Dört yıl önce bu zamanlar hayatımıza giren pandemi, birçok sosyal gerçekliğin o dönem için değişimini sağladı. Bu değişimlerin başında da birkaç hafta içinde başlayacak olan Ramazan ayı geliyordu. Karantinalar ve sosyal izolasyonlar, milyonlarca Müslüman için Ramazan ayının parçası uygulama ve ibadetlerinin mahiyetine dair soru işareti oluşturdu. Çünkü Ramazan; birlikte yemek yemek, birlikte ibadet etmek ve birlikte hayır işleri yapmak demekti.
İzolasyonlar ve karantina, sosyal yoğunluğun arttığı Ramazan ayı için Müslümanları tecriti nasıl geçireceklerini belirlemeye yöneltmişti. İzolasyon hali, Müslümanların yeni çözümlerle aynı hedefe gitmeyi amaçlayan farklı yolları uygulamasına yol açtı. Sosyal mesafe ile namaz kılındı, zoom uygulaması üzerinden mukabele ve dualar yapıldı. İftar ziyaretleri, yerini ailelerin bir arada olarak geçirdiği günlere bıraktı. Pandemi, sosyal alışkanlıklarımızın değişim yaşadığı yeni bir dönemin kapılarını araladı.
GAZZE’DE BURUK RAMAZAN
Bu yıl da etkileri uzun süre devam edecek bir Ramazan ayına giriş yaptık. Reçetesi başkalarını anlamak olan bu ayın Gazze’de yaşananların ardından İslam dünyası için nasıl geçirileceği ve esas gündemin ne olacağı merak konusu. Ümmet ve birlikteliğin oldukça yoğun hissedildiği bu dönem, Gazze’de yaşanan ölümlerin ardından nasıl ele alınır üzerine düşünmek gerek. Açlıktan ölümlerin yaşandığı Gazze’nin, kendi açlıklarımızın üzerini büyük bir vicdan sorgusuyla örttüğü aşikar. Bazen basit karşıladığımız bazen ise ufak heyecanlarla yolunu gözlediğimiz Ramazan rutinlerimizin ne kadar büyük nimetler olduğunu idrak etmemiz gerek. Zira İsrail’in saldırıları ve ablukası nedeniyle bu dönem Gazze’de Ramazan ayı büyük bir acı ve gözyaşının üzerine geldi. Bu sebeple Gazze için Ramazan ayı ne anlam ifade ediyor biraz hatırlamak gerek kanaatindeyim…
MAZİDE KALAN IŞIL IŞIL SOKAKLAR
Son yıllarda İsrail saldırıları neticesinde abluka altında geçen bu mukaddes ay, Ekim sürecinin ardından yerini hazin bir gerçekliğe bıraktı. Ramazan ayı, diğer İslam beldelerinde olduğu gibi Gazze’de de yoğun hisler ve neşe ile karşılanırdı. Ketibe Camii’nde, Ömer Camii’nde sükunet içerisinde ağır ağır kılınan teravihler, ibadethane olmanın ötesinde sosyal hayatın merkezinde cami bulunan Gazze için, halkın uğrak noktaları olurdu. Sokak sokak dolaşarak insanları sahura uyandıran davulcular, imsak vaktinin yaklaştığını Gazze ahalisine duyururdu. Ramazan’da Gazze bu mukaddes ayın etkisiyle farklı bir havaya bürünürdü. İftara doğru başlayan şehirdeki hareketlilik sahurun sonuna kadar devam ederdi. Abluka altında gidecek yeri olmayan insanlar için Gazze sahili, oruç açmak için uğrak bir durak olurdu. Sahil de olmasaydı insanların Gazze’de nefes alabileceği bir yer olabilir miydi acaba?
Kalabalık iftar sofralarında güç yetirildiğince hazırlanan iftariyelikler, birlikteliği sağlayarak sosyal hayata güç verirdi. Gazze’ye renk katan, evlere, iş yerlerine, sokaklara, okullara asılan ışıklandırmalar ile şehir ışıl ışıl bir hale gelirdi. Bu ışıklandırmalar belki de Ramazan ayına dair en belirgin nişaneler olarak göze çarpardı. Aynı zamanda Ramazan ayını çocuklara sevdirmek için muazzam bir işlevi olurdu bu ışıkların.
DOLUP TAŞAN CAMİLER ARTIK YOK
Bir de Ramazan’a özel yiyecekler hazırlanırdı Gazze’de. İçi kuru yemişli veya kaymaklı olan yarım ay şeklinde olan kadayıf tatlısı, içecek olarak kızılcık şerbetine benzeyen kerkede veya harrub şerbeti muhakkak mütevazı sofralarda yerini alırdı. Son 10 günde ise itikaf dolayısıyla camiler insanlarla dolup taşar, gece namazları ile sahura kadar ibadet edilirdi. Manevi atmosferden elbette çocuklar ve gençler de nasiplenirdi Gazze’de. Teravihlerde gençler ve çocuklar caminin iç ve dışındaki düzenin sağlanmasında görev alıp ibadet ve itikaf için gelenlere sahurluk ve iftarlıklarda yardımcı oluyorlardı.
Şimdi ise yıllardır abluka altında yaşatılmaya çalışılan Ramazan atmosferinin ortasında Gazze’de büyük bir insani kriz var. Teravihlerin kılındığı camiler yıkıldı, halkın tek nefes alma noktası olan sahil, naaşları taşıyor. Çocuklar ve gençler bizzat hedef alındı. Açlık sebebiyle 20’den fazla Gazzeli hayatını kaybetti. 1 milyondan fazla Filistinli geçen Ramazan’ı ihya ettiği yerde yaşayamıyor artık. Elbette bu İsrail’in Ramazan ayında Gazze’ye ilk yoğun saldırısı değil. 2014 ve 2021 yılında da Ramazan ayı Gazze için oldukça zorlu geçmişti. Ancak 2024 yılındaki kriz; sadece Gazze tarihi serencamında değil insanlık tarihindeki en büyük katliamlardan biri olma özelliği taşıyor.
VİCDANLARIMIZI HESABA ÇEKMELİYİZ
Ramazan ayını karşıladığımız şu günlerde, İsrail saldırılarının durdurulması ve yardımların ulaşması konusunda İslam dünyasına büyük sorumluluklar düşüyor. Vicdanlarımızı “Acaba gerekeni yapıyor muyuz?” diye tam da bu ayın ruhuna uygun düşercesine muhasebeye çekmeliyiz.
Ramazan sadece Müslüman kimliği ve ibadet duygularını yoğunlaştırmakla kalmıyor aynı zamanda insanları önemli olduğunu düşündükleri şekilde hareket etmeye, günlük işleri bir kenara bırakmaya ve iyi işlere teşvik ediyor. Bir ay süren gayretlere eşlik eden ruh halinin bir sonucu olarak bu dürtü Ramazan ayında daha da güçleniyor. Ramazan ayının ihyasına dair Gazze’deki mezkur örnekler olmak üzere Filistin’in tamamındaki toplumsal canlılık, İsrail’in saldırılarının neden bu döneme denk geldiğini açıklamaktadır.
Bu sene, 2020 yılında olduğu gibi Ramazan ayının anlamı bir kez daha ön plana çıkacaktır. Müslümanlar, Ramazan’ın kendileri için ne anlama geldiğini ifade edecek, yeni durumun gerekliliklerine göre bu mukaddes ayı ifa etme gayreti içerisinde yer alacaktır. Birliktelik bilincinin yeniden ihya edilmesi ve pratik hayata taşınması için Ramazan bizler adına önemli bir fırsattır.
