Suriye'de 4 yıldır devam 'vekalet savaşları' yeni bir boyuta taşındı. Bayır Bucak Türkmenlerine son iki haftadır bomba yağdıran Rus uçaklarından biri, Yayladağı'nın güney ucunda sınır ihlali yapınca savaş uçaklarımız tarafından düşürüldü. Rus yapımı SU-24 jeti, Türkmen savaşçıların hakim olduğu Kızıldağ bölgesine alevler içinde yere çakıldı. 2 Rus pilot, uçak yere çakılmadan hemen önce paraşütle atladı. Muhalifler tarafından havada kurşunlandığı iddia edilen pilotlardan birisi öldü diğerinin ise sağ olarak Türkmenlerin elinde olduğu iddia edildi. Alınan bilgilere göre olay şöyle gelişti:
Esed güçlerine destek için muhaliflere bomba yağdırmak üzere 14 Rus uçağı, dün sabah operasyona başladı. Uçakların Türkmen Dağı'nı bombalaması sonucu 13 Türkmen şehit oldu. Saat 09:20'de, bombardımana katılan uçaklardan 2'si Hatay'ın Yayladağı ilçesinin güney ucundan Türkiye sınırlarına girdi. Bu iki uçak, 5 dakika içinde 10 kez uyarıldı. Fakat SU-24'lerden biri uyarılara aldırmayarak ikinci kez sınır ihlali yaptı. Bunun üzerine devriye görevi icra eden 2 adet Türk F16 uçağına 'hedefi düşür' emri verildi. Rus savaş uçağı 6 bin metre irtifadayken, saat 09:24'te F16'ların atışlarıyla kuyruğundan isabet aldı. Hızla irtifa kaybeden ve düşerken saniye saniye görüntülenen SU-24, Kızıldağ'ın Kefir bölgesinde yere çakıldı. Genelkurmay Başkanlığı açıklamasında şu bilgiler verildi:
“Saat 09.20 civarında Hatay Yayladağı bölgesinde Türk hava sahasını ihlal eden milliyeti bilinmeyen bir uçak defalarca (5 dakika içerisinde 10 kez) ikaz edilmesine rağmen hava sahasını ihlal etmiştir. Sözkonusu uçağa angajman kuralları çerçevesinde 24 Kasım 2015 saat 09.24'te bölgede hava devriye görevinde bulunan iki adet F-16 uçağımız tarafından müdahalede bulunulmuştur."
Sınıra 15 mil mesafeden itibaren uyarılmaya başlanan ve her 2 milde bir mesaj iletilen Rus uçağı, Türk jetlerine hiçbir cevap vermedi. Angajman kurallarını ihlal etmesi dolayısıyla düşürülen savaş uçağı, Kızıldağ'da rejim birlikleri ile muhalifler arasında çatışmaların devam ettiği ara bölgeye düştü. Uçağın 2 pilotu da paraşütle atlayarak bu bölgeye indi. Rusya pilotlardan birinin muhaliflerce havada açılan ateşle öldürüldüğünü açıkladı. Sağ olan diğer pilotun muhaliflerin elinde olduğu, Türkiye'ye getirilmesi için MİT'in devreye girdiği iddia edildi. Uçağın düşmesinin ardından helikopterlerin bölgede arama çalışması başlattığı görüldü.
Rus uçağının düşürülmeden önce Türkiye sınırını ihlal edişi iz analizlerine de yansıdı. Analize göre Türkmen Dağı bölgesinde bir süre gezinen uçak, daha sonra Yayladağı'nın uç tarafında Türkiye hava sahasını 2 kez ihlal ediyor. SU-24 savaş uçağının ikazlara rağmen sürdürdüğü sınır ihlali iz analizinde açık bir şekilde görülüyor.
Sınır ihlali yapan Rus uçağının düşürülmesinin ardından Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a bilgi verdi. Olaya ilişkin Başbakan Davutoğlu da Akar'dan bilgi aldı. Davutoğlu, Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu ile de görüşerek, NATO, BM ve ilgili ülkeler nezdinde gerekli girişimlerin yapılması talimatını verdi. BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinin diplomatları, Dışişleri Bakanlığı'na çağrılarak bilgilendirildi. Buna ek olarak, Rusya'nın maslahatgüzarı Sergey Panov'a sınır ihlaliyle ilgili uyarılarda bulunuldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında yapılan güvenlik toplantısında Türkiye'nin sınır güvenliği masaya yatırıldı. Bu çerçevede, Rus savaş uçağının düşürülmesi görüşüldü. Suriye'nin Bayırbucak bölgesindeki son durumun da ele alındığı toplantıya Başbakan Ahmet Davutoğlu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, ilgili bakanlar ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan katıldı.
Rusya'ya ait savaş uçağının düşürülmesi, Ankara'ya hareketli saatler yaşattı. Başbakan Ahmet Davutoğlu bir açıklama yaparak, “Sınırlarımızın güvenliği için her türlü tedbiri alacağımızı cümle alemin bilmesini isteriz" dedi. Çankaya Köşkü'nde öğretmenlere verdiği yemekte konuşan Davutoğlu, “Kimse şüphe duymasın, Türkiye sınırlarına dönük tehdit sözkonusu olduğunda gerekli adımı atar. Sınırlarımızın güvenliği, ülkemizin bu ateş çemberi içinde bekası, vatandaşlarımızın hayatı ve izzeti sözkonusu olduğunda her türlü fedakarlığı yapacağımızı ve her türlü tedbiri alacağımızı da cümle alemin bilmesini isteriz.
Türk hava sahasını ihlal eden uçaklara dönük olarak silahlı kuvvetlerimizin anında gösterdiği tepkiyi de bu çerçevede ele almak lazım" ifadelerini kullandı. Türkiye'nin herhangi bir ülkenin toprağında hiçbir şekilde gözü olmadığını vurgulayan Başbakan, “Ama herkesin de bilmesi lazım ki defaatle uyarılara rağmen, geçen pazar günü Çankaya'da yaptığımız güvenlik zirvesinde bir kez daha teyit etmemize rağmen, hava ve kara sınırlarımızı kim ihlal ederse ona karşı her türlü tedbiri almak hem uluslararası hakkımızdır hem de ulusal görevimizdir" değerlendirmesinde bulundu. Davutoğlu, şunları söyledi:
“Bütün dünyaya, uluslararası kamuoyuna şu çağrıda bulunuyorum; gelin Suriye'deki ateşi söndürelim. Azaz'daki Türklere, Araplara, Kürtlere, Türkmenlere ateş yağdıran kim olursa olsun, ister Suriye rejimi ister terör örgütleri isterse dışarıdan müdahale eden unsurlara karşı da mesajımız açıktır. Suriye halkı da diğer bütün halklar gibi barış ve onur içinde yaşamayı hak eden bir halktır. Arap, Kürt, Türkmen, Sunni, Hristiyan, Müslüman hepsi bizim kardeşimizdir. Bu çerçevede Türkiye ve çevresinde barışı ikame etmek, bütün ateş çemberi içinde ülkemizin demokrasisini huzurunu, güvenliğini teminat altına almak için ne gerekiyorsa yapacağımızdan bütün dünyanın haberdar ve emin olması lazım."
Ankara, Rus savaş uçağının düşürülmesine ilişkin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ni “acil" kodlu bir mektupla bilgilendirdi. Türkiye'nin angajman kurallarını 2012 yılında açıkladığına yer verilen mektupta şu bilgilere dikkat çekildi:
* Milliyetleri bilinmeyen iki adet Su-24 uçağı, bu sabah Yayladağı/Hatay bölgesinde Türk hava sahasına yaklaştı.
* Uçaklar “acil" telsiz kanalından 5 dakika içinde 10 kez uyarıldı, derhal yönlerini güneye çevirmeleri istendi.
* Bu uyarılara kulak asmayan uçaklar saat 9.24'te, 19 bin feet yükseklikteyken, Türk hava sahasını 17 saniye boyunca ihlal etti.
* Bu ihlal sırasında Rus uçakları Türk hava sahasını 2.1 mil derinlikte ve 1.15 mil (1.8 km) boyunca ihlal etti.
* İhlalin ardından Rus uçaklarından biri Türk hava sahasını terk etti.
* Öteki Rus uçağına devriye görevindeki Türk F-16'ları angajman kuralları çerçevesinde ateş açtı. Vurulan uçak sınırın Suriye tarafına düştü.
Ankara uçağın düşürülmesinin ardından NATO Konseyi'ni olağanüstü toplantıya çağırdı. Brüksel'da saat 18.00'de başlayan toplantıya, NATO Genel Sekreteri ile üye ülkelerin büyükelçileri katıldı.
Toplantının ardından basının karşısına çıkan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, daha önce Rusya'nın NATO sınırı yakınlarındaki askeri faaliyetlerine yönelik endişesini dile getirdiğini hatırlatarak, "Daha önce defalarca Türkiye ile dayanışma içinde olduğumuzu ve NATO müttefiki Türkiye'nin toprak bütünlüğünü desteklediğimizi deklare ettim. NATO'nun güneydoğu sınırındaki gelişmeleri takip etmeye devam edeceğiz" diye konuştu.
Stoltenberg, Türkiye'nin, uçağın Tük hava sahası üzerinde düşürüldüğü yönündeki açıklamasına dair soruya, "Elimizde olan bilgi, diğer müttefiklerle uyumlu ve Türkiye'nin bilgilerinin doğru olduğunu gösteriyor" yanıtını verdi. Stoltenberg, ayrıca, "Rusya'nın da hedefinde DAEŞ olmalı. Rusya'nın Suriye'de vurduğu yerlerde DAEŞ bulunmuyor. Ortak düşman DAEŞ'le mücadeleyi güçlendirecek her türlü çabayı memnuniyetle karşılarız" dedi.
