İnsanlık durumları olarak tâbir edilen durumları bilimselleştirmek, bilimsel kavramlara sığdırmak hakikâten de zor zenaat. Bu iş tabiat bilimlerinde olduğu gibi yürümüyor. Sapmalar şaşırtıcı bir şekilde büyüyor ve bilimsel genellemeleri aşındırıyor.Video: Seçimler ve tuhaflıklarMeselâ ekonomi’yi ele alalım. Bugün ekonomi bilimi en yüksek derecede bilimselleştirilmiş bir alan. O kadar ki, ekonominin dili alabildiğine operasyonel bir dil hâline gelmiştir. Rakamların diliyle konuşuyoruz ekonomiyi. ...

Bâzen gerçekten de Frenk dillerinden gelen bir kavrama Türkçe karşılık bulmak zor, hatta imkânsız olabiliyor. O zaman da mecbûren Frenkçe tâbirleri kullanabiliyoruz. Ama pratik içinde bu durum başka şeylere de dönüşebiliyor. Meselâ bu memlekette bir şeylerin Frenkçesini söylemek, söylenene, bilimsellik, yâni “ciddiyet” ve “derinlik” gibi marjinal bir dizi değer katıyor. Dahası da var: Bir yüzeyselliği örtmek ve ona sun’i bir derinlik katmak; bilimsel olmayan bir şeyi bilimsel göstermek için Fren...

Son G-7 Zirvesi tam bir skandalla neticelendi. Hâsılı dünyânın zirvesinde bir deprem yaşandı. Aslında bu gelişme bekleniyordu. Ama, işin skandal boyutu her türlü tahmini de aştı.Video: G7 ve ABD-Kuzey Kore anlaşmasıŞuradan başlayalım: II.Genel Savaş sonası kurulan Dünyâ Düzeni, özü îtibârıyla bir Atlantik düzenidir ve Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa merkezli bir çekirdeğe oturur. Ama bu çekirdek sert değil, hayli kırılgan bir mâhiyet taşımaktaydı.Avrupa’nın temel iki gücünden birisi olan ...

Târihçi Braudel, medeniyet kavramının maddî dünyâsını çok sağlam bir şekilde ortaya koymuştu. İbn-i Hâldun’dan başlayan ve Montesquieu gibi düşünürlerde gelişen bir bakışın taçlanmasıdır bu.Coğrafî şartların burada son derecede mühim bir rol oynadığını da biliyoruz. Su ve karasal bağlamlar ise coğrafî şartların kalbini oluşturuyor. Tatlı su ve tuzlu su ayırımının da son derecede dikkât çekici bir rol oynadığı görülüyor.Video: Avrupa’nın hal ve gidişatıBilindiği üzere, kadim imparatorluklar forma...

FB nihâyet beklenen, özlenen bir değişim sürecine girdi. Sayın Aziz Yıldırım devri kapandı; Sayın Ali Koç devri başladı. Müzmin bir Beşiktaşlı olarak ;“Hayırlı uğurlu olsun” diyorum.Futbol gerçekten de son derecede ilginç bir dünyâ. Üzerine ne kadar çok çalışma yapılırsa yapılsın; dâima bir şeyler eksik kalıyor. Cümle futbol sohbetleri, tartışmaları ne kadar uzatılırsa uzatılsın, hep yarıda bitiyor izlenimi veriyor.Video: FB: Futbol ve her şeyEskiden, meselâ 70’li senelerde, entelektüel dünyâ aç...

Siyâsal alanın en dinamik tarafını muhalefetlerin beslediğini öngörebiliriz. Hele hele ortada uzun sürmüş bir iktidâr varsa bu dinamizm daha da net ortaya çıkar. Muhalefetler bu tarz durumlarda, toplumsal yılgınlık ve bıkkınlık yaşayan kesimlere , yenilenme, değişim gibi kavramların rüzgârıyla umut verir ve “yıpranmış” iktidârı sarsacak tezler , programlar arz eder.Video: Siyasal kısırlık ve muhalefet16 senelik AK Parti iktidârı karşısında en başta CHP’den de beklenenin bu olması gerekir. Gelin ...

Tekmil dünyâda siyâset daraldı. Daralan siyâsetlerin alâmet-i fârikası daha çok reelpolitik endişelerin yükselmesi ve moralpolitik tahayyülleri sönümlenmesidir.Video: Ahlaki isyan ve isyan ahlakıİlk izlenimlerin izini sürersek; evet, reelpolitik ne kadar akıl ve hesap yüklüyse, moralpolitik de bir o kadar duygu yüklüdür. Moralpolitik daha çok duygularla fişeklenir. Reelpolitik tabiî ki duygu içermez. Ama bu niteliği bize, reelpolitik’in hesaplarının, duygusal mâhiyetteki “bâzı” hesaplaşmaların ü...

Türkiye’de Dolar ile alâkalı yaşanan son gelişmeleri değerlendirdiğimizde bunun “ekonomik” sâiklerle bağlantısının hemen hemen “sıfır” derekesinde olduğunu görüyoruz.Video: Para oyunlarıVakt-i zamânında Schumpeter, “ekonomi asla ekonomiden ibâret olamaz” derken çok mühim bir husûsa işâret ediyordu. Her ne kadar günümüzün ekonomizmi bunun tam tersini iddia ediyorsa da , Schumpeter haklı çıkıyor.Aslında ekonomi, ekonomizmin anlattığının tam tersine ekonomi dışı (meta-ekonomik) bir dünyânın yansıma...

Demokrasi bir “târihsel imkân” mı; değilse “târihsel bir ideal” midir? “Elbette her ikisidir de”; der toprağı bol olsun, Giovanni Sartori. Ama, bu iki bakışı eşleştirmenin o kadar da kolay olmadığını da unutmamak gerekir. Yâni nereden baktığımız; nereden yaklaştığımız, demokrasi konusunda neler düşündüğümüzü de belirliyor aslında.Video: DemokrasiEğer demokrasiye bir “târihsel imkân” olarak bakıyorsak, demokrasiyi nihâyetinde bir tecrübeler dizisi olarak görürüz. Tecrübeler ne kadar eksik kalırsa...

Aslında bu başlık gramer açısından çok bozuk bir başlık. Araştırabildiğim kadarıyla “morales” İspanyolcada “mâneviyat” manâsına geliyor. “Morales’lerin Mâneviyâtı” başlığı ise “Maneviyatların Mâneviyâtı” gibi tekrarlamalı bir ifâdeden başka bir şey değil. Ama bu başlığı husûsen seçtiğimi söylemeliyim.Video: Moraleslerin maneviyatıLâtin Amerika’yı fazlaca bilmiyoruz. Bize çok uzak düşüyor. Ama tuhaf olan bir şeyler var. Aramızda târihsel bir ilişki olmamakla berâber, bâzı haber ve mâlûmatlar sızd...

Coğrafyamızda şâhitlik ettiğimiz son gelişmelerin niteliği ve geleceği hakkında kafalarımız bir hayli karışmış durumda. ABD’nin Kudüs’ü İsrâil’in başşehri olarak tanıması, elçiliğini tantanalı bir törenle Kudüs’e taşıması; üstelik bunu tam da Ramazan ayının başladığı târihe denk düşürmesi, Kutsal Topraklarda kilise açma girişimi, Fransa’da yüzlerce tanınmış figürün Kur’an-ı Kerim’den bâzı âyetleri çıkarmayı teklif eden bir bildiri yayınlaması üst üste geldi. Bu arada, tuhaftır, epeydir ara veren...

Geçen hafta sonu, Kültür ve Turizm Bakanı Prof.Dr.Numan Kurtulmuş’un himâyelerinde gerçekleştirilen , iki gün süren, yoğun katılımlı İstanbul Çalıştayına katıldık. Çok sayıda farklı düşünceyi biraraya getiren bu zihin açıcı çalışmada; doğrusu evvelâ, başta İstanbul Kültür Müdürü Dr. Coşkun Yılmaz olmak üzere elini taşın altına koyan tekmil seçkin bürokratları başarılı organizasyonlarından dolayı tebrik etmek isterim.Video: İstanbul: Siluet ve muhitŞur’alar, çalıştayların semere verip vermemesi b...

Bâzı filmlerdeki îdam sahnelerinde geçer: Cellât bîçâre kurbanına yaklaşarak; “Merak etme, hiç acı çekmeyeceksin” diye fısıldar. Bu, aslında cellâdın bir lûtfu gibidir. Çünkü kurbanına acı çektirmek, ölümünü büyük acılarla yaşatmak elindedir. Cellâtlık “sanatında” bunun çok ince yolları vardır. Dışarıdan anlaşılmayabilir. Cellât urganı öyle bir hazırlar ki, kurban dakikalarca can çekişebilir. Ama eğer insâfa gelirse; bu işi kurbanını süründürmeden, bir çırpıda da hâlledebilir.Video: Post oryanta...

Gelelim hikâye türünün en dikkât çekici olanlarından birisine; siyâsal hikâyeciliğe… Siyâset serâpa bir hikâyeler külliyatıdır. Carl Schmitt, siyâseti teolojik dünyânın bir parçası olarak değerlendirirken haksız değildir. Ama bunun formu nihâyetinde edebî değil midir?Video: Siyasal hikâyelerKurucu, bağlayıcı(normatif) siyâsetler elbette bu durumu tahkim edebilmek için bir hikâye anlatmak zorundadır. Yeni Kantçı siyâset felsefecisi Ernst Cassirer, “Devlet Efsânesi” kitabında bu durumu anlatır. Şi...

Serdettiği on fikirden dokuzu vasat veyâ vasatın bir miktar üzerinde; bir tânesi ise hakikâten üzerinde düşünülmeye değer olan, bu sebeple de o vasat dokuz cümleye seve seve tahammül ettiğim ”ârifân”dan bir ahbabımla geçenlerde önümüzdeki seçimleri konuşuyorduk. Yine yaptı yapacağını ve vasat bir fikir serdetti. Söylediği, meâlen; bu seçimlerin bir “hikâyesi”nin olmadığıydı. İnsanı bâzı şeyler doğrudan, bâzıları ise dolaylı olarak düşündürüyor. Bu da öyle oldu. Bu vasat değerlendirme bana nedens...

24 Haziran Cumhurbaşkanlığı seçimi Türk siyâsal târihinde bir baskın seçim olarak yerini aldı görünüyor. Bunun iki doğrudan açılımı olduğunu düşünüyorum. İlk olarak “baskın” kavramının üzerinde duralım. Bir şeyin “baskın” olması; ihtimâlen birilerinin “hazırlıksızlığını” da îmâ edebilir. İkinci olarak; biliyoruz ki seçmenler cumhurbaşkanlarını seçecekler. Bunun somut ve pratik karşılığı, seçimin ;parlamenter seçimlerden farklı ve de kaçınılmaz olarak bâzı “isimler” üzerinden yapılacak olmasıdır....

Modern dünyânın en büyük sorunsallarından birisi, “sermâye” ile “devlet” arasındaki ilişkilerde hangisinin diğerini güdümleme kuvvetine sâhip olduğudur. Bunu daha kabaca “ekonomik” güçlerle, “siyâsal” güçler arasındaki mücâdeleler olarak da değerlendirebiliriz. Düşünüş târihinin bu soruya verdiği cevaplar hayli farklıdır. Ama bu soruya verilen farklı, hattâ çelişkili cevapların ortak paydası basitlemeciliktir. Yâni birileri , devletlerin sermâyenin bir “âleti “veya daha bilinen kavramlaştırmayla...

Doğrusu, şu dillerden düşmeyen “gündem” kelimesine kuşkuyla yaklaşanlardanım. Elbette gündem kelimesi veyâ daha genel manâda güncellik, asla ıskalanmaması gereken bir şeydir. Ne var ki; gündem ancak daha genel bağ ve bağlantılarına kavuşturulursa manâlı ve tesirli olabilir. Yâni, “güncelliğinden arındırılmış bir târihsellik”, zihinlerde nasıl büyük bir boşluk ve karanlık doğuruyorsa; “târihselliğinden arındırılmış bir güncellik” de o derecede sığlık doğuruyor.Video: Dünyadan savrulmakBürokratik ...

“Modern devlet adamı” kavramı, esas olarak “soğuk” bir tipi çağrıştırır. Modern devlet adamı ilk numûnelerine Rönesans’da rastlıyoruz. Modern devlet adamının proto tipleri denilince aklıma hemen Kardinal Richelieau ve Mazarin geliyor.Dikkât edilmesi gereken husus; modern devlet adamının liderlerle karıştırılmamasıdır. Bâzı liderler aynı zamanda bir devlet adamı portresi çizebilir. Ama tersi de mümkündür. Yâni her zaman örtüşmez. Bunlar çoğu defâ iki ayrı tip olarak durur. Hattâ daha ileri gidip;...

Her şeyin bir evveliyâtı vardır. Ama uzayan zaman ve üst üste yaşanan tecrübeler, pek çok defâlar “işin evveliyâtını” unutturur. Bu da, yaşanan her ne ise, onu yaşayanı, yaşadığına yabancılaştırır. Yabancılaşma o raddeye gelebilir ki; bir demde, evveliyâtı hatırlamanın da manâsı kalmaz.Video: Adâletin bu mu dünyâ?ABD, Britanya ve Fransa Esad Sûriye’sini vurdu. Esad’ı bilmeyen yok. Onu en fazla destekleyen Rusya ve İran bile, Esad’ın ne menem bir katil olduğunu bilir. Bırakın uluslararasını, pald...

Siyâsal kararların dâima bir meşrûiyet meselesi vardır. Bu, sâdece modern dünyâda değil, târihte tekmil böyledir. Siyâseten en acımasız, en kabûl edilemez kararları da alabilirsiniz. Ama bunları bir şekilde meşrû kılmak mecbûriyetindesinizdir.Video: Kimyasal…Aslında “siyâset “ile “meşrûiyet” arasındaki ilişki, nihâyetinde “reelpolitik” ile “morâlpolitik” arasındaki ilişkidir. Reelpolitik, terimin kendisinden de kolayca anlaşılabileceği üzere, “çıkar” ve “güç” gibi kavramlarla eşleşir; bizâtihî o...

Afrin harekâtı sonrasında, bâzı meşhurların, ileri gelen devlet adamlarıyla berâber askerî birlikleri ziyâret etmesi çeşitli tartışmaları doğurdu. Muhalefet, bunu biraz da karikatürize ederek, “davullu, zurnalı, klarnetli” bir show olarak tasvir etti. Bu “show”u şehitlere saygısızlık olarak değerlendirdi.Video: Acılar, sevinçler ve geçişler…Eğer eleştiriler uygun bir üslupla yapılmış olsaydı mesele kalmazdı. Ama sayın muhalefet lideri gidenleri “reziller” olarak tanımladı ve ağır bir dille suçla...

Kabûl edelim ki Fransa, maddî manâda Britanya’ya kaptırdığı üstünlüğü kültürel plânda derinleştirerek kendi tekeline almayı bilmiştir. Fransa’nın Britanya karşısındaki dezavantajını oluşturan Aristokrasi-burjuvazi kavgasından çıkan entelektüel şerâreler, başta felsefe, edebiyat olmak üzere çok sayıda disiplin ve san’atı peşi sıra sürükleyerek modern tahayyül ve tasavvurları en uç hudutlarına taşımıştır. Hep dile getiririm; Fransız Aydınlanması; ama husûsen Rousseau, 19. asrın anahtarı; bilişsel ...

Fransa’nın, bırakın PYD-PKK “yanlısı” olmayı; onun düpedüz “hâmisi” olmak manâsına gelecek çıkışı, yakın gelecekte bir hayli tartışılacak görünüyor. İlk bakışta anlamak çok zor. Türkiye-Fransa münasebetleri bir seviye gelişirken; hattâ ikili bâzı mühim anlaşmalar yoldayken, açıkça Türkiye’yi hedefe oturtan bu dönüşümün izahını yapabilmek kolay değil. Fransa ya aklını kaybetti veyâ bizim bilmediğimiz; bambaşka önceliklere dayalı olarak yaptığı akıl yürütmelerden sonra bu neticeye vardı ve ilk som...