Türkiye Cumhûriyeti’nin son zamanlarda
dış siyâsette dikkâte değer bir dönüşüm
içinde olduğu tâkip ediliyor. Bu, aşağı yukarı Biden’ın liderliğinde Demokratların Amerika’da ikitidâra geldiği noktadan itibâren başlatılabilecek bir süreç olarak değerlendirilebilir. Bâzı aceleci yaklaşımların sözcüleri, Türkiye’nin yeniden NATO ayarlarına döndüğünü ilân ediyor. Devletin, yaklaşık on senedir sürdürdüğü, Rusya ve İran ile işbirliğine dayalı, AB ve NATO siyâsetlerini bypass eden, İsrâil ve BAE’nin meydana getirdiği Küre Koalisyonu ile korakor çatışan, Suudi Arabistan ve Mısır ile gerilimli olan çizgisinin dışına çıktığını iddia edenler var. Ucuz siyâsal polemiklere girmeden bu süreci anlamaya, değerlendirmeye ihtiyacımız var.
Gidişâta kuş bakışı bakıldığında yaşanan tecrübelerin, dönüşüm süreçlerini desteklediğini de ifâde etmek mümkün görünüyor. Bu yolda atılan ilk mühim adımın, kuzeyde Türkiye -Ukrayna ilişkilerinde ortaya çıktığını görüyoruz.
Ukrayna’ya yapılan İHA ve SİHA satışları, uluslararası zeminlerde Rusya’nın Kırım’ı işgâlinin yüksek perdeden kınanması, Bükreş 9’lusu ile yakınlaşmalar
bir dizi belirtiyi ortaya koyuyor. Bunların, tam da Rusya ile olan işbirliklerinin zirve yaptığı bir merhalede başlamış olması hakikâten de şaşırtıcı. Kuzeydeki bu gelişmelerin yanısıra güneyde de
Mısır, İsrâil, BAE, Suudî Arabistan
ile yakınlaşma teşebbüsleri dâireyi tamamlıyor.
Sürece evvelâ kendi açımızdan bakalım. Türkiye’nin bu teşebbüslerinin,
İran’ın Çin ile geliştirdiği yakın ilişkilere bir cevap olduğunu
düşünüyorum. Uygur meselesinin, Türkiye -Çin arasında yakınlaşmayı engelleyen en mühim mesele olduğunu biliyoruz. Çin’in son anlaşmalar muvacehesinde İran üzerinden Türkiye ile komşu olduğunu iddia etmek o kadar da aşırı bir yorum sayılmamalıdır.
Çin ile İran arasındaki yakınlaşmanın stratejik temelde bir anti-Türkiye
boyutu olduğunu düşünüyorum. İran, Âzerbaycan’ın Türkiye desteği ile kazandığı başarıdan son derecede rahatsız olduğunu gösterdi. Diğer taraftan TDT’nın kurulması eş anlı olarak hem Çin hem de İran’ı rahatsız etti. Çin, Kuşak Projesi’nin Türkiye ayağını askıya almış görünüyor. Diğer taraftan, Irak’ta bugün örtük olarak bir İran-Türkiye geriliminin ve rekâbetinin yaşandığını tâkip edebiliyoruz. Bu çerçevede bakıldığında Çin-İran yakınlaşmasının Türkiye’yi bölgede bir dizi yeni açılıma zorladığını düşünüyorum.
Diğer taraftan, Biden’ın Küre Koalisyonu’nu boşta bırakan yaklaşımlarının Körfez’de bir dizi savrulmaya yol açtığını görüyoruz. Çin-Rusya-İran Üçlüsü’nün ortak tatbikatlar yapması Körfez’i son derecede rahatsız etmeye başladı.
Körfez, eş anlı olarak hem ABD hem de bir Çin baskısına mâruz kalıyor.
ABD onu Çin’e kucak açmakla, askerî bir liman açmakla suçluyor. BAE ise ABD’den askerî malzeme alma işini rafa kaldırabileceğini îmâ eden açıklamalar yapabiliyor. Yemen’de Hûsîlerin son saldırılarının ağırlıklı olarak BAE’yi hedeflemesi kayda değer bir durum. Diğer taraftan Suudîlerle BAE arasındaki ilişkiler hanidir bozuk. BAE bir çıkış yolu arıyor. Katar’a ve (muhtemelen) Katar üzerinden Türkiye’ye yaklaşma eğilimi gösteriyor. Ama nihayette bunlar o kadar belirleyici değil. Bu belirsizliği değerlendiren ve kendi faydasına yönlendirmek isteyen daha üstün güçler de var.
Bölgede BAE ile Türkiye’nin hemhizâ olmasını en başta isteyen gücün İsrâil olduğunu düşünüyorum.
İsrâil, jeostratejik belirsizlik yaşayan BAE ile ekonomik sıkıntılar yaşayan ve kaynak arayan Türkiye’yi hemhiza kılmak
istiyor. Mısır’ı bunun dışında tutmaya, Âzerbaycan’ı ise dâhil etmeye itinâ ediyor. Bu sûretle Çin ve Rusya’yı arkasına alan İran’a karşı bir kalkan oluşturmak istiyor. İsrâil bu meyanda bilhassa Rusya ile yakın durmaya da ihtimam göstermeyi elden bırakmıyor. İsrâil’den gelen ve Ukrayna geriliminde Rusya’yı rahatlatacak tarafsızlık açıklaması bunun delili olarak değerlendirilebilir.
Türkiye-BAE-Âzerbaycan
üçlüsü arasında yaşanacak yakınlaşmalar ve işbirliklerinin Angloamerikan kanattan da destek almış olabileceğini düşünüyorum..
İkinci hat ise Fransa ve Almanya’nın da desteklediği İsrâil-Yunanistan-Mısır üzerinden şekillendiğini görüyoruz. İsrâil burada tam aksi bir çehrede ortaya çıkıyor. İlk hattı kuvvetlendirmek için bu ikinci hattı kullanıyor. Mısır-Türkiye yakınlaşmasını asla istemiyor. Türkiye-Yunanistan gerilimini de düşürecek adımları engelliyor.
Türkiye’nin yeni açılımlar yaptığı evrede gördüklerim bunlar. Hülâsa edelim: İki hat var.. İlki AB’nin desteğindeki Mısır-Yunanistan -Güney Kıbrıs hattı.. İsrâil ve AB tarafından destekleniyor. İkinci hat ise Körfez-Katar-Türkiye-Azerbaycan hattı.. İsrâil ve Angloamerikan kanat tarafından destekleniyor. İki hattın ortak paydasına dikkât…
#NATO
#AB
#Rusya
#İran
2 yıl önce
İki hat
İyi Ki Varsınız
Bir Başka Mesele: Neden cinsiyet değiştiriyorlar?
Birliğe çağrı
Adamın adı Filistin
Dünya bu gençlerle güzelleşecek
