Türk Silahlı Kuvvetleri''nde "vatani görevini" yapan er ve erbaşların ne zamandan beridir "Mehmetçik" olarak adlandırıldığını soruyordum. Ordunun "peygamber ocağı" olarak adlandırılmasının doğru olmadığını da -Ali Bulaç''tan naklen- not etmiştim.

Konuyu çalışmamış birisi olarak Akif''in şiirlerinde "Mehmetçik" sözcüğüne rastlamadığımızı söylemiştim. Akif, özellikle Çanakkale''de savaşanlardan "yiğit", "evlât", "asker" olarak söz ediyordu.

"Acaba bu sözcüğü Atatürk kullanmış mıydı?" diye de sormuştum. Ve bu soruya cevaben Atatürk''ün 1934 yılında Çanakkale''de ölen "kahramanlar"dan söz eden bir metinde "Sizler Mehmetçiklerle yan yana koyun koyuna yatıyorsunuz" dediğinin benim de bilgim dahilinde olduğunu söylemiştim. Çanakkale''de Kabatepe Sahil Anıtı üzerinde yer alan bu metni geçen ay bu şehirde askeri bir toplantıya katılan Genelkurmay Başkanı bir kere daha hatırlattı. İsterseniz bu metnin tamamına –bilenler çoktur ama- bir kere daha göz atalım:

"Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar, burada dost bir vatanın bağrında bulunuyorsunuz. Huzur ve barış içinde uyuyunuz. Sizler Mehmetçiklerle yan yana koyun koyunasınız. Bizler için Mehmetçiklerle yanlarında yatan Coni''ler arasında hiçbir fark yoktur. Uzak diyarlardan evlatlarını bu savaşa gönderen analar, gözyaşlarınızı dindiriniz evlatlarınız bizim bağrımızdadır artık. Huzur içindedir ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra bizim evlatlarımız olmuşlardır."

Bana göre (de) ciddi bir analizi fazlasıyla hak eden bir metindir bu. Atatürk, dikkat ederseniz, "Bizler için Mehmetçiklerle yanlarında yatan Coni''ler arasında hiçbir fark yoktur" diyerek "Mehmetçik" adını taşıyanlar sınıfını bayağı genişletmemiş mi? Bu sözlerden hareketle, Atatürk''ün "Mehmetçik" sözcüğünden -kimin ordusunda yer alırsa alsın fark etmez- canını sakınmadan savaşan askerleri anladığını söylemek yanlış mı olur? Yanlış olmaz bence...

Atatürk''ün bu sözlerinin çoğu zaman olduğu gibi bir tür "hümanizm" çerçevesinde yorumlanması bence yanlış bir tespittir. Atatürk, tam tersine, bu sözleri bir "militer" olarak sarf etmektedir. İnsanları ancak, "zorunlu askerlik" düzeni içinde "iyi birer asker" olmaları bağlamında "kardeş" olarak anlamaktadır. Bu olsa olsa, teslim olan düşman kuvvetlerinin komutanına "komutan" muamelesinin gösterilmesine devam edilmesi gibi bir "askeri hümanizm" (!) örneği olabilir.

Bana sorarsanız, önümüzdeki metnin "anaları gözyaşlarını dindirmeye" çağıran bölümleri de ciddi bir analizi hak etmektedir. Aslında bu bölüm okuyana son derece hüzün vermesi gereken bir tonda kaleme alınmıştır. Çünkü "analar"dan istenen ("gözyaşlarınızı dindiriniz") davranışın "militer moral"(!) çerçevesi dışında hiçbir anlamı yoktur.

Yanılıyor muyum? Avusturalya''dan, Yeni Zelanda''dan, Cezayir''den gelip hakkında hiçbir bilgi sahibi olmadıkları, kişisel olarak en ufak bir düşmanlık beslemedikleri bir ülkede savaşırken ölen binlerce insanın analarının bu sözlerle teselli olabilmesi mümkün müdür?

Atatürk''ün "militarizm" dairesinin içinde yer alan bu sözlerinin son faslı da, dün olduğu gibi bugün de aklı başında hiç kimseyi teselli edemez niteliktedir. "Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra bizim evlatlarımız olmuşlardır" da ne demek? Demek ki, "militer moral"(!) çerçevesinde "evlat" olarak kabülün şartı –hangi cephede savaşırsa savaşsın fark etmez- savaş meydanında "kanlarını döken" birer "kahraman" olmaktır.

Görüyorsunuz nasıl bir dünya bu.... 19. yüzyılın ulus-devletlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkan "milli ordu"ların savundukları "moral"(!) nasıl bir şey...

Önümde duran 7 Temmuz (2010) tarihli bir haberi de değerlendirelim.

CHP Balıkesir Milletvekili Ergün Aydoğan, Kabatepe Sahil Anıtın''da yazılı Atatürk''ün sözünü ettiğimiz sözlerinin "çarpıtıldığını" iddia ederek konuyu Meclis''e taşımış.

"Yazının Türkçe ve İngilizce metinleri karşılaştırıldığında farklı cümleler olduğu açık olarak görülüyor" diyor. Milletvekili, İngilizce metinde "Joni''lerle Mehmetler arasında bir fark yok, nerelerde yaşasınlarsa yaşasınlar...", Türkçe metinde ise "Sizler Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız..." ifadelerinin yer aldığını belirterek söz konusu tercümenin Türk Tarih Kurumu tarafından onaylanıp onaylanmadığını soruyor.

Bu haber bana ilginç geldi, çünkü İngilizce metinde "Joni''ler" ile birlikte sözü edilenlerin Türkçe metinde olduğu gibi "Mehmetçikler" değil "Mehmetler" olması sanki daha doğru bir tercümenin sonucu gibi duruyor. Mantıken böyle olması gerekir sanki. Çünkü bildiğiniz gibi "Joni" sözcüğüne yüklenen anlam bugün bizim "Mehmetçik"e yüklediğimiz anlamdan çok farklı olduğu için Atatürk orijinal metinde belki de gerçekten "Mehmetler" demiş olamaz mı?

O zaman yazıyı sorumuzu tekrar ederek –birçok kez belirttiğim gibi ihtiyatla tabii ki- bitirelim: "Mehmetçik" sözcüğünü Atatürk kullanmış mıydı?