Trump’ın Türkiye Cumhurbaşkanı’na göndermiş olduğu mektup basına sızdı. Bilindiği üzere küçük bir kıyamet kopardı. Kanâatimce Türkiye Cumhûriyeti üzerine düşeni yaptı. Mektubu yok sayarak, çöpe attı. Bâzılarının ileri sürdüğü üzere, diplomatik mekanizmaları harekete geçirerek bu mektubu usûlünce kınamak gerekir miydi? Bencileyin hayır. Çünkü bu, mektubu şu veyâ bu seviyede ciddiye almak olurdu. Mevlâna’nın çok hoş bir şiiri vardır. Aklıma geldi. Şöyle söylüyor o büyük hakim: ““Düşman saçma sapan...

Türkiye’nin son askerî girişimi, neredeyse büyün dünyâyı sarstı. ABD’de Cumhûriyetçi ve Demokratların hatırı sayılır bir kesimi, Türkiye’yi ağır bir tonda suçlayan ortak bir noktada buluştu. AB, Arap Birliği, hattâ Çin de bu kervâna katıldı. Medyada Türkiye aleyhtarı yayınlar dalga dalga büyüdü. Dünyâ kamuoyunda Türkiye karşıtı tutum ortaya çıktı. Âdeta, Yedi Düvel karşımızda.Video: ÖnyargılarAslında bu tarz bir fırtına bekleniyordu. Tansiyonun beklendiğinden fazla olması, bir dizi tehdit de içe...

Türkiye’nin “Barış Pınarı” harekâtı devâm ederken, gerek dışarıda gerek içeride hararetli tartışmalara şâhit oluyoruz. Dünyâ kamuoyu, ağırlıklı olarak Türkiye karşıtı hislerin, hattâ Türkiye husûmetinin tesiri altında. Bâzı çevreler bununla mücâdele edilmesi gerektiğini yazıp söylüyorlar.Video: Mandıra filozofluğu savaşa karşı…Evet, bence de elden gelen yapılmalı; korakor bir mücadele verilmeli.. Ama kendi nâm ve hesâbıma, bunun çok da işe yarayacağını düşünmüyorum. Her neyse.. Benim daha çok di...

Trump’ın Cumhûriyetçi-Muhafazakâr bir siyâsetçi olduğunu biliyoruz. Ama bunu bir basitleme olarak görmemek gerekiyor. Soru şudur: Trump nasıl bir muhafazakârdır? Amerikan siyâsal kültüründeki ayırımlar düşünüldüğünde, muhafazakâr olmanın çeşitlemeleri olduğunu biliyoruz. Dahası, Amerikan muhafazakârları arasındaki iki büyük akım kendi içinde çatışmaktadır. Bunlardan ilki, Yeni Muhafazakârlık olarak bilinen ve kısaca Neo-Con’luk olarak anılan bir türdür. Askerî ve istihbârî yapılarda yaygın olan ...

Sonradan haberim oldu. Bir bilgi yarışmasında, katılımcılardan birisi büyük ikramiyeyi kazanmış. Bu bir “ilk”miş. Ne denir, bilmiyorum. Doğrusu, ne “aferin”, ne de “helâl olsun” demek geliyor içimden. Bilgi yarışmalarının bir nevi “bilgi kumarı” olduğunu ve yapılmaması gerektiğini düşünenlerdenim. Bu hususta daha evvel bir şeyler yazmıştım. Bu konuya dönmeyeceğim. Ama “milyonluk soru” lâfı zihnimi kışkırttı. Aklıma bir soru geldi. Benim de milyonluk bir sorum var. Aşağıda soracağım… Biraz sabır ...

Düşüncenin serencâmı neyi merkeze aldığına göre değişir. Merkeze aldığımız her neyse, diğer unsurlar, “aslî” olanlardan “tâlî” olanlara doğru başka başka dizilimler ortaya çıkarır.Video: Greta…Bence, merkezî olan hususların berraklığa kavuşturulması bir medeniyet meselesidir. Bir medeniyeti müdafaa etmek, onun değersel diziliminden yana olmak demektir. Ona karşı çıkmak ise merkezi kaydırmak ve farklı dizilimler ileri sürmek manâsına gelecektir. Zâten paradigmatik dönüşümler, farklı “merkezîleşti...

Modern dünyânın kültürel iklimi, insan hâfızası üzerinde tuhaf zorlamalarda bulunuyor. Bir tarafıyla geleneksel köklerinden kopararak onu “unutmaya” zorluyor. Modernleşmenin “unut” emir kipi, aslında “aşkıncı” bir dizi seçimin fonksiyonu. Video: Toplumsal hâfızaZihnimizde taşımakta ısrar ettiğimiz bâzı şeyler, işlevsiz kaldığı veyâ modern hayatlarla uyumlu olmadığı için onları unutmamız isteniyor. Modernleşme diğer taraftan,bâzı şeyleri asla unutmamamız gerektiğini telkin ediyor. Aslında unutmak...

Üniversitede okurken aldığım Uluslararası Örgütler dersinde, hoca ,BM’nin örgüt yapısı ve işleyişi ile alâkalı bilgileri verirken, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi arasındaki farka işâret etmiş, 5 Büyüklerin “veto” hakkından bahsetmişti.Video: Birleşmiş MilletlerSakatlık ortadaydı. Üye devletler Genel Kurulda bir karar alabiliyor; lâkin bunun herhangi bir bağlayıcılığı olmuyordu. Ancak Güvenlik Konseyi ortak olarak bu kararı desteklerse, bâzı şeyler yaptırım değeri kazanabiliyordu. Hâsılı, adâlet...

Dil dünyâmız bir hayli tuhaf işliyor. İnsanlığın , güzel sözlerin doğurduğu zihinsel kapılma ve tutulmalardan muzdarip olduğunu düşünüyorum. Aklıma hemen demokrasinin “beylik” târifi geliyor. “Halkın, halk tarafından, halk için yönetimi” olarak yapılır bu târif. Çok hoş; bir miktar da şiirsel..Video: İçi boş güzel sözlerden birisi..Ama gelin de inanın..Geçenlerde bir başka söz hatırıma geldi.. Meşhûr hikâyecimiz Sait Fâik söylemiş: “Dünyâyı güzellik kurtaracak, bir insanı sevmekle başlayacak her...

Son zamanlarda, aralarında şöhretlerin de olduğu “Beyaz Yakalı” geçmişe sâhip bir kısım insanın, işlerinden , yaşadıkları şehirlerden, hatta çevrelerinden koparak toprağa döndüğü, Türkiye’nin muhtelif taraflarında, köylere yerleştikleri, haberleri geliyor. Bâzıları, bunu belki de “sportif” bir şey olarak yaşıyor. Ama, elini taşın altına koyan, ekip biçen, hayvancılık yapanlar da azımsanmayacak kadar çok. Bir zamanların ojeli, pedikürlü, manikürlü, envâi faktörlü kremlerle yumuşatılmış o pamuk el...

“Târihsel geçişler” kavramı bana son derecede düşündürücü geliyor. Bu kavram “târihsel değişim” gibi algılanıyor genellikle. Hâlbuki değil. Değişim bir olgunlaşma ifâdesi. Tamamlanmayı, kendini ikmâl etmeyi düşündürüyor. Târihte kendisini ikmâl eden , kendi kendisinden ibâret bir durum görebilmiş değilim. Tecrübe edilmiş üretim ve mübâdele tarzlarına bir göz atalım. Meselâ, insanlık feodaliteden kapitalizme geçiş süreçlerini yaşadı. Video: Târihsel geçişler üzerine…Zihnimizde bunu, en fazla 19.A...

“Acınızı paylaşıyorum”…Bu ifâdeyi duymuşsunuzdur. Ben de defâlarca duydum, ama hiçbir zaman inanmadım. Doğrusu, geleneksel hikmetin söylediği gibi “ ateş düştüğü yeri yakar” fikrine daha yakın olduğumu söyleyebilirim. Târifsiz acı çeken insanları gördüğüm zaman bütün yapabildiğim susmak ve eğer, konuşuyorsa onu dinlemektir.Video: Annelerin acısıAcı çeken elbette en basit günlük ihtiyaçlarını bile düşünemez durumdadır. Etrâfında olmak ve fazlaca göze batmadan yardımcı olmak yapılacak en doğru işl...

Târihin bir çöp tenekesi olduğu fikrini hayli uzun bir zamandır reddediyorum. Onu bir birikim olarak görüyorum. Bu birikimin içinde yer alan bâzı unsurlar, dönemsel olarak dibe düşebilir. (Aslında çoğu defâ da biz bu zanna kapılır, bâzı şeyleri görmezden geliriz). Ama bu, onların yok olduğu ve geri çevrilemez bir şekilde yok olduğu manâsına gelmez.Video: Folivora ve insanBu bakışın aksine, ben târihin geri çevrimleri olduğunu düşünüyorum. Unutulmuş, ihmâle uğramış bir şeyler, belki de hiç ummadı...

Seçimler evvelinde, hattâ sonrasında, aksi kesin bir şekilde vaad edilmiş olsa da, İBB’de hızlı ve kapsamlı olarak çalışanlar tasfiye ediliyor. Doğrusu buna şaşırmıyorum. Devr-i sâbık yaratmak Türk siyâsal kültürünün başat niteliklerinden birisidir .Video: Liyâkat…İktidâra kim gelirse gelsin süreç işler. Bahanesi, mâzereti de mebzûl miktardadır. Sâbık iktidârın kadroları şişirdiği, liyâkatsız kişilere, sırf yandaş oldukları için kadroların peşkeş çekildiği söylenir. Tabiî ki, nihâyetinde yapılan...

Immanuel Wallerstein öldü. Hoş; eser sâhibi insanlar için “öldü” demek bâzı açılardan biraz tuhaf kaçıyor. Herbiri düşündürücü, kavratıcı ve ilham verici onlarca kitâbı, sayısız makalesi, konferans kayıtlarıyla Wallerstein külliyâtı ortada, “duruyor” ve kendisini yaşatıyor.. Üzüntü verici olan artık yazmayacak olması.Video: Wallerstein’in ardındanI.Wallerstein; Andre Gunder Frank, Samir Amin, Giovanni Arrighi ile berâber “Dörtlü Çete” olarak bilinen ve hepsi de aşağı yukarı 1920-1930 doğumlu ola...

Modern zihniyet “değişimi” kutsar. Bunu da ,binlerce sene hâkim olan ve döngüselliklere, veyâ çevrimlere dayalı “zaman” kavrayışını küçümseyerek yapar. “İnsanlık ilerlemektedir”. “İlerleme mukadderdir”. Evet, belki “ilerleme” düz bir çizgide olmayabilir. Zaman zaman “gerilemeler” yaşanabilir ; ama bu târihin ilerlemesini toptan değiştirmez. “Düşen ayağa kalkar”, târihin yolculuğu da devâm eder.Video: İçimizdeki Amerikaİlerlemenin aynı zamanda müspet bir manâsı vardı. İlerleme, “daha iyiye” doğru...

Hâbil-Kâbil’den başlayarak cinâyet târihin vak’ay-ı âdiyesindendir. Savaşları dışarıda bırakarak düşünüyorum: Yeryüzünde her gün sayısız “âdi” cinâyet işleniyor.. Modern dünyânın tipik niteliklerinden birisi de, sâhip olduğu ve hızlı bir evrim geçiren haberleşme teknolojisinin mahsulleri vâsıtasıyla kamuoylarını bunlardan haberdâr kılmasıdır.Video: Cinâyet ve sonrasıİkinci olarak, modern dünyâda cinâyetin fâillerinin yakalanma ve cezalandırılma kapasitesinin, modernlik öncesi dünyâda olduğundan ...

Sermâye kavramı “uçuculuğu” anlatıyor. “Sermâyenin vatanı, milliyeti ve dîni yoktur” cümlesinde gâye, “sermâye düşmanlığı” yapmak değildir. Burada sâdece sermâyenin iş ve işlemlerinin uçucu karakteri vurgulanır. Bu aynı zamanda, sermâyenin “mekân” dünyâsını çözebileceğimiz anahtar cümledir.Video: Üç hâl..Vatan, târif edilmiş bir mekâna , milliyet, kan bağı veyâ kültürel bağlar üzerinden bir topluluğa; dîn ise, ilâhî bir varlığa olan bağlılıkları ifâde eder. Sermâye hareketleri elbette, zaman zam...

Dünyâ târihi bir hegemonyalar resmi geçidi gibidir. Sosyal teoride “Bağımlılık Okulu” olarak bilinen akademik çevre bunun derinliklerinde çalışır. “Târihsel ilişkiler eşitsizdir” demek yetmiyor. Eşitsizlik, tek boyutlu ilişkiler doğurmuyor. Tam tersine, yer yer hayli karmaşık olarak bir “dünyâ işbölümü” ortaya çıkarıyor ve diyalektik olarak “karşılıklı bağımlılıkları” doğuruyor. Bunun sebebi de basit olarak, şimdiye kadar hiçbir hegemonik gücün tek başına , mutlak bir hegemonya oluşturamamasıdır...

Bâzı dostlarım, yazılarımda yapmaya çalıştığım değerlendirmelerin maddî şartlara fazlasıyla boyun eğdiğini, insan îrâdesine alan bırakmadığını söyler ve eleştirirler. Hukûkum olan bâzıları daha da ileri giderek, insan irâdesinin dışlamamı peşin hüküm sâhibi olmama; onu da kötümser tabiatıma bağlarlar. Bu eleştiriyi kısmen doğru bulduğumu söyleyebilirim. Evet, teorik olarak bakışım budur. Ama, insan irâdesini, bir peşin hükümle dışladığım iddiasını pek de kâbul edemiyorum. Bu şekilde anlaşılsa da...

Bir müddettir Kaz Dağları’nda altın mâdeni çıkarılmasına karşı yaygın protesto eylemlerine şâhit olmaktayız. Mesele yine çevre meselesi... Yine bildik bir film sahnede... Kâr hırsıyla tabiî çevrenin ona buna peşkeş çekildiğine inanan ve buna karşı çıkan “çevreci hassasiyetler”… Tabiat düşmanı firmanın işbirlikçisi olduğuna inanılan siyâsal iktidârın taşlanması…Video: Kaz DağlarıEvvelâ bir husûsu kayda geçirelim. Devir, dosyalar devridir. Dâvâlar devri ise çoktan kapanmıştır..Bu ikisi arasında bi...

Türkiye Cumhûriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Mevlût Çavuşoğlu, Bakanlığın mensuplarının katıldığı toplantıda “Yeniden Asya” başlıklı çok ilginç bir konuşma yaptı. Bunun târihî bir ehemmiyeti hâiz olduğu çok âşikâr görünüyor.Video: Asya açılımı ve eksen kaymasıKonuşma esas olarak, Türkiye’nin yeni istikâmetinin Asya olduğuna atıf yapıyor. “Yeniden” ifâdesi, aslında Türkiye’nin derin köklerinin Asyagil bir bağlama oturduğunu îmâ ediyor. Târihsel olarak, Türkiye’nin Asyagil kökleriyle temâsının zayıf...

Berlin Duvarı’nın yıkılmasından sonra, insanlık büyük bir boşluğun içine düştü. Boşluk -insan ilişkisi tuhaftır. Boşluk, bir taraftan başdöndürücü ve ürkütücüdür. Çünkü alışılagelmiş şeyler artık işlevini kaybetmiştir. Diğer taraftan da bir tazelenme, yenilenme umudu doğurur.Video: TeknolojizmBu zıtlık içinde baskın olan ikincisidir. Gelişmelerden tedirgin olanlar söylenirler; ama aslında söyleyecek fazlaca bir şeyleri yoktur. Konuşanlar daha çok “fırsatçılar”dır. Çözülen dünyânın içinde o güne ...

Evvelemirde bir şeyi veri almak zorundayız: Yabancı sevilmez. Belli bir kültür çevresine sızdığı andan îtibâren yabancı her şeyiyle yadırganır. Eğer bu rastlaşma tesâdüfî olup, bir tehdit algısına yol açıyorsa, yabancı şedit bir şekilde püskürtülür. Eğer, ticârette olduğu üzere, mal dolaşımının sağlanması adına mukadder ise, bâzı “geçici” bâzı taktikler devreye girer. Daha evvel de yazmış olduğum üzere, “misafirperverlik” bu taktiklerden başlıcasıdır. Kültürel antropolojinin söylediğine göre, ab...