Müzelerde galerilerde birçok vandalizme varan eylemlere şahit oluyoruz. Bunların bir kısmına daha önce bu köşede değindim. Bu eylemlerin büyük çoğunluğunun iklim kriziyle, küresel ısınmayla alakalı olduğunu söylemek mümkün. Ayrıca eylemler neticesinde sanat eserlerinin pek de zarar gördüğünü söylemek mümkün değil. Geçtiğimiz günlerde Cambridge Üniversitesi’nde yapılan eylem için aynı ifadeleri kullanamam.
Palestine Action isimli grup, sanatçı Philip de Laszlo’nun 1914 tarihli Arthur Balfour portresini önce kırmızı sprey boyayla tahrip ediyorlar daha sonra da ellerindeki keskin aletlerle eseri kesiyorlar. Arthur Balfour yayınladığı deklarasyonla İsrail’in 1948 yılında kurulmasının temellerini atan kişi olarak kabul ediliyor. Ayrıca İrlandalılara karşı uyguladığı sert önlemler yüzünden de sıklıkla “Kanlı Balfour” olarak anılır.
Yapılan eylemin neticesinde polis bir soruşturma başlattı, ben bu yazıyı yazarken bu olaydan dolayı henüz kimse tutuklanmamış veya suçlanmamıştı. Batı kamuoyunda Filistinlilerin uğradığı haksızlığa, soykırıma her geçen gün tepkilerin arttığının bir göstergesi olarak bu olayı okumak mümkün.
Amerika’nın en prestijli müzelerinden Whitney’de düzenlenen bienal yeni kıtanın en önemli sanat etkinliklerinden biri olarak gösterilir. Geçtiğimiz günlerde açılışı gerçekleşen bienale Amerikan yerlisi sanatçı Demian DinéYazhi’nin damga vurduğunu söylemek mümkün. Çağdaş sanatın tüm imkanlarından faydalanan sanatçı mesajını göstermeden verdi. Olayın farkına varan müze küratörleri, sanatçı Demian DinéYazhi’nin mesajı neon kurulumlarının titreyen harfleri aracılığıyla dahil ettiğinden habersiz olduklarını söylediler. Peki neydi bu mesaj?
Whitney Bienali, tarihi boyunca sıklıkla provakatif, avangard eserlere yer vermesiyle ünlüdür. Ama bu kez müze yetkilileri bence farkında ol(a)madıkları bir esere izin vermişler.
Neon eserin müzenin iç kısmında yani ziyaretçilerin gördüğü kısmında “we must stop imaging apocalypse/genocide + we must imagine liberation.” [“Kıyameti/soykırımı hayal etmeyi bırakmalıyız + kurtuluşu hayal etmeliyiz.”] sözleri yazılı. Ama eserin dışarı bakan kısmında Free Palestine [Özgür Filistin] yazısı belli belirsiz yer alıyor. O kadar belirsiz bir şekilde bu mesaj veriliyor ki Artnews web sistesinde Annie Armstrong bahsedince bu mesaj müze yetkilileri tarafından fark ediliyor.
Sanatçı yaptığı açıklamada “Eser, nihai şekliyle ve bugün olduğu gibi, sömürgeci kurumlar içinde konumlandırılmış olmanın bir tepkisidir” ifadelerini kullandı.
