Geçtiğimiz hafta Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) internet sitesinde bir çalışma yayınlandı. Çalışmada 2021 yılının ikinci yarısında enflasyona etki eden faktörler bir grafikle gösterildi. Önce bu grafiğe bakıp sonrasında ise önümüzdeki dönem beklentilerini değerlendirelim.
KÜRESEL ENFLASYONDA ENERJİ VE GIDA
Aşağıdaki grafik IMF’in hazırladığı grafiğin Türkçe hali. Grafiği oluşturan verilere göre enerji fiyatlarının bir önceki yıl neredeyse ikiye katlanmasının ve özellikle Avrupa’da artan enerji maliyetlerinin enflasyonu nasıl tetiklediği görülüyor. Bununla birlikte gıda fiyatlarındaki artışlar da enflasyonu yukarı iten temel faktörlerden.
TÜRKİYE’NİN ENFLASYONUNDA ENERJİ
Türkiye enerjide dışa bağımlı bir ülke. Bu bakımdan enerji emtialarındaki fiyat artışlarından doğrudan etkileniyor. Pandeminin başında çok hızlı düşen enerji fiyatları son zamanlarda hızlı bir artış trendi içine girdi. Petrol, doğalgaz ve buna bağlı olarak artan elektrik fiyatları enflasyonu yukarı itiyor. Bugün Ocak ayına ilişkin enflasyon verilerini göreceğiz. Muhtemelen daha yüksek oranlarla karşılaşacağız ancak bir önceki ay verileri de sürece ilişkin fikir vermesi açısından son derece önemli.
TÜİK’in hesapladığı Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi verilerine göre, “kok ve rafine petrol ürünleri” sektöründeki yıllık artış %161,9 olurken “ham petrol ve doğalgaz” tarafındaki artış da yıllık %138,5 olarak gerçekleşmiş. Öte yandan “elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağılımı” sektörlerindeki artış ise %117,1 seviyesinde. Enflasyona bu alandan gelen katkı oldukça yüksek. Buna ilave olarak 31 Aralık’ta küresel fiyatlardan kaynaklı olarak enerji grubuna yapılmak zorunda kalınan enerji fiyat artışlarını da bu aydan itibaren verilerde görüyor olacağız.
ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE NE OLACAK?
Yukarıda da belirttiğim gibi enerji emtialarının fiyatlarındaki artışlar Türkiye’ye has değil. Tüm dünya bu konudan muzdarip ve ülke enflasyonlarını yukarı iten en temel etkenlerin başında enerji fiyatları geliyor. Ancak görünen o ki bu mesele bir süre daha can sıkmaya devam edecek. Zira hem arz-talep tarafındaki gelişmeler hem de ciddi jeopolitik riskler enerji fiyatlarını yukarı itmeye devam ediyor. Mesela Ukrayna gerilimi ve Teksas’ta hava koşullarının üretimi aksatması riski petrol fiyatlarının varil başına 90 dolara kadar yükselmesine neden oldu bile. Dahası Wall Street’teki genel eğilim 2022 yılın yaz aylarında petrol fiyatının varil başına 100 doları aşağı yönünde. JP Morgan şimdiden varil başına 125 dolar tahminini yayınladı.
