Türkiye’de bir taraftan ekonomide yeni bir dönem başlarken diğer yandan toplumsal refahın artışı ve sosyal riskin azaltılması için sosyal politikalara özellikle de sosyal yardımlara çok ihtiyaç bulunmaktadır.
Peki, yeni dönemde sosyal politikalarda ve özellikle sosyal yardımlarda neler yapmak gerekiyor?
Sosyal yardımlar, artık yoksulluğu hedefleyen değil, sosyal refahı hedefleyen anlayışta olması gerekir. Ayrıca, sosyal yardım alanlar için bu yardımlar artık hak hüviyeti kazanmıştır. Bu nedenle, yeni bir sosyal refah rejiminin tasarlanması kritik öneme sahiptir.
Türkiye’de sosyal yardım sisteminde 40’ın üzerinde sosyal yardımın olması, sosyal yardım alan toplum kesimlerin yelpazesinin genişlediğini gösteriyor. Bu nedenle, sosyal yardımlarda yeniden yapılanması yani tek çatı altında toplanması için değişimi zorunlu hale getiriyor.
Ayrıca, tek çatı ile belli bir gelir garantisi sağlayacak asgari gelir desteği, vatandaşlık geliri ya da aile geliri olarak tasarlanacak yeni uygulamalar sosyal yardımların kurumsallaşmasını güçlendirecektir.
Sosyal yardımların talep yönlü sistemden arz yönlü bir sisteme geçilmesi artık zorunlu bir tercihtir. Arz yönlüden maksat, sosyal yardımların talebe göre değil, devletin ihtiyacı olanlara ve refah kaybı yaşayanları sahadaki sosyal yardım uzmanlarının yapacağı tespite göre ve belirlenen asgari gelir kriterlerinin altında kalanların doğrudan tespit edilmesidir.
Bu adım, sosyal yardımlar anlayışında büyük bir değişim getireceği açıktır.
Sosyal yardımların merkezinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) ve çalışanlarının olduğu kurumsal yapı hem yeni sosyal refah rejiminin başarılı olmasını hem de yeni bir başarı hikayesi yazmasını kolaylaştıracaktır.
Sosyal yardımlara ayrılan kaynağın tamamının kamudan karşılanması nedeniyle, sosyal yardımların finansmanı çeşitlendirilmeli. Yeni finansman yöntemiyle hem sosyal yardımların kamuya maliyeti azaltılmış olacak hem de ihtiyacı olan kesimlere daha çok yardım yapılması sağlanmış olacaktır.
Sosyal yardımlardan faydalanan kesimlerin sürekli olarak sosyal yardımlara bağımlı hale gelmemesi için, istihdama erişim imkanlarının artırılması için mesleki eğitim alanında yaygın projelerin hayat geçirilmesi elzemdir.
Sosyal yardımlar da mükerrerliğin azaltılması için sosyal yardım veren kurum ve kuruluşlar ile ilgili mevzuattan kaynaklanan sorunların önüne geçilebilmesi için yasal çerçeveye ihtiyaç vardır.
Bu düzenlemeler, hem sosyal yardımlarda mükerrerliği azaltacaktır hem de sosyal yardım alacak kesimlerin daha adil bir şekilde bu yardımlardan faydalanmasını ve belki daha çok yardım almasını beraberinde getirecektir.
Sosyal politikalar alanında yeni talep ve beklentileri tespit etmek ve sosyal politikaların nereye doğru evirildiğini tartışmak için bir çok tarafın katılacağı geniş katılımlı vizyon çalışmaları bu sürecin başarılı olmasına önemli katkılar sağlayacaktır.
Bu nedenle, sosyal politikalarda yen bir başarı hikayesi yazmak için tam da yolun başındayız.
Bununla beraber, yeni dönemde sosyal hizmetler, kadın istihdamı, kadın girişimciliği, kadına karşı şiddet, aile içi şiddet ve fırsat eşitliği gibi sosyal politikalar konularında Avrupa’da parlamento ve STK’larda görev yapan yeni Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın önemli bir avantaj olduğunu söylemekte fayda var.
