Moskova Merkez Camii'nin açılışı ve günübirlik ziyaret için Rusya'ya giden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Moskova dönüşü beraberindeki gazetecilere önemli açıklamalarda bulundu.
Rusya ziyaretine ilişkin kısa bir değerlendirmenizi alabilir miyiz?
Moskova Merkez Camii'nin açılışını hayırlısıyla yaptık. Gerçekten Moskova'nın müstesna bir yerinde bulunan bu caminin restorasyonu son derece gurur verici. Bu güzel eser, gelecek nesillere bırakılan önemli bir miras niteliğinde.
Putin'le hangi konuları ele aldınız?
İkili ilişkileri, ayrıca bölgesel konuları konuştuk. Bölgesel konuların başında da Suriye geliyor. Suriye meselesini de ele aldığımız ikili görüşmeye dışişleri bakanlarımız da katıldı. Son derece verimli bir ziyaret oldu. Putin, BM Genel Kurulu için New York'a gidecek. Suriye meselesi gibi konular elbette orada da konuşulacak. Süreci dışişleri bakanlarımız aracılığıyla takip edeceğiz.
DAİŞ PETROLÜ ESED'E SATIYOR
Suriye konusunda iki ülke arasındaki görüş ayrılıkları konusunda bir ilerleme kaydedilebildi mi?
Dışişleri bakanlarımız bu konuda geçen hafta Soçi'de bir görüşme yapmışlardı. Oradan hareketle bazı adımlar atılabilir mi? İlk etapta, Türkiye, ABD ve Rusya, üçlü bir adım atsalar; dışişleri bakanlarımız bu konuyu değerlendirmek üzere bir araya gelseler. Bilahare Suudi Arabistan ve İran'ın katılımları ile bu beşli de olabilir. Daha sonraki süreçte buna AB, Katar ve Ürdün de dahil olabilir. Bunları konuştuk. Zannediyorum ki BM Genel Kurulu, karar öncesinde konuya ilişkin değerlendirmeler için de bir vesile olabilir.
Bahsettiğiniz üç ülke bir araya geldiklerinde, toplantının içeriği ne olacak?
Suriye meselesinde konu genelde bir noktada kilitleniyor: Esedli bir Suriye mi olacak yoksa Esedsiz bir Suriye mi? Kimileri Esed ile devam edilmesinden yana. Biz de diyoruz ki, normalleşme için önce bir geçiş süreci olmalı. Geçiş süreci sonrasında Suriye'de Esedli bir yönetim düşünülemez. Çünkü Suriye'de muhalefetteki herkesin ortak bir kanaati var: Esed ile bir şey yapılamaz. DAİŞ, Esed'ten kopuk gibi gözükse de esasen Esed'den kopuk değil. DAİŞ'in en büyük destekçisi Şam rejimidir. DAİŞ, çıkardığı petrolü kime veriyor? Şam rejimine...
TAVİZ VERMEYE YANAŞMIYORLAR
Bunları muhataplarınıza anlattığınızda ne diyorlar?
Kanaatler kolay değişmiyor tabii ki. Kendi hafıza kayıtlarında ne varsa, ondan taviz vermeye yanaşmıyorlar. Mesela, Esed giderse DAİŞ'in geleceğini düşünenler var. Oysa Esed giderse halk gelir. Suriye'nin yetişmiş insanları var ama bu yetişmiş insanlara zemin oluşturmak lazım. Bizim ülkemizde de Avrupa ülkelerinde de Suriye'de elini taşın altına koyabilecek yöneticiler var; yetişmiş, kaliteli insanlar bunlar. Ama kimileri, bu gerçeği görmek yerine, Esed giderse DAİŞ gelir demekte ısrar ediyor. Halihazırda Suriye'nin yüzde 35'i DAİŞ'in kontrolünde. Esed ise ülkenin yüzde 15'ini kontrol edebiliyor. Şam'dan başlayıp Humus, Hama üzerinden Lazkiye'yle Akdeniz'e açılan bir butik devlet kurma peşinde.
Geçiş süreci için bir takvimden söz etmek mümkün mü?
Tarafların olumlu yaklaşımının sağlanmadığı bir ortamda takvimi konuşmanın anlamı yok.
FARKLI ADIM ATABİLİRİZ
Mülteci meselesi, Türkiye'nin güvenli bölge yaklaşımına destek sağlayacak hava oluşturmuş gibiydi. Ancak Rusya'nın Suriye'de askeri varlık gösterme girişimleri hız kazandı.
Ruslar, 'Türkiye için terör konusunda herhangi bir olumsuzluğa biz asla göz yummayız' diyor. Biz de kendilerine Suriye ile 911 km sınırımız olduğunu hatırlattık. Dolayısıyla ülkemizin durumu elbette farklı. İcabında NATO ile farklı adımlar atabiliriz. Farklı hassasiyetlerimiz olabilir. Mesela, PYD bize göre terör örgütü. Ama ABD, PYD'yi savunabiliyor.
Rusya nasıl bakıyor PYD'ye?
ABD gibi bakmıyorlar. Ruslar tamamen DAİŞ'e odaklanmış durumda. Ama PYD noktasında ABD'nin bulunduğu yerde değiller. Biz, DAİŞ, PKK, PYD dahil tüm terör örgütlerine karşı mücadele halindeyiz. Bize göre PYD, PKK ile ilintili.
GÜÇ DEVŞİRME DERDİMİZ YOK
Türkiye'nin bölgede söz sahibi olması istenmiyor' iddiaları...
Bizim rol çalmak gibi bir derdimiz yok. Güç devşirme diye de bir derdimiz de yok. Somut bir soruna çözüm bulma derdindeyiz. Terörden arındırılmış güvenli bölgeyi de yerlerinden yurtlarından olan bu insanlar için istiyoruz.
Dört hat aynı anda yapılsın
Suriye konusundaki görüş ayrılıklarının sürdüğü bu ortamda, Türk Akımı ve nükleer santral gibi projelerle ilgili son durum nedir?
Projeler devam ediyor. Nükleer santral için şu ana kadar Rusya'dan Türkiye'ye gelen kaynak 3 milyar doları buldu, liman çalışmaları devam ediyor. Bu işi biraz daha hızlandırmayı da konuştuk. Tabii Moskova'da eleman yetiştirme çalışmaları da sürüyor. Türk Akımı konusunda Rusya, herhangi bir olumsuz tavra sahip değil. Türk Akımı ile ilgili olarak da şu an itibarı ile dört hat söz konusu. 15 milyar metreküp Türkiye için, 48 milyar metreküp Avrupa için. Bu konuda bazı müzakareler var. Önce bir hat yapılsın şeklinde bir yaklaşım var. Biz ise yapılacaksa dört hat birden yapılsın diyoruz. İlgili bakanlarımız ve kurumlarımız, bununla ilgili görüşmeye devam edecekler.
3 'T' ÇOK ÖNEMLİ
Ama ABD'nin, Batı ülkelerinin buna itirazları olduğu da biliniyor?
Yaklaşımlarda elbette farklılıklar olabilir. AB, Nabucco nedeniyle Türk Akımı'na sıcak bakmıyor olabilir tabii. Ancak Avrupa Nabucco için ne para koydu ne de gazı buldu. Bu hususta 'üç T' çok önemli: Tedarik, Transit, Tüketim. Bu üçünü halledemezseniz bu işi yapamazsınız. Nabucco'yu Ankara'da ta ne zaman imzaladık ama henüz atılmış adım yok. Azerbaycan işi hızlı tuttu, TANAP'ı devreye soktu. TANAP'a biz de üçte bir civarında ortak olduk.
Bu mücadelenin orantısı olmaz
Bazı kesimlerin kurucu genel başkanı olduğunuz AK Parti'de fitne çıkarma peşinde olduğundan söz ediliyor.
(Tebessüm ederek) Tuzağa düşenler olabilir tabii. Ama ben, birilerinin kurduğu o tür tuzaklara düşmem.
Ankara ve İstanbul'daki teröre karşı mitingler...
Kısa sürede kararlaştırılmış ve de bayram öncesinde yapılmış olmasına rağmen ilgi son derece iyiydi. Emniyetin verdiği rakama göre yaklaşık 1 milyon kişi katıldı bu mitinge. Beklenen neticenin alındığına inanıyorum.
Bazı Batılı yetkililerin “orantılı güç” çağrısı yapmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Terörle mücadelede gereken neyse yapılır. Teröristlerin anladıkları dil neyse kendilerine o şekilde mukabele edeceksiniz. Bu işin orantısı olmaz. Amaç teröristleri ayıklamak suretiyle huzur ve refahı sağlamak.
Ancak Türkiye'de NATO Genel Sekreteri'ne atfen terörle mücadele konusunda yalan haberler de yapılabiliyor...
NATO Genel Sekreterliği o tür haberlerin ardından iddiaları çok açık bir şekilde yalanladı.
İspat ederlerse gereğini yaparım
Hükümetin vakti zamanında terör örgütüne Öcalan'ın serbest bırakılması da dahil çeşitli sözler verdiğini ileri sürenler de var...
Bunların tümü yalan. Mesela Sayın Bahçeli, Başbakan olduğum dönemde benim Öcalan'la görüştüğümü, hatta AK Parti'den bazı siyasetçilerin de görüştükleri iddiasında bulunmuştu. Bunu duyduğumda Sincan'da miting yapıyordum. Hemen o anda gerekli cevabı verdim. 'Benim ada ile bir görüşme yaptığımı ispat ettiği anda ben siyasetten çekilmeye hazırım! Partimden herhangi bir vekilin öyle bir görüşme yaptığını ispat ederse de ben hemen gereğini yapacağım. Ancak ispat edemezse, kendisi siyasetten çekilecek mi?' diye sordum. Cevap gelmedi tabii.
HDP'nin baraj altında kalması bir risk midir?
Tabii ki değildir. Demokrasilerde sandıktan çıkan neticeye razı olunur. Kaldı ki bahsettiğiniz parti 80 vekil çıkardı da ne oldu? Her tarafı yakıp yıkmadılar mı?
Birkaç açılış olabilir
Sizin, '550 yerli ve milli vekil' biçimindeki ifadenizden rahatsız olan kesimler oldu.
Bu tam bir akıl tutulmasıdır. Benim yerli ve milliden kastım, bu memleketin dertleriyle dertlenen insanlardır. Paralel devlet sadece malum yapı ile alakalı değil. Sözüm ona öz yönetim diyerek paralel yapılar oluşturma teşebbüslerine de müsaade etmeyiz.
1 Kasım için meydanlara inecek misiniz?
Özel sektörün yaptığı bazı ciddi yatırımlar söz konusu. Onlarla ilgili birkaç açılış olabilir. Ekim ayında Strasburg, Brüksel, Japonya ziyaretim olacak. Almanya'da da vatandaşlarımızla buluşma olabilir. Önümüzdeki süreçte, Washington'da malum külliyemizin açılışını da yapacağız inşallah.
Huber'de çocuk neşesi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının bakımındaki çocukları ve şehit çocuklarını Huber Köşkü'nde ağırladı. Erdoğan, 30 minik misafirinin her biriyle tek tek ilgilendi. Köşkün bahçesinde koşuşturan çocukların bazıları top oynarken, bazıları da çam ağaçlarında kendileri için kurulmuş olan iki salıncakta sallandı. Ev sahibi Cumhurbaşkanı Erdoğan
da çocukların sallanmalarına bazen bizzat yardımcı oldu.