Sözlük anlamı dostluk arkadaşlık olan yâren, Anadolu’nun iç kesimlerinde dostların ve arkadaşların eğlence düzenlediği geceye ismini vermiş. Temeli ahilik müessesine kadar dayanan olduğu ilin sosyal ve kültürel özelliklerinden etkilenilerek yapılan yaren gecelerine Çankırı’da şahit olduk. İlden ile farklılık gösteren yaren eğlencesi Çankırı ilinde Oğuz boyuna ait manilerle başlıyor. Maniler, türküler ve çeşitli eğlencelerin düzenlendiği yaren gecesine sadece davetliler katılabiliyor.
HER YÂREN BİR OĞUZ BOYUNU TEMSİL EDİYOR
Yâren gecesini organize eden, eğlencelerde dozu ayarlayan kişi ise baş ağa. Her Yâren Gecesi’nde bir baş ağa, bir küçük başağa, reis, çavuş ve 24 yaren ağası bulunuyor. Bunun yanı sıra gelecek misafirler ile ilgilenen ocakçılar bulunuyor. Herhangi bir ücret almayan bu kişiler tamamen gönüllülük esasıyla orada bulunuyor. 24 yarenin bir araya gelerek oluşturdukları eğlencede Türk kültürünün yansımaları bulunuyor. Misafirperverlik, cömertlik, cesaret, kahramanlık, yiğitlik, yardımlaşma ve dayanışma, birlik ve beraberlik, sevgi ve saygı, istikrar, düzeni bozacak davranışlardan uzak durma ve merhamet gibi Türkiye’nin sosyal ve demografik yapısını yansıtan özellikleri bulunuyor. Bunun yanı sıra 24 yarenin bulunmasının bir diğer nedeni ise 24 Türk boyunu temsil etmeleri olarak gösteriliyor.
HERKES TEKER TEKER SELAM VERMEK ZORUNDA
Yaran ocağına giren her yaren baş ağaya selam vermek zorunda. Herkes teker teker selamını verip aldıktan sonra giren misafirler için de aynı durum geçerli oluyor. Misafirler içeri girdiğinde sağ ellerini sol göğsünün üzerine koyarak ‘Selamın aleyküm baş ağa’ diyerek ağayı selamlıyor. Baş ağa da oturduğu yerden kalkarak her misafir için eline göğsüne koyarak ‘Aleyküm selam misafir ağa’ diyor. Her misafir için tekrarlanabilen bu selamlaşmanın ardından gelen kişiler. Yerlerine geçiyor ve eğlencelerin başlaması için start veriliyor.
YAREN OCAĞINDA KİM OLDUĞUNUN ÖNEMİ YOK
Yeni Şafak’ın davet edildiği yarende baş ağalık görevini ifa eden Fatih Tezcan’ın yaptıklarını yapmazsanız çavuş tarafından cezalandırılıyorsunuz. Baş ağa oturdu yerde bacaklarının birini uzatır birini kaldırırsa siz de aynısını yapmak zorundasınız. Baş ağa çayını alır eğer ki şeker atmaz ise ondan önce şeker atan her kim olursa olsun cezalandırılır. Yaren ocağına girildikten sonra, statü, görev ya da kim olduğunuzun bir önemi kalmıyor. Eğer düzeni bozarsanız kalın urgandan yapılarak 3 kat örülmüş tura kim olduğunuza bakılmadan elinize vuruluyor. Yaren ocağında bir tek statünün olduğu tek nokta oturma düzeni. Geriye kalan hiçbir yerde ayrıcalık veya tolerans gösterilmiyor. Ancak yarenler cezalarda misafirlere karşı daha merhametli olur.
MİSAFİRLER OYUNLAR İLE EĞLENDİRİLİYOR
Yaran gecelerinin başlangıcında İç Anadolu kültürünün uzun yıllardır içinde olan oyun havası oynanıyor. Kadın kıyafetleri giydirilen erkekler ortada komik sahneler yaratmak için ellerinden geleni yapıyor. Bunun yanı sıra uçtu uçtu kuş uçtu, ağzımın eğrisi doğrusu, deve tepmesi, düdük oyunu, dükkan açma oyunu, duvar örme oyunu, berber oyunu, terzi oyunu, fotoğraf çekme oyunu, vız vız oyunu, bilmece satma, deve güreşi, asker oyunu gibi oyunlar oynanarak hem misafirler hem de yarenler eğlendiriliyor.
HATA YAPANLAR İÇİN MAHKEME KURULUYOR
Yarenler misafirlerini yolcu ettikten sonra sabah gün ışımaya yakın saatlerde mahkeme kurar. Kurulan mahkemede yargıç baş ağa, savcı küçük baş ağa ve jüri ise yarenlerdir. Yarenler isterse suçluların avukatlığını da üstlenebilir. Mahkeme kurulmasının nedeni ise oyunlarda yapılan hatalardır. Bu hatalar misafir düzenini sağlayamamak, gelen bir misafirin aç gönderilmesi gibi olaylar olabilir. Bu suçlara verilen cezalar ise yarenleri tıraş ettirmek, yarenlere çay kahve ısmarlamak, helva ya da tatlı ısmarlamak ya da köyün oluğuna buz gibi havada atılmak. Yaran meclisinde verilebilecek en ağır ceza ise Yaren meclisinden kovulmaktır.
Yâren Gecesi unutulmasın diye 40 ağaç dikildi
- Hem gelenek görenekleri gelecek nesillere aktarmak hem de bu adetin yapıldığını unutturmamak adına Çankırı, Şabanözü, Gürpınar köyü yarenleri 40 adet ağaç dikti. Ağaçlar farklı çeşitlerde meyve ve sebzelerden dikildi. Köyde yakın zamanda hayatını kaybeden 15 yaşındaki genç için ağaçların dikildiğini belirten Başağa Fatih Tezcan, “Dikilen ağaçların her birinin üzerinde yarenlerin isimleri yazıyor. Hem bu günkü etkinliği bir daha hiç unutmamak hem de 15 yaşında hayatını kaybeden Muhammed Ali Yurtlu kardeşimizin ruhu için bu ağaçları diktik. Dikilen ağaçların gölgesinde oturanın ettiği duada, böceklerin ağaçtan beslenerek aldığı sevapta Muhammed kardeşimize gider inşallah” dedi.