ABD’nin gümrük tarifelerini yükselterek sarstığı küresel ticaret dengeleri, İran’a yönelik ambargonun başlatılmasıyla yeni bir boyuta taşındı. ABD’nin dolar, altın ticareti, otomotiv ve sivil havacılık alanlarını kapsayan yaptırımları dün Türkiye yerel saatiyle 07.01’da başladı. Yaptırımlar; İran'ın ABD dolarına erişimini, devlet tahvili satmasını, altın ve diğer değerli madenler ile çelik, alüminyum, kömür gibi metallerle ticaret yapmasını, yolcu uçağı veya parçalarını ithal etmesini engellemeyi kapsıyor. Yabancı şirketlerin İran'ın otomobil sektörüne girmesini önleyecek yaptırımlar, ülkenin el yapımı halı ve Şam fıstığı gibi gıda ürünlerinin ABD'ye ihracını da ambargoya tabi hale getirdi.
YAPTIRIM İHLALİ YAPANA DA YAPTIRIM
ABD Başkanı Trump’ın İran'a yönelik ambargoları ihlal edenlere yaptırım uygulanmasını sağlayacak yeni bir kararnameyi imzalaması piyasaları salladı. Türkiye’nin sınırına dayanan ticaret savaşında; gün boyunca yapılan açıklamaların etkisiyle hem kurlarda hem de borsada sert iniş çıkışlar oldu. ABD’nin “yaptırımları ihlal edenlere de yaptırım” kararının etkisiyle önceki gece yarısı, Dolar/TL 5,4258 seviyesinden döndü. TL’deki değer kaybı önceki gün yüzde 5 oldu.
ÖN MUTABAKAT ATEŞİ DÜŞÜRDÜ
Ardından gece yarısı gelen, “Türkiye-ABD arasında ön mutabakat sağlandı” haberiyle doların ateşi düştü. Güne düşüşle başlayan dolar/TL, önceki kapanışa göre yüzde 2,5 azalışla 5,1950 seviyesinde dengelendi. Önceki gece 6,1620 seviyesinden dönen Avro/TL ise yüzde 2,1 değer kaybıyla 6,0303'ten güne başladı. Trump’ın Twitter hesabından yaptığı “İran ile iş yapan ABD ile yapamaz” dün ikinci kez piyasayı sarssa da yukarı yönlü bir seyir izleyen döviz kurlarındaki artış, piyasanın kapanışına doğru duruldu. Güne yükselişle başlayan Borsa İstanbul’da da gün boyunca alım ağırlıklı bir seyir izledi. 96 bin seviyesinin üzerinde kapanan Borsa İstanbul’da hisse senetlerinin ortalama yükselişi yüzde 2,1 oldu.
AVRUPALI ŞİRKETLER ERKEN PES ETTİ
Avrupa ülkelerinden yapılan “yarım ağız” açıklamalar, Avrupa kökenli şirketleri İran’da tutmaya yetmedi. Daha önce Fransız Total, Peugeot, Renault, Citroen ve CMA CGM ile Alman Siemens gibi uluslararası şirketler ABD yaptırımlarından korunmak amacıyla İran piyasasından çekildiğini duyurmuştu. Dün de bir başka Alman firması olan Mercedes’in çatı şirketi olan dünyanın en büyük lüks segment ve ağır vasıta araç üreticisi olan Daimler, İran’daki faaliyetlerini durdurduğunu duyurdu. Avrupa Birliği, Fransa, İngiltere ve Almanya; önceki gün yaptıkları ortak açıklamada İran’a yönelik yaptırımlara ilişkin olarak, İran’la ticaret yapan Avrupalı şirketleri korumaya kararlı olunduğu duyurmuşlardı.
- İKİNCİ DALGA 5 KASIM’DA
- Yaptırımların ikinci aşaması 5 Kasım’da petrol ambargosuyla devam edecek. 5 Kasım 2018 ve sonrasında İran Ulusal Petrol Şirketi, Naftiran Ticaret Şirketi ve İran Merkez Bankası’na yardım eden, sponsorluk yapan, finansal, maddi veya teknolojik destek sağlayanlara da yaptırım uygulanacak. Kararnamede, ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisinin (OFAC) yaptırım listesinde yer alan şahıslara destek verenlerinde 5 Kasım’dan itibaren yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı bildirildi.
