayılan haller dışında, boş kadrolara ait görevler lüzum görüldüğü takdirde memurlara ücretsiz olarak vekaleten gördürülebilir. …” ve 175’inci maddesinde; “Bir göreve vekaleten atanan memurlara vekalet edilen görevin kadro derecesinin birinci kademesinin üçte biri, … verilir. …Ancak, kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan şartları taşıması zorunludur.…” hükümlerine yer verilmiştir.

Dolu kadroya vekaleten atamalarda zam ve tazminat farkları ödenecek mi?

Bir belediyede Mali Hizmetler Müdürlüğü kadrosu dolu olduğu halde söz konusu kadronun karşılığı olarak vekâleten zam ve tazminat farkı ödemesi yapılması suretiyle kamu zararına neden olduğu yönündeki tespit Sayıştay’a intikal etmiş ve konu yargılanarak karar verilmiştir.

Buna göre ilgili kişiye Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar’ın I sayılı Cetveli’ne göre 700 zam puanı üzerinden Yan Ödeme Zammı’nı alması gerekirken 1100 zam puanı üzerinden aldığı, aynı Karar’ın II sayılı Cetveli’ne göre 60 tazminat puanı üzerinden Özel Hizmet Tazminatı’nı alması gerekirken 135 tazminatı puanı üzerinden aldığı ve 666 sayılı KHK’nin I sayılı Cetveli’ne göre % 115 oranı üzerinden Ek Ödemesi’ni alması gerekirken % 170 oranı üzerinden aldığı görülmüştür.

657 sayılı Kanun’un 152’nci maddesine istinaden 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar’ın 9’uncu maddesinde, 657 sayılı Kanun’un 86’ncı maddesi uyarınca usulüne uygun olarak vekaleten atananlara zam ve tazminat farkının verilme şartları açıkça belirtilmiştir. Buna göre, mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, geçici görev, vekalet, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs veya seminer nedeniyle görevlerinden ayrılanlara vekalet edenler ile vekaletleri esnasında yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, vekalet görevine ilişkin olmayan geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs, seminer ve benzeri nedenlerle vekalet görevine ara verenlere (ara verdikleri günler için),…vekalet nedeniyle öngörülen zam ve tazminatların ödenmeyeceği belirtilmiştir.

Dolayısıyla şartları taşıyan ilgililerin vekalet ettikleri kadro veya görevler için öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki farkın vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödeneceği, ancak mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni gibi mezkur hükümde sayılan durumlarda vekalet edenlere vekalet nedeniyle zam ve tazminat ödenemeyeceği ifade edilmiştir.

Dolu kadroya vekaleten atamalarda ek ödeme yapılabilir mi?

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 9’uncu maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarında; “Birinci fıkra kapsamına giren personelden; kurumlarınca bir kadroya kurum içinden veya kurum dışından vekalet ettirilenlere, vekaletin 657 sayılı Kanun’un 86’ncı maddesine istinaden yapılmış ve bu hususun onayda belirtilmiş olması, vekalet görevinin Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek karar ile atama yapılması gereken kadrolar için ilgili bakan, diğer kadrolar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi, vekalet eden personelin asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadrolar için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri kadro için öngörülen ek ödemenin asli kadroları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde, aradaki fark, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve bu görev fiilen yapıldığı sürece ödenir. Ancak, mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık ve refakat izni, geçici görev, vekalet, görevden uzaklaştırma, hizmet içi eğitim, seminer ve kurs nedenleriyle görevlerinden ayrılanlara vekalet edenlere bu şekilde ödeme yapılmaz.

Ücret ve tazminatları ek 10’uncu maddeye göre ödenenlere, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kanun’a ekli (III) sayılı Cetvel’de sayılan düzenleyici ve denetleyici kurumlarda görev yapan personele ve bir kadroya açıktan vekil olarak atananlara bu madde uyarınca ek ödeme yapılmaz.” denilmek suretiyle de, bir kadroya vekalet edenlere, vekalet ettikleri kadro için öngörülen ek ödemenin asli kadroları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde aradaki farkın ödeneceği ancak mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni gibi mezkur hükümde yer verilen durumlarda vekalet edenlere ödeme yapılamayacağı belirtilmiştir.

Sayıştay Kararı sonrasında neler yapılmalıdır?

Herhangi bir kadroya kurum içinden veya kurum dışından vekaleten bir görevlendirilme yapılabilmesi, söz konusu kadronun herhangi bir nedenle sürekli olarak boşalmasıyla veya vekalet edilecek kadroda görevli memurun kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması, görevden uzaklaştırma gibi nedenlerle işinden geçici olarak ayrılmasıyla mümkün olabilmektedir. Bununla birlikte, vekalet edilecek kadroda görevli memurun mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık ve refakat izni, geçici görev, vekalet, görevden uzaklaştırma, hizmet içi eğitim, seminer ve kurs nedenleriyle görevinden ayrılması halinde söz konusu göreve vekalet edenlere vekalet ücreti ödenemeyecektir.

Açıklanan gerekçelerle, kadrosu dolu olan ve bu kadroya asaleten atanmış olan görevlinin herhangi bir şekilde geçici veya sürekli olarak başka bir görevde bulunmadığı; yani asaleten atanmış olduğu görev başında bulunduğu ve bu kadro üzerinden ücret almaya devam ettiği bir görev için başka bir memurun vekaleten atanmak suretiyle vekalet ücreti alması mümkün değildir. Bu nedenle oluşan kamu zararının ilgililerden tahsil edilmesi gerekmektedir.

Özellikle belediyelerde dolu kadrolara vekalet yaygın olarak kullanılmaktadır. Görevde bulunan müdürler kenara çekilerek yerlerine bazen şartları taşıyan bazen de taşımayanlar arasından vekaleten atama yapılmaktadır. Nitekim Sayıştay raporlarında işçilerin ve sözleşmeli personelin müdür kadrolarına vekaleten atandıklarına şahit olunmaktadır. Bu nedenle bu Karar sonrasında dolu kadrolara vekaleten atamalar sonrasında ödeme yapılmaması mağduriyet yaşanmaması açısından önem arz etmektedir.