“Savaş” ile “medenî durum” arasında, en azından teorik olarak ters bir ilişki nin mevcût olduğunu biliyoruz. Video: Savaş ve saflık…Hoş; “medeniyet”, bir savaş hukûku inşâ etmek sûretiyle savaşı da medenîleştirmekten (!) geri kalmadı. Bu, en azından bir bakıma; hayırlı bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Hakikâten de, savaş kuralsız yapıldığında çok daha yıkıcı ve vahşî olabiliyor. Savaşın “medenîleştirilmesi” bu noktadan bakıldığında müspet bir gelişme olarak addedilebilir. O zaman geriye, ...

İleri teknolojinin gelişimi, büyük ölçüde askerî teknolojinin bağımsız değişkeni olduğu bir dizi sürecin eseridir. Bunu şöyle de ifâde edebiliriz: Bugün elimizdeki teknolojik ürünlerin mühim bir kısmı, askerî bir teknolojinin sivilleşmesinin ürünüdür. Buna verilebilecek en keskin misâl; bilgisayar teknolojisinin bizzât kendisidir. Tamamen askerî gâyelerle başlayan bilgisayar teknolojisi, evrimi içinde sivilleşmiş; sayısız ürünüyle evimize, elimize ulaşmıştır. Belki de askerî sâikler olmasaydı t...

Suudî Arabistan’ın İstanbul Konsolosluğu'nda vukû bulan hâdise lâlettayin bir mesele değildir. Bu aslında bir moral düzeyde bir “medeniyet” krizidir. Bu izah açıklanmaya muhtaçtır. Başlayalım…Video: Bir medeniyet yazısıNedense insan zihnî, “medeniyet” kavramına “maddî “ ve “manevî” bir manâ yüklemek arasında bîkarardır. Medeniyete moral bir telos yüklemek, Batı Avrupa’nın; ağırlıklı olarak da 18.Asır'daki modern Fransız düşüncesinin zenaatı olmuştur. Bu bakış aslında medeniyete, ihtivâ ettiği no...

Dünyâyı “müspet” ile “menfî” veyâ biraz daha koyulaştıralım: “iyi” ile “kötü” arasında bölmek târihsel olarak âşina olduğumuz bir durum. Video: Kötülük yarışıTabiî ki temelde ikicilleştirmeye (duality) dayalı bir basitlemedir bu. İçi ne ile doldurulursa doldurulsun bu tarz basitlemeler dâima sorunludur. Ama tesirleri küçümsemeye de gelmez.Safdil bir ahlâkî endişe üzerinden hareket edersek mesele “alan açmak”la alâkalı gözüküyor. Meselâ “medenî” değerlerle “gayrı medenî” durumlar arasında bir ayı...

Târih belki tekerrür etmiyor; ama belli süreklilikler üzerine işleyişini sürdürüyor. “Coğrafyanın mukadderâtı” olarak tescil edilen ve popüler kullanıma açılan husus da bu. Video: Tecritçilik ve Türkiye’nin yoluBizim coğrafyamızda, “sert”, “hareketli” ve “kırılgan ” nitelikli üç farklı dokunun şekillenmiş olduğunu düşünüyorum. Buna paralel olarak, kendi aralarında farklılaşan üç büyük alt coğrafyanın kendilerine has siyâsal-dinsel ve kurumsal formasyonlarının da mevcut olduğuna kaniyim. Bahsedil...

Bağımsızlık kavramı, “sistem karşıtı” hareketlerin dağarcığında bulunan sihirli bir kavramdır. “Sistem karşıtı” hareketlere ilham ve kuvvet vermiş olduğunu biliyoruz. Mesele bu kavramdan hareket eden sistem karşıtı tekmil hareketlerin eninde sonunda sisteme eklemlenmiş olmasında. Başka bir ifâdeyle; bağımsızlık arayışları şaşırtıcı bir şekilde bağımlılıklara inkılâb ediyor.Aslında şaşırmamak gerekiyor. Diyalektiğin cilvesi bu. Bu dünyâda neyi arıyorsam, doğrudan onun “evine” değil; karşıtının “e...

Bilim ve teknolojiye olan inanca îtirazlar, ister minimalist, ister maksimalist nitelikte olsun daha işin başından beri vardı. Maksimalistler, meselâ Tolstoi gibi düşününler dâima azınlıkta kaldılar. Maksimalizm bir tarafıyla dâima mâceracıdır ve ödetmesi muhtemel bedeller îtibârıyla korkutucu, ürkütücüdür. Bugüne kadar insanlığın maksimalizmden şüphe duymasını, karar aşamalarında da ona direnç koymasını anlayabiliyorum. Ama târihsel pratik bize bundan daha fazlasını ve çok daha tuhaf durumları ...

Trump, BM konuşmasında alenen “küreselleşmenin sonu”nu ilân etti. Küreselleşme âşıkları buna yazıklanabilirler. Ama “güzelleme” ile “yazıklanma”, bir olguyu anlamak istememe isteğini yansıtmaktan başka bir işe yaramaz.Video: Küreselleşmenin sonu…Evvelâ şunu bir kaydedelim: Trump’in “küreselleşmenin sonunu” îlân eden konuşması târihsel bir değer taşır. Trump’ın çıkışını, 1980’lerin sonuna doğru, M.Garbaçov’un dillendirdiği manifestolarla eş değerde olduğunu düşünüyorum. Garbaçov, sosyalizmin “kıb...

Geçenlerde bir dost meclisinde dünyâdaki eşitsiz zenginlik dağılımı konuşuluyordu. Bu hususta teferruatlı istatistik bilgilerine sâhip iktisatçı bir arkadaşımız rakamları bir bir ortaya koydu. Tablo bütün ağırlığı ile ortaya çıktı. Meselâ oranlar, dünyâ nüfusunun yüzde 1’inin, zenginliklerin yüzde 70’ine sâhip olduğunu gösteriyor. Bir başka istatistikten günlük 5 doların altında bir gelirlerle yaşayan inanılmaz hacimli kitleler mevcût olduğunu öğreniyoruz..Video: Endişeli düşünceler…Görünen o ki...

Tahran Zirvesi’ne dâir yazdığım yazıda, Rusya’nın, Türkiye için yol açacağı meseleleri göz ardı edercesine İdlib’e müdahale kararı almasının, temelde bir ABD-Birleşik Krallık-Fransa üçlüsünün “oyununa gelmek” olduğunu ifâde etmiştim. Tahran Zirvesi aslında Rusya’nın yalnızlaşması ve bir boşluğa düşmesi ile neticelendi. Türkiye müdahaleye kesin bir şekilde karşı çıktı ve kendi tezini uluslararası kamuoyu önünde kararlı bir şekilde dile getirdi. İran ise, tam da kendisinden bekleneceği gibi dışarı...

Yazar Nihat Genç, son yazısında ,kendisine has keskin, ağır diliyle dinsel söylemin kabalaşmasına değiniyor. İddialarının yaban atılır bir tarafı olduğu söylenemez. Bir zamanlar, Anadolu ve Rumeli sathına dağılmış, din büyüklerinin, kanaât önderlerinin o zârif üslûbuna, hâl ve hareketlerine yazıklanarak medhiyelerde bulunuyor. Artık o insanların kalmadığını, bunun yerini din adına bağıran çağıran, suçlayan, kaba insanların aldığından şikâyet ediyor. Sayın Genç’in değerlendirmeleri bana düşündürü...

Sûriye meselesinin düğüm noktasından bahsediyoruz. Türkiye-İran ve Rusya arasındaki yakınlaşmayı ifâde eden Astana süreci İdlib’e çarptı ve sarsıldı. İran ve Rusya, bir bakıma Astana mutabakatını çiğnedi. Daha mühimi Türkiye’yi zora soktuğu alenen belli olan bir adımı attılar. Süreç nasıl tâmir edilecek, bilmiyoruz. Ama bundan sonrası koyu bir belirsizliğe gömülmüştür diyebiliriz. Üzerinde düşünülmesi gereken bir husus var: Haydi bugüne kadar güvenilir siyâsetler üretmekten uzak kalan İran’ı anl...

Video: Tahran Zirvesi’nden sonraSon Tahran Zirvesi, Sûriye meselesini bir kördüğüm hâline getirdi. Ama yazım bu hususta değil. Daha çok Türkiye-İran-Rusya arasında sağlanmış olan mutabakatın, Rusya ve İran tarafından delinmesiyle alâkalı. Bölgesel olarak komşu, târihsel olarak da çok karmaşık bağlarla birbirine bağlı olan bu üç devlet, millet ve kültürün ilişkileri üzerine bâzı spekülasyonlarda bulunmak istiyorum..Aşırılıklar çok defâlar zannedildiği gibi kendiliğinden tezâhür eden; bireylerin ş...

Dünyâdaki hegemonik krizler ve çatışmalar her dâim, adına ittifaklar denilen dizilimleri doğurmuştur. 19. ve 20. Asır savaşlar târihi bu dizilimler üzerinden tâkip edilebilir. Soğuk Savaş ise, ittifaklar sistemini en katı formlara taşımıştır. Bunda da ideolojik yapı değişkeni başat rolü oynadığını görüyoruz. Eğer o zamanlar, diyalektik düşüncenin gerekleri tâkip edilseydi, bu katılaşmanın sürdürülebilir olamayacağını ve bir buharlaşmayla neticeleneceğini öngören değerlendirmeler daha fazla ciddî...

Dünyânın mâkûl kamuoyları; ABD’nin Trump, Evangelistler ve Yahudî lobilerinin akıl dışı siyâsetlerine teslim olmasını dehşet içinde tâkip ederken ABD’den tuhaf bir haber geldi. Burada ikâmet eden tanınmış iki Türk gazetecisi, kalem birliği etmişçesine ABD’de yükselmekte olan bir sosyalizm dalgasından bahseden yazılar yazdılar. Kullandıkları başlıklar bir hayli iddialıydı. Yazarlardan birisinin “Sosyalizmin Topuk Sesleri”; diğerinin ise “Sosyalizmin Yükselişi” gibi başlıklar kullanması ayrıca dik...

İnsan hakîkaten de çok şaşırtıcı bir varlık. Varoluşunun başından beri tabiatla başı dertte. Diğer canlı varlıkların tersine tabiatın bir parçası olmak yerine, onu kendi denetimi altına almaya odaklanmış vaziyette. Video: Kahramanlar ve körlerDünyâ veya medeniyet-nasıl tarif ederseniz öyle olsun- içi insan tarafından doldurulan, tabiatı da içeren; lâkin nihayetinde tabiatın dışındaki varoluş alanları.. Mesele; bu alanların insana sağladığı kolaylıkların yanısıra, doğurduğu zorluklar.Kendi tasarr...

Son zamanlarda, bayramların amacından saptığı çok yazılır oldu. Bu değerlendirmenin kısmen doğru olduğunu söyleyebiliriz. Bayram ile tâtil; tâtil ile savrulma karıştı. Video: Herkes oradaydı...Hakikaten de, bayramların orijinal gâyesinin, insanları ibâdet, tefekkür, murakabe ve yakınlaşmalara sevk etmek olduğunu biliyoruz. Ama, bu gâyenin modern dünyâda kendisini koruması bir hayli zor. İnsafsız olmamak lâzım. Kaldı ki, Türkiye’de bayram seyahatlerinin aynı sâiklerle yapılmadığını artık biliyoru...

Trump ile John Wayne arasında bir benzerlik var mı? Fizyonomik olarak benzemedikleri muhakkak. Ama nedense, Trump’ı her izleyişimde, çocukluğumda mebzûl miktarda seyrettiğim siyah-beyaz kovboy filmlerinden sahneler üşüşüyor zihnime. Ve illâ ki John Wayne... Meselâ bir Clint Eastwood, bir Terence Hill değil… John Wayne’i bu yakışıklı Holywood aktörlerinden ayıran aleladeliğiydi. O, karizmatik Clint Eastwood gibi bir yakışıklılık ikonu değil; sıradan Amerikalıların vasıflarını toplamış bir figürdü...

“Batı” kültür târihi farklılıkların fetişizmi ile farksızlaşmanın uçuculuğu arasında savrulmanın en tipik misâlidir. Video: ABD kötülüğü seçti(2)Bir taraftan, belki de feodal geçmişinin ayartmasıyla kültürel farklılıkları kutlamayı, yüceltmeyi asla bırakmamış; diğer taraftan ise, feodalitenin toptan reddi manâsına gelen Aydınlanmanın itkisiyle “insanlık” ortak paydasında insanlığın aynılaşması idealinden vazgeçmemiştir. Ama ilginç bulduğum husus, savrulmaların daha çok söylemsel olmasıyla âlâkal...

Devr-i Trump ile birlikte ABD sistematik veyâ fevrî sâiklerle tekmil dünyâya ârıza çıkarmaya başladı. Kanada’yla, Almanya ile itişen kakışan bir ABD’den bahsediyoruz. Bugüne kadar anlaştığı yegâne rejimin Kuzey Kore; liderin ise Kim Jong -Un olması da tam bir kara mizah konusu. Gündeminde ise Türkiye var.Video: ABD kötülüğü seçti (1)Kimileri, bunun ârızî olduğunu; Trump gidince -en az 2 sene var- durumun düzeleyeceğini iddia ediyorlar. Dilerim haklı çıkarlar. Ama bu satırların yazarı öyle düşünm...

Son yazımı, Türkiye’nin ABD ile başı dertte olan tek devlet olmadığını işâret ederek bitirmiştim. ABD eş anlı veyâ ardışık manevralarla Kanada’ya, Meksika’ya, Almanya’ya ve Almanya üzerinden AB’ye, Rusya’ya, tabiî ki İran’a ve hepsinden maada Çin’e de vuruyor. Bu arada Kuzey Kore ile anlaşarak Japonya ve Güney Kore’yi zorda bırakıyor. Tabiî ki çıkar temelli bir aklı var; ama nihâyetinde çılgın bir siyâset bu.. Bunun bir uzantısı da ABD‘nin içinde bitmeyen bir kavga.. O halde listeye ABD’nin bizz...

Tarihsel zamanlamalar konusunda cüretkâr olduğumu; 20.Asrı 1945’de başlatıp 1989’da bitirdiğimi, 21.Asrı başlatmak için milleniumu beklemediğimi talebelerim iyi bilir. Ne tuhaf değil mi? 100 sene devâm ettiğini sandığımız bir zaman kesiti aslında neredeyse 150 sene sürebiliyor. Veyâ tam tersine 45 senede bitebiliyor. Tabiî ki târih yazımı ve algısı da buna göre değişecektir. Şu aralar yaşananlara baktığımda 1989’da başlamış olduğunu düşündüğüm 21.Asrın da sonuna geldiğimiz ciddî ciddi düşünmeye ...

Video: ABD-Türkiye münasebetleri düzelir mi?Gelişmeler hiç iç açıcı değil. ABD Türkiye üzerindeki baskılarını yoğunlaştırıyor. Bunun ârızî olmadığını, devâm edeceğini söylemek kehânetten sayılmamalıdır.Aslında 1947’de NATO temelinde başlayan Türkiye-ABD ilişkileri, 1950’li senelerdeki “balayı” devrini tamamladıktan sonra krizli bir hâle geldi. 1964 bu krizli münâsebetlerin milâdı oldu. 1974 Kıbrıs Barış Hârekâtı ve Haşhaş Ekimi krizinin ardından gelen ambargo, Türk-Amerikan münâsebetlerinin düz ...

24 Hazîran Seçimleri bitti. Türkiye yeni sistemini AK Parti iktidârı mârifetiyle çalıştırmaya başladı. Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’in, Ortadoğu’nun, daha genel manâda tekmil dünyânın meseleleriyle boğuşacağız. Neresinden bakarsak bakalım her tarafıyla kritik bir beş sene bu. Şurası, pek o kadar telâffuz edilmese de katıksız hissediliyor ki; Türkiye 2023’e girildiğinde aynı Türkiye olmayacak. Zâten yeni sistem bu kritik sürece hazırlanmak adına, siyâsal karar süreçlerini almayı hızlandırmayı ve etk...