Ülke içinde Anadolu kültürüne sahip çıkılırken, sınır ötesine de Türk kültürü ihraç ediliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, “bacasız sanayi” turizmde rekorlar kırarken, kültür alında da önemli ilklere imza atıyor. Bunlar arasında yurt dışına kaçırılan eserlerin Anadolu’ya geri kazandırılması önemli yer tutuyor. Ekim ayı içerisinde iadesini sağlanan eserlerle birlikte 2024 yılında yurt dışından 45 eser daha Türkiye’ye getirildi. 2002-2024 yılları arasında yurt dışından getirilen toplam eser sayısı ise 12 bin 164’e yükseldi.
OSMANLI YADİGARLARINA İHYA
Bu çerçevede kültürel taşınmazlar da ihya ediliyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf eserlerine yönelik ihya çalışmalarının sayısı 2002 yılı öncesi 10 yıllık dönemde 46 iken, bu sayı 2002-2024 yılları arasında 5 bin 913’e çıkarıldı. Yıl sonuna kadar 154 eserin onarım ve restorasyonunun yanı sıra Osmanlı coğrafyasında da 43 ihya çalışmasının yapılması planlanıyor. 6 Şubat depremlerinde hasar gören 377 vakıf kültür varlığının tamamına yönelik restorasyon süreçlerini de 2024 yılının son günlerin de başladı. 40 bin ilk-ortaokul ve lise öğrencisi ile 10 bin üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 50 bin öğrenciye burs, 7 bin 500 yetim çocuk ile engelli vatandaşa aylık veriyor. Her ay düzenli olarak adrese teslim şeklinde 75 bin ihtiyaç sahibi aileye gıda kolisi ulaştırılıyor. 2024 yılında Gazze’ye 125 bin gıda kolisi insani yardım gönderildi.
KÜLTÜR YOLU 20 İLE ÇIKTI
Geçtiğimiz yıl 11, bu yıl 16 şehrimize yayılan Türkiye Kültür Yolu Festivali, Avrupa Festivaller Birliği’nin resmi üyesi oldu. Kültür yolu 2025’te Mardin, Malatya, Manisa ve Kayseri illerini de ekleyerek Festival rotasındaki şehir sayısını 20’ye çıkarılacak.
BİN 300 MODERN KÜTÜPHANE
Kütüphane kullanımı ve okuma alışkanlığının yaygınlaştırılması amacıyla ülke genelinde bin 300 modern kütüphane ile hizmet veriliyor. 2024’ün ilk altı ayı itibarıyla kitap varlığı 24 milyon 800 bine üye sayı ise 6 milyon 400 bin kişiye ulaştı. Kapalı kullanım alanı yaklaşık 700 bin metrekaraye ulaştı. ISBN tahsis edilen kitap başlığı sayısında 99 bin 025’e ulaştı. 27 bin 500 e-kitap sayıya erişti. 2022 yılı sonunda 82 bin 48 olarak gerçekleşen derlenen kitap sayısı büyük bir artışla 2024 yılı sonunda yaklaşık 105 bini buldu. Kültür merkezi yaıtırmı kapsamında Ardahan Kültür Merkezinin bu yılın sonunda, Ordu-Ünye ve Van Kültür Merkezlerinin 2025 yılında, yeni yapımına başlanılacak. Malatya Kültür Merkezinin ise yine 2025 yılı içerisinde tamamlanması hedeflenmektedir.
7’NCİ SANATA DESTEK
Sinema alanında 156 projeye yaklaşık 257 milyon TL destek veren bakanlık. Yerli film gösterim desteği kapsamında 108 sinema salonu işletmesini destekledi. 127 kültürel ve sanatsal etkinliğe destek sağladı. Bütün bunlarla birlikte sinema alanındaki desteklerimizi, 374 milyon TL gibi rekor bir seviyeye yükseltti. 2023 yılında telif hakkı sahiplerini temsil eden meslek birliklerinin gelirleri, bir önceki yıla göre yüzde 135 oranında artışla 1 milyar 15 milyon TL’yi geçerken, fikri mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi ile kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütülmesine yönelik 2024 yılı içinde 131 projeye mali destek sağlandı.
Turizmde emin adımlarla zirveye
Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde ülkemize gelen toplam ziyaretçi sayısı önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8,7 oranında artarak 49,2 milyon kişi olarak gerçekleşti. 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde turizm geliri ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6,6 oranında artarak 46,9 milyar dolara yükseldi. Bu yükselmiş ile birlikte Türkiye, 2017 yılında, gelen turist sıralamasında dünyada 8’inci ikine 2023 yılında Fransa, İspanya, ABD ve İtalya’nın ardından 5’inci sırada yer almıştır. Turizm geliri sıralamasında ise 2017 yılında 15’inci sırada yer alan Türkiye, 2023 yılında 7’nci sıraya yükselmiştir. Turizm alanındaki bu ivme, yıl sonu itibarıyla ülkemizin hedeflenen 61 milyon toplam ziyaretçi ve yaklaşık 60 milyar dolar’lık toplam turizm geliri sağladı.
TANITIM DEVAM EDECEK
2002 yılında konaklama tesisi yatak kapasitesi 804 bindeyken bu rakam 2024 yılında hâlihazırda belgelendirme işlemleri devam edenlerle birlikte yaklaşık 2,25 milyon yatak kapasitesi oldu. Tanıtım faaliyetleri kapsamında, CNN, BBC, Al Jazeera, Euronews ve Bloomberg gibi 200’e yakın ülkede yayın yapan global kanallarda 38 bin 647 spot yayını ve 130 adet TV/dijital program yayını; dijital mecralarda ise 77,5 milyonun üzerinde gösterim sayısı hedefleniyor. 14 tanıtım ve reklam filmi 38 ülkedeki yerel TV kanallarında yayınlanmaya da devam edecek. TGA tarafından 71 ülkede yapılan, 27 film ve il deneyim içeriği 111 farklı dijital iletişim çalışması ile birlikte, 2024 Ocak-Ekim döneminde toplam 11,3 milyar gösterim, 1,5 milyar izlenme ve tıklama rakamlarına ulaştı.
Türkçeye küresel ilgi
Yunus Emre Enstitüsü, 68 ülkede 92 yurt dışı temsilciliği ile faaliyette bulunuyor. 2024 yılında 20 binden fazla öğrenci Türkçe öğrendi. Türkçe yeterlik sınavı, 2024 yılında 52 ülkede uygulanmış olup 4 binden fazla kişi bu sınavlara girdi. Yurtdışı Türkler Akrabalar Birliği Başkanlığı eğitim alanında Türkiye Mezunları programıyla 31 farklı ülkede kurulu 35 mezun derneği ve Türkiye Mezunları Portalına kayıtlı 128 bini aşkın Türkiye mezununu ülkemizin gönüllü elçileri olarak değerlendiriliyor.
Kazıda rekor
Geleceğe Miras Projesi kapsamında arkeolojik kazıların çalışma sürelerini, 175 kazı alanında 12 aya çıkardı. Yabancı heyetlerce yürütülen 30 kazı da 12 aylık kazı programına dahil edilerek her birine Türk Koordinatör Kazı Başkanı atandı. Son 60 yılda yapılanlara eşdeğer işi 4 yılda yapmayı planlayan bakanlık. Bu doğrultuda 224 kazıyı projeye dâhil etti. Bunlardan, İzmir’de Efes ve Bergama, Denizli’de Hierapolis ve Laodikeia, Aydın’da Afrodisias, Muğla’da Stratonikeia, Labraunda ve Kissebükü, Antalya’da Aspendos, Myra ve Andriake Antik Kentleri ile Eski Van Şehri ören yerine ait 4 yıllık planlara dahil edildi. 2024 yürütülen tüm kazı çalışmalarının sayısı 765’e ulaşacak. Bu sayı 2026 yılına kadar yıllık 800’e çıkarılması hedefleniyor. 2025 yılı içinde projeye ayrılan rakam ise 6 milyar TL.
Tarihi yazıtlara yapa zeka
Hitit çivi yazılı tabletlerin okunmasında yapay zekâ teknolojisini kullanan bakanlık dijital arşiv oluşturacak. Proje, eskiçağ dilleri alanında uygulanan ilk proje olma özelliğini taşıyan proje, Anadolu’nun Kaya Anıtları ve Yazıtları Projesi bu kapsamda kaya anıtları ve yazıtlarının kataloglanması, 3D taramalarının yapılması ve kayıt altına alınarak belgelenmesine yönelik alt yapı çalışmalarını yapılacak. Bu yıl içerisinde Türk-İslam dönemi mezar taşlarının, kitabelerin ve yazıtların envanteri ile ulusal veri tabanının oluşturulması için gerekli çalışmalar yapılacak.
Haydi müzelere
217 müze ve 146 düzenlenmiş örenyeri bulunuyor. Özel müze sayısı da 429 olarak yer alıyor. Müzekart uygulaması, hayata geçirildiği 2008 yılından bugüne kadar yaklaşık 26 milyon 700 bin kişi kullandı. Bugün itibarıyla Efes, Hierapolis, Patara, Side ve Kapadokya gibi önemli kültür destinasyonlarımızda projemizi hayata geçirdik. Olympos, Syedra, Perge ve Aspendos’ta da bu çalışmalar devam ediyor. Gece müzeciliği kapsamında 310 bin üzeri kişi tarafından ziyaret edildi. Tunceli Müzesi, 2023 yılında Avrupa’nın en iyi ikinci müzesi seçilirken, Efes Deneyim Müzesi de “En İyi Müze” kategorisinde ödüle layık görüldü. Ayrıca Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzemiz, Avrupa’da yılın müzesi ödülüne aday gösterildi. Bakanlığı bağlı müze ve ören yerleri 2024 yılının Ekim ayı itibarıyla, 28 milyon 643 bin ziyaretçi ağırlamıştır. Müzelerimizdeki toplam eser sayısı yaklaşık 3 milyon 400 bine yükseldi.
DEVLET TİYATROLARI ASYA YOLCUSU
Devlet Tiyatroları 75 yıllık tarihinde rekor seyirci sayısına ulaştı. Yüzde 66 artışla 2 milyon 200 bin seyirciye ulaşılmıştır. 2023-2024 tiyatro sezonunda 105’i yerli, 119’u çeviri olmak üzere toplam 224 oyun sergilenirken, 6 bin 152 temsil ile 737 turne gerçekleştirildi. Ayrıca Türk tiyatro sanatını ve edebiyatını uluslararası düzeyde tanıtmak amacıyla 12 ülkede toplam 26 temsil verilmiş, bu alanda yüzde 117’lik artış yaşandı. Devlet Tiyatroları önümüzdeki süreçte daha önce hiç gidilmemiş olan Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, İngiltere, Rusya ve Japonya gibi ülkelerde özel projeler hayata geçirecek.