İstanbul’da Ramazan rotası başka güzeldir

MÜNEVVER CEVİZOĞLU

Müslümanların heyecanla, sevinçle bekledikleri af ve mağfiret ayı Ramazana nihayet kavuştuk. Her sene olduğu gibi günler, yine kuş olup uçtular. Şunun şurasında, Mübarek aydan pek az gün kaldı elimizde. Bu da demek oluyor ki kurtuluşumuza vesile olacak işleri yapabilmek için elimizi çabuk tutmalıyız.

Asya’dan Avrupa’ya, Amerika’dan Uzak Doğu’ya kadar 2 milyara yakın Müslüman, bu ayı olabildiğince yaşamaya çalışıyor. Coğrafya ve kültürlerin farklılığı Ramazanı yaşarken de kendini belli ediyor. Bazı ülkeler, şarkılar söyleyerek şenliğe dönüştürüyor bu ayı. Bazısı da kalabalıklar halinde kandillerle gece yürüyüşe çıkıyor.

Bizim geleneğimizde de Ramazan günlerinin olmazsa olmazları arazında cami ve türbe ziyaretleri yer alır. Sözlükler, ziyaret kelimesi için “Değer verilen birini, bir yeri görmeye gitmek” anlamını veriyor. Arapça kökenli bir kelime olan, masdar haldeki ziyaretin kökü zevr de aynı anlamı taşır. Hem ziyaret etmeyi hem de ziyaret edeni tanımlar. Türkçe’de kabirle eş anlamlı olan mezâr kelimesi de kök anlamıyla irtibatlı olarak özellikle ziyaret edilen önemli kişilerin kabirlerini (ziyaretgâh) ifade eder.

On bir ayın sultanı Ramazan, Kur’an-ı Kerim ve ibadet ayı olduğundan Osmanlı İstanbul’unda halk, vakitlerini cami ve türbelerde geçirmeye dikkat ederdi. İstanbul halkı, ramazan ziyaretlerini öylesine benimsemiş ve hayatına katmıştır ki en nihayet, cami ziyaretleri bir adet haline dönüşmüştür. Hatta vakit namazlarını farklı bir camide (bilhassa da selatin camilerde) kılmak yaygın hale gelmiştir. Sabah namazını Eyüp’te, öğle namazını Hırka-i Şerif Camii’nde, ikindiyi Fatih, akşamı Şehzade Camii’nde teravihi ise Süleymaniye Camii’nde kılmak gibi.

Osmanlı İstanbul’unda olduğu gibi, günümüzde de Fatih, Beyazıt, Süleymaniye ve Sultanahmet gibi selatin camileri Ramazanda en çok ziyaret edilen mekânlardır. Peki, bu sene Ramazan’da farklı bir ziyaret rotası hazırlamaya ne dersiniz?

Yalı camiler rotası

AVRUPA YAKASI

- Fındıklı Molla Çelebi Camii: Daha çok Fındıklı Camii adıyla bilinen Fındıklı Molla Çelebi Camii, Mimar Sinan tarafından inşa edilmiştir. Cami 1589 yılında Molla Mehmet Çelebi tarafından yaptırılmıştır.

- Dolmabahçe Camii (Bezm-i âlem Valide Sultan Camii): Dolmabahçe Camii, Sultan Abdülmecid’in annesi Bezm-i âlem Valide Sultan tarafından yaptırılmaya başlanmış ancak Bezm-i âlem Sultan vefat edince, caminin yapımı Sultan Abdülmecit tarafından bitirilmiştir. Dolmabahçe Camii, 1855’te ibadete açılmıştır. Caminin mimarı Nikogos Balyan’dır.

- Ortaköy Büyük Mecidiye Camii: Beşiktaş’ın Ortaköy semtinde bulunan Ortaköy Camii, Sultan Abdülmecid tarafından 1853 tarihinde mimar Nikogos Balyan’a yaptırılmıştır.

- Bebek Hümayun-u Abad Camii (Bebek Camii): Bebek Hümayun-u Abad Camii ya da daha çok bilinen adıyla Bebek Camii, daha önceden Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılmış; caminin yerine Mimar Kemaleddin tarafından 1913 senesinde inşa edilmiştir.

- Emirgan Hamid-i Evvel Camii: Emirgan Hamid-i Evvel Camii veya daha çok bilinen adıyla Emirgan Camii, 1781 senesinde I.Abdülhamid tarafından genç yaşta vefat eden oğlu Mehmed ve onun annesi Hümâşah Sultan için yaptırılmıştır.

ANADOLU YAKASI

- Şemsipaşa Camii: Şemsipaşa Camii, namı diğer Kuşkonmaz Camii 1580 yılında Şemsi paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.

-Üryanizade Ahmet Esat Efendi Camii: Üsküdar Kuzguncuk’ta bulunan Üryanizade Ahmet Esat Efendi Camii, şeyhülislam Ahmet Esat tarafından 1860 senesinde yaptırılmıştır. Bir rivayete göre cami 40 gün içinde bitirilmiştir.

-Beylerbeyi Hamid-i Evvel Camii: I.Abdülhamid tarafından annesi Rabia Sermi Sultan’nın hatırasına yaptırılmıştır. 1778 senesinde ibadete açılan Beylerbeyi Hamid-i Evvel Camii şehrin en güzel selatin camileri arasında yer alır.

- Kaymak Mustafa Paşa Camii (Kuleli Camii): Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın damadı kaptan-ı derya Nişancı Mustafa Paşa tarafından 1720 senesinde yaptırılmıştır.

- Vaniköy Vani Mehmed Efendi Camii: Vanî Mehmet Efendi Camisi ya da halk arasında bilinen ismiyle Vaniköy Camii, Vani Mehmed Efendi tarafından 1665 senesinde yaptırılmıştır. (Maalesef yakın zamanlarda bu camimiz yandı)

İstanbul’da bulunan barok uslubündeki camiler

- Fatih Camii: 1766 depreminde II. Mehmed’in Fatih’te kendi adına yaptırdığı büyük külliyenin merkezi olan cami de büyük zarar görmüştü Depremde kubbesinin tamamen çökmesi ve duvarlarının onarılmayacak derecede çatlaması yüzünden cami 1771’de yeni bir plana göre inşa edildi.

- Laleli Camii: Nuruosmaniye Camii’nden sonra, Sultan III. Mustafa’nın (1757-74) Mimar Mehmed Tahir Ağa’ya Aksaray’dan Bayezid’a uzanan ana caddenin kenarına yaptırdığı Laleli Camii ve külliyesinin barok karakter barındırmakla beraber, hâlâ klasik üsluba bağlı olduğu gözlenir. Cami ve külliyenin yapımına 1759’da başlanmış, inşaat 1763’te bitirilmiştir.

- Nuruosmaniye Camii: Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alan cami, 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir. Osmanlı padişahı I. Mahmut’un emri ile Mustafa Ağa ve yardımcısı Simon Kalfa (Mimar Simeon) tarafından başlayan inşaat, I. Mahmut’un ölümünden sonra üç yıllık saltanat süren kardeşi III. Osman zamanında “Nur-u Osmani” (Osmanlı’nın Nuru) adıyla tamamlanmıştır.

- Büyük Mecidiye Camii (Ortaköy Camii): Büyük Mecidiye Camii ya da halk arasında bilinen adı ile Ortaköy Camii, İstanbul Boğaziçi’nde Beşiktaş ilçesinin, Ortaköy semtinde sahilde bulunan Neo Barok tarzında bir camiidir. Cami, Sultan Abdülmecid tarafından Mimar Nigoğos Balyan’a 1853 yılında yaptırılmıştır.

- Üsküdar Selimiye Camii: Üsküdar Selimiye Cami’si de Nur-u Osmaniye ve Beylerbeyi camileri gibi dört payenin desteklediği, tek kubbeli plan tipindedir. Caminin temeli 26 Nisan 1802 günü atılmış, 5 Nisan 1805’te ibadete açılmıştır

- Üsküdar Ayazma Camii: 1761’de Sultan III. Mustafa’nın Üsküdar/Salacak’ta denize nazır yazlık sarayının (Ayazma Kasrı) yerinde yapılmıştır. Caminin kitlesinin düşey vurgusu başta olmak üzere Barok etkileri kuvvetle göstermesine rağmen, pencerelerde hâlâ Osmanlı kemerlerinin kullanılmış olması eski mimari alışkanlıkların tamamen terk edilmediğini gösterir.

- Beylerbeyi Hamid-i Evvel Camii: Sultan I. Abdülhamid (1777-78) Anadolu yakasının Beylerbeyi semtinde kendi adına bir camiyi küçük bir külliyenin merkezine inşa ettirmiştir. Mimarının Tahir Ağa olduğu düşünülür. Beylerbeyi Camii’nde Barok üslup, mimari elemanların ayrıntılarında ve özellikle iç süslemede belirgindir.

Hanım sultanların yaptırdığı mimari eserler rotası

- Edirnekapı Külliyesi: Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış olan Edirnekapı Külliyesi’nin inşa tarihi tam olarak bilinmemektedir.

- Haseki Külliyesi: Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Haseki Camii 1538-1539 yılları arasında tamamlanmış fakat cemaatin camiye sığmaması nedeniyle 1612 yılında Sedefkâr Mehmed Paşa tarafından genişletilmiştir.

- Nuruosmaniye Camii: Fatih Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alan cami, 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir. Osmanlı Padişahı I. Mahmut’un emri ile Mustafa Ağa ve yardımcısı Simon Kalfa (Mimar Simeon) tarafından başlayan inşaat, I. Mahmut’un ölümünden sonra üç yıllık saltanat süren kardeşi III. Osman zamanında “Nur-u Osmani” (Osmanlı’nın Nuru) adıyla tamamlanmıştır.

- Mihrişah Valide Sultan Camii (Halıcıoğlu): III. Selim’in annesi Mihrişah Valide Sultan tarafından, III. Selim’in Humbaracılar ve lağımcılar için yaptırdığı kışlanın ortasına 1792 tarihinde yaptırılmıştır. Mihrişah Valide Sultan Camii günümüzde daha çok Kumbarhane Camii ve Humbarahane Camii isimleriyle tanınmaktadır

- Gülnuş Valide Sultan Camii (Yeni Valide Camii): Yeni Valide Camii, diğer adıyla Valide-i Cedid Camii, Üsküdar’da Uncular Caddesi ile Hâkimiyet-i Milliye Caddesi üzerindedir. II. Mustafa ve III. Ahmed’in annesi Emetullah Râbia Gülnûş Sultan tarafından yaptırılmıştır.

- Küçüksu Mihrişah Valide Sultan Camii: Beykoz Göksu’da Küçüksu Caddesi üzerinde bulunan Mihrişah Valide Sultan Cami, 1750 yılında II. Mustafa’nın zevcesi Mihrişah Sultan tarafından yaptırılmıştır.