Bazı ülkelerde nüfus o kadar önemlidir ki her bir kişiyi bin ile çarpmak yanlış olmaz. Bosna’daki savaşın ardından ilk kez 2013 yılında yapılan sayıma göre, ülkede dört milyona yakın nüfus var.
22 yıl aradan sonra nüfus sayımı yapıldı ancak sonuçlar iki yıl kadar açıklanmadı.
Ortaya çıkan sonuç kimine göre 3 milyon 531 bin 159 kişi, kimine göreyse 3 milyon 800 bin kişi.
Bir önceki sayıma göre nüfusta yüzde 13 civarında azalma görülüyor.
*
Türkiye’de yaşayan Boşnakların nüfusu ise iki milyon civarında.
Bosna’dan göç, bütün Balkan coğrafyasında olduğu gibi, Osmanlı’nın son dönemlerinde başlıyor ve savaşlardan başka zaman zaman baskının artması yüzünden devam ediyor.
İlk sebep olarak savaş, zulüm, soykırım, ikinci sırada dinî sebepler, üçüncü sırada ise ekonomik sebepleri görüyoruz.
*
Birleşmiş Milletler kayıtlarına göre Bosna’dan son dönemde göç edenler çoğunlukla Avrupa ülkelerini tercih ediyor.
Buna göre Almanya 275 bin, Hırvatistan 184 bin, Avusturya 55 bin, İsveç 50 bin, Slovenya 29 bin, Türkiye 20 bin, Danimarka 19 bin, İsviçre 11 bin, Norveç 8 bin 400, Makedonya 6 bin, Belçika 5 bin, Çekoslovakya 4 bin kişiye geçici olarak kapılarını açtı.
Bunların bir kısmı ülkesine döndü, bir kısmı yerleşti.
*
Bosna’ya gelmişken, daha önce görmediğimiz Brçko’ya gitmek de nasip oldu.
Özerk yönetime sahip Brçko’nun nüfusu 85 bin civarı. Yarıdan biraz fazlası Boşnak.
Orayı ne Boşnaklara, ne Sırplara vermişler.
BM denetiminde kalmasını uygun görmüşler.
Kenarını yıkmak istemeyen Tuna nehrinin en büyük kollarından Sava nehri kıyısında bulunan küçük şehir, o kadar güzel ve nezih ki, ne söylesek az kalır.
*
Brçko’da Preporod Boşnak Kültür Birliği yöneticileriyle görüştük.
Derneğin geçmişi ve bugünkü durumu hakkında bilgi edindik.
1903 yılında “Gayret” adıyla kurulan cemiyet, Saffetbeg Başeviç’in gayretiyle ilk iş olarak kıraathane açmış.
İskambil oynanan türünden değil, kelimenin gerçek anlamıyla kıraathane.
Okuma evi mi desek?
Çünkü o Gayret içindekiler, eğitim ve kültüre büyük önem vermekteymişler.
Zengin bir kütüphaneye sahipmiş.
1925’te Millî Uyanış ismini almış.
Bugünkü adı Preporod, Boşnak Kültür Birliği.
*
Sözü Kâzım Sulyeviç Beye bırakalım. Şöyle anlattı:
“İlk Gayret’ten itibaren Belgrat ve Zagreb’te okuyan öğrenciler için yurtlar yaptırıldı, burslar verildi. 45’teki komünist yönetim, Gayret ile Sırpların iki kuruluşunu Preporod ismi altında birleştirmek isteadiler.
Üç sene sonra yeni bir karar alındı. Millî hiçbir kuruluşa izin verilmedi. Birçok gayrimenkule el konuldu. 91’e kadar böyle devam etti. Savaşla birlikte 91’den sonra derneğimizin faaliyetleri tekrar canlandı.
Bugün Bosna sathında 60 şubemiz var. En aktif olanı bizimki.
Preporod yöneticileri olarak, Boşnak dili, kültürüne büyük önem veriyoruz. Bilhassa sanat ve edebiyata eğiliyoruz.
Asıl ilgilenmemiz gereken konu, inancı zayıf Boşnak çocuklarını eğitmek, millî kültürümüzü onlara kazandırmak. Faaliyetlerimize 7 – 12 yaş arası 500 çocuk katılıyor.
Klasik okul dersleri yanında birçok konuda eğitim veriyoruz.
Altı ay önce bir esnaf buradan bize evini bağışladı. Büyük bir villa. Derneğimizin çok işine yarayacak.”
*
Derneğin 115. yılı için kutlama programı hazırlamışlar. Biz de davetliydik. Uzun yol ve kar yüzünden biraz geciktikse de açılış vaktine yetiştik. Onlar nezaket gösterip beş on dakika geç başlamış da olabilirler. Türkiye’den gelen misafirleri son derece sıcak karşıladılar.
Takdim konuşmalarından sonra halk oyunları, şarkılar ve diğer gösteriler başladı. Minicik çocukların güzelliği, titizliği, yaptığı işe kendilerini vermeleri karşısında samimiyetle takdirlerimizi sunduk.
Hepsini coşkuyla alkışladık.
Velhasıl Boşnak dostlarımız gönlümüze nüfuz etti yine.
