Trevor Timm
ABD'nin yeni seçilen Başkanı Donald Trump'ın dengesiz konuşmalarına ve attığı tweetlere olan büyük öfkeye rağmen, eski Başkan Barack Obama'nın devrettiği güçlerin olağanüstü kapsamından kısmen sorumlu olmasına neredeyse hiçbir eleştiri gelmedi. Obama yönetiminin seçimlerden bu yana Trump'ın devralmak üzere olduğu aşırı milli güvenlik ve savaş güçlerini azaltmak için hiçbir şey yapmamakla kalmadığı gibi, Beyaz Saray bu yetkileri aktif bir şekilde genişletiyor.
Obama'nın mirasının en gizemli yönlerinden biri de, ilk defa 2001'de çıkarılan Askeri Güç Kullanma Yetkisi'ni (AUMF) 11 Eylül saldırılarının faillerine karşı neredeyse çaktırmadan tek taraflı olarak genişleterek savaşı nasıl yürüttüğü. Bu yetki çıkarıldığında DEAŞ henüz ortaya çıkmamış olmasına rağmen, şu anda bu yetki ABD yönetiminin DEAŞ'e karşı, bildiğimiz kadarıyla, altı ülkedeki savaşını meşrulaştırmak için kullanılıyor. Ayrıca, her ne kadar kim olduklarına dair bir sınıflandırma yapılmasa da, bu yetki aynı zamanda bir çok diğer gruba karşı operasyona imkan sağlamak için kullanılmaktadır.
Şimdi, Obama yönetimi Askeri Güç Kullanma Yetkisi'ni daha da çarpıttı. New York Times›ın Pazartesi günkü sayısında belirttiği gibi, Beyaz Saray 2001 yılında henüz ortada olmayan diğer bir grup olan Somali›deki el-Şebab›ın peşinden gitmek için bu yetkiyi kullanabileceğini iddia ediyor. Gazete açık açık «seçilmiş başkan Trump'un göreve geldiğinde savaş açma yetkisini güçlendireceğini” belirtiyor.
Amerikan Dış İlişkiler Konseyi Kıdemli Üyesi Micah Zenko, New York Times'daki yazısında Obama yönetiminin ne yaptığını anlatırken sözünü sakınmayarak, yönetimin yetkiyi yeniden tanımlamasının “çılgınca” olduğunu belirtti ve Obama yönetiminin , “Trump yönetimine muazzam ölçüde genişletilmiş yetenek ve yetkiler” bıraktığını söyledi.
Şüphesiz ki Trump, 11 Eylül saldırılarının faillerine yönelik olarak çıkarılan yasayı dünya çapında savaş açmada kullanmak için sınırsız yetkiye sahip olacak, onu komutasındaki farklı düşmanlara yöneltecek ve onu kullanırken Obama yönetimi tarafından öngörülen ve uygulanan teamüle işaret edebilecektir.
Her zamanki gibi, Beyaz Saray'ın bütün kararları devlet gizliliği örtüsü altında alınmaktadır. Bu konuda bildiğimiz tek şeyi, ABD yönetimi tarafından ilan edilmesinden dolayı değil, New York Times'ın adını vermediği yetkililerin gazeteye sızdırdıklarından dolayı biliyoruz.
Ayrıca bu hafta sonu Donald Trump'ın herkesin ilgisini çeken saçma sapan tweetler atarken gözden kaçan bir başka hikaye de Washington Post'un Obama'nın Ortak Özel Harekat Komutanlığı'nın (JSOC) gücünü önemli ölçüde artırdığını bildirmesi oldu. JSOC, Usame bin Ladin saldırısı sırasında adı kötüye çıkan ve “savaş alanlarını takip etmeyi, planlamayı ve savaş alanlarından uzakta da olsa potansiyel terörist hücrelere saldırı başlatmayı” öngören bilinmezlerle dolu bir askeri birliktir. JSOC, halihazırda çok sayıda ülkeden faaliyet gösteriyor, ancak esnetilmiş kurallar, birliğin komuta zincirinin bir bölümünü atlayıp potansiyel olarak erişimini daha da genişletmesine olanak tanıyacak.
Büyümekte olan Somali savaşı ve JSOC için daha da geniş bir savaşma alanı yaratan düzlem, Obama yönetiminin ABD ordusunun Afganistan'daki 15 yıllık savaşını yaz boyunca sessiz sedasız derinleştirmesinin hemen ardından geldi (Biliyorsunuz, Obama Aralık 2014'te savaşın “sona erdiğini” ilan etmişti). Öyle ki, Zenko'ya göre, ülkede Ekim ayında son iki yıldakinden daha fazla hava saldırısı meydana geldi. Bu yılın başlarında Obama, aynı zamanda, “2013'te çıkarılan ve Libya'da insansız hava aracı saldırılarını ve savaş alanlarından uzaktaki diğer terörle mücadele operasyonlarını sınırlayan” kurallardan ülkeyi muaf tuttu. Oysa ki, Obama o zamanlar bu kuralları büyük bir şölen havasında duyurmuştu.
Bu noktada, Trump göreve başlamadan önce bile, Obama yönetiminin varsayılan insansız hava aracı kurallarının üzerine yazıldığı kağıt kadar değeri yok. Ve eğer Obama yönetiminin rotayı son dakikada değiştireceğini umuyorsanız, yanılıyorsunuz. Biliyoruz ki, seçimden hemen sonra Obama yönetimi, Amerikan Merkezi İstihbarat Teşkilatı CIA'in tartışmalı insansız hava aracı saldırılarına dair kurallarını kısıtlamayacağını ve birçok kişinin yasadışı ve anayasaya aykırı olduğuna inandığı bir programa daha fazla şeffaflık getirmeyeceğini açıkça belirtti. Şimdi Trump sürekli genişleyen savaş yetkileriyle göreve geliyor. Bu yetkiler iki ay önce Amerikan kamuoyuna Trump'ın en temel konularda bile güvenilemeyecek kadar istikrarsız ve kırılgan olduğunu söyleyen kişiler tarafından altın bir tepside sunuluyor.
« Bu yazı Guardian gazetesinde 29 Kasım 2016 tarihde yayınlanmıştır.
