2019-2020 futbol sezonunun ilk yarısı tamamlanarak futbolumuz ara tatile girdi. Yine birçok hayal kırıklığının yaşandığı bir sezon geçiriyoruz. Türk futbolunun medar-ı iftiharı sayılan dört büyükler bu yıl da Avrupa’da hayal kırıklığı yarattılar. Bunun yanında artık süper ligde de tahtları ciddi şekilde sallanıyor. Bu durum onların çok kötü olduğundan mı yoksa diğerleri çok iyi mi yönetiliyor? Bunu da zamanla göreceğiz.
Son otuz yılda ekonomik olarak en fazla gelişen ve büyüyen spor dalı kuşkusuz futbol oldu. Hatta bu süre zarfında bir endüstri haline geldi. Bu endüstrinin tüm dünyadaki büyüklüğü ekonomik anlamda yaklaşık 45 milyar Euro’ya ulaştı. Bu büyüklüğün yaklaşık 18 milyar Euro’ya ulaşan kısmı Avrupa’nın 5 büyük ligine ait. Bu büyüklük UEFA bünyesindeki 53 futbol liginin toplam gelirlerinin de %70’ine tekabül ediyor. Toplam gelir, futbol kulüplerinin naklen yayın, maç günü ve ticari gelirlerinin toplamından oluşmaktadır.
Avrupa futbol kulüplerinin, 2018-2019 sezonunda yarattığı toplam gelir 28,4 milyar Euro’ya ulaştı. Türk futbol kulüplerinin yaratmış olduğu gelir ise 738 milyon Euro. Bu rakam Avrupa futbol pazarı içinde %2,5 bir paya tekabül etmektedir. Bu pay ile Süper Lig, Beş Büyük Avrupa Ligi ve Rus Ligi’nin ardından yedinci sırada yer alıyor. Türkiye Süper Ligi son yıllarda finansal olarak anlamlı bir büyüme göstermiştir. Süper Lig, sahip olduğu ekonomik güç ve taraftar potansiyeli ile Avrupa’nın en fazla gelir yaratan liglerinden biri olmuştur.
Toplam naklen yayın gelirlerini 1,9 milyar TL’ye, maç günü gelirlerini 491 milyon TL’ye, ticari gelirlerini 1,3 milyar TL’ye artıran Süper lig, 2018-2019 sezonunda %30’lar seviyesinde bir büyüme elde ederek 3,2 milyar TL’den 4,2 milyar TL’lik bir gelir seviyesine ulaşmıştır. Bu gelirlerin esas büyük kısmını ise dört büyükler almaktadır. Örneğin, maç günü gelirlerinin %87’si, ticari gelirlerinin %77’sini 4 büyükler almaktadır.
Süper Lig’in son iki sezonunu şampiyon olarak tamamlayan Galatasaray, bir önceki yıl gelirlerini %76 oranında artırarak 2018-2019 sezonunda 908,5 milyon TL’ye yükseltmiştir. Süper Ligin hem sahada hem de finansal tablolarında en çok kazanan takımı olmuştur.
Bu gelir artışına rağmen, Süper Lig kulüplerinin toplam borçları 14 milyar TL seviyelerine ulaşmış durumda. 738 milyon Euro gelire karşılık, yaklaşık 2,3 milyar Euro borç bulunmaktadır. Ciddi bir açık söz konusu. Türk futbolunda dört büyükler olarak nitelendirilen Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Trabzonspor’un toplam borcu geçen sezon itibariyle 10,6 milyar TL’ye ulaştı.
Son 17 yılda yapılan yatırımlarla beraber Avrupa’nın en modern statlarına, en kaliteli tesislerine sahibiz. Bu süre zarfında futbola bu kadar yatırım yapan başka bir ülke yoktur. Ayrıca, Süper Lig 2018-2019 futbol sezonu sonunda Avrupa ligleri arasında hem gelirlerini artıran hem de seyirci sayısını en fazla artıran liglerden biri olmuşken, yaşanılan bu finansal sıkıntıların kaynağı nedir? Bir kaçını sıralayacak olursak;
Her geçen gün artan gelire karşılık, yapılan kontrolsüz harcamalar ki bu harcamaların da gelirin 3-5 katına ulaşması,
Ülkemizde bugün futbolun ana sponsorunun devlet olması,
Düşük rekabetli ve kaliteden yoksun ligimizde seyircide tribüne rağbet etmeyince maç günü geliri sağlanamayan bir lig olması,
Yine, futbol kalitesinin düşüklüğünden dolayı ihraç edilemeyen futbol maçları,
Avrupa’da birçok kulüp Şampiyonlar Ligi gelirleri ile gelişiyor ve büyüyor. Avrupa futbolundaki bu gelişmelerin yeterince takip edilmemesi,
Ülke olarak, Avrupa kupalarına sürekli katılım ve başarıyı sağlayamamamız,
Kendisini endüstriyel gelişime göre yenileyemeyen, siyasetin etkisi altında kalan bir yapı,
Yüz milyon Eurolara ulaşan bütçeleri yönetecek yeterliliğe ve yetkinliğe sahip olmayan, yetkileri olup sorumluluk taşımayan, bu nedenle hesap vermeyen yöneticiler,
Bu yapıyı iyi denetlemeyen, sorumlulukları sıkı takip etmeyen, yaptırım uygulamakta zorlanan bir federasyon ve daha nicesi..
Kulüplerin mali durumlarının kötüye gitmesinde her biri ayrı birer neden oldu. Bu nedenlere bakılırsa, bugün Türk futbolunda alt yapı değil üst yapı problemi var demek ne kadar yanlış olur?
