Kur’an’ı daha iyi anlama, hatta vahye ilk muhatap olanlar gibi, en doğru şekilde anlama arayışının götürdüğü duraklardan birisi onu ayetlerinin indiği sıraya göre okumak oluyor. Bu amaçla iniş sırasına göre mealler, tefsirler ayrı bir literatür oluşturmuş durumda. İzzet Derveze’nin Et-Tefsirü’l-Hadis: Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri (Ekin Yayınları), Mehmet Ali Baltaşı’nın İlk Mesajlar’ı, Tuncer Namlı’nın Kur’an Aydınlığı: Kronolojik Kur’an Mesajı (Fecr Yayınları) isimli hepsi birbirinden değ...

Kur’an ayı olarak idrak etmemiz gereken Ramazan ayında bir Müslüman öznelliğinin merkezi ve kaynağı olarak Kur’an hakkında düşünmeye, bilmeye devam edelim diyerek kaldığımız yerden devam edelim.23 yıl boyunca doğuşuyla gelişimiyle, Medine’de bir siyasi güç oluşuyla, savaşıyla, barışıyla, fetihleriyle ve ailesiyle, ekonomisiyle, eğitimiyle, ibadetiyle, sosyolojisiyle teşekkül eden bir toplumsal hayatla iç içe, diyalog halinde nazil olmuş bir Kitaptır Kur’an. Kuşkusuz canlı hayatla olan bu diyalo...

Kur’an’ın vahyedilişinin 23 yıl gibi uzun bir süre içinde gerçekleşmiş olduğu malum. Bu 23 yıllık süre bir peygamberin inanç mücadelesi verdiği dolu dolu bir bir hayat.İlk etapta kula kulluk karanlığında, yaratılış amacından uzaklaşarak yoğun bir cahiliye içinde yaşamakta olan, ataları da uyarılmamış bir topluluğu karanlıklardan aydınlığa çıkarmak üzere verilen, sıkıntılarla dolu bir mücadele.Yalanlama, aşağılama, inat ve inkarla karşı karşıya kalan küçük bir inananlar topluluğunun yaşadığı sık...

Müminin Kur’an karşısındaki konumunun özelliğinden bahsettik. Kur’an’a yönelik salt akademik yaklaşımdan çok farklı olduğunu anlamak zor değildir bu konumun.Bazen Kur’an’dan çağımızın ihtiyaçlarını karşılayacak, yaratıcı bir okuma için yoğun bir heves ortaya çıkar. Akademik yaklaşımın tabiatındandır, özgün olanın arayışındadır, daha önce yapılmamışı yapmak, söylenmemişi söylemek, görülmemişi görmek, göremiyorsa icat etmek ister. Bu esnada akademinin merhum Hüsamettin Arslan’ın tabiriyle hangi “e...

Sonsuz bir ilim ve kudret sahibi yaratıcının fani insanların dünyalarıyla sınırlanmış olan diliyle konuşması, olabilecek en asimetrik bir iletişim biçimi olarak kabul ediliyor. O yüzden arada bu konuşmayı anlaşılır kılacak bir Hermes’in, belki Cebrail’in, belki de bir peygamberin olması gerekiyor. Buna rağmen ne kadar anlaşılır kılmaya çalışırsa çalışsın aradaki bu farkın giderilmesi imkansızdır ve bu problematik Kutsal metinlerin yorumbiliminin en can alıcı konusu olagelmiştir.Vahiyle fani ins...

İnsan kısım kısım, yolları tecrübeleri, seviyeleri de enva-i çeşit iken temel vurgusu Tevhid olan Kur’an bu çeşitliliği, bu farkları bildiğimiz anlamıyla tamamen gidermeyi mi hedeflemiş oluyor? Öyle ya, sürekli olarak akletmeye, düşünmeye, tefekkür etmeye, kavramaya güçlü vurgularıyla Kitab’ın davet ettiği tevhid özünde farklılık barındıran insanlığı nasıl birleştirecek?Oysa yine Kur’an’ın kendisi sürekli olarak insanlar arasındaki farka da vurgu yapmakta ve bu farklılıkların da bizzat kendi ter...

Kur’an’la kurulan ilişki bir insanın Müslüman olma vasfının ve sürecinin merkezinde yer alan bir konudur. Her Müslüman için Kur’an Allah’tan kendisine özel olarak indirilmiş, kendisini özel olarak muhatap alan bir mesajdır. O yüzden Kur’an’ı anlamayla ilgili sorunlar, Kur’an’a inanmadan okuyanlardan çok farklı bir düzeyde ele alınır. İnanmayan biri için sıradan bir metin olan bu Kitab, Müslüman için mesajın sahibiyle kendisi arasındaki bir özel mesajlaşma biçimidir. Bu, Müslümanı Kur’an’ı anlama...

Coronavirüs dolayısıyla insanların büyük çoğunluğunun eve kapanarak yaşamakta olduğu Ramazan ayının her şeyden önce Kur’an ayı olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız. Kuşkusuz Kur’an ve mümin ilişkisi sadece Ramazan zamanlarıyla sınırlı bir ilişki değil. Hayatın her anında yılın 12 ayında ve her gününde Kur’an inananlar için şu dünyada yollarını aydınlatan, doğru yola eriştiren bir rehber. Bütün insanlara inmişse bile hidayeti ancak kendisine kalp gözünü ve kulağını açanlara isabet edebiliyor.Kur’a...

Dostoyevski’nin romanlarında ortaya koyduğu meşhur komplekslerden birine değinmiştik. Günahkarlar, özellikle papazların, din adamlarının günah işleme ihtimalini genellikle büyük bir sevinçle, adeta bir müjde gibi karşılarlar. Bu onların da günahkarlıklarını meşrulaştırır, normalleştirir, rahatlatır çünkü.Bu müjde dilinin medyadaki karşılığını çok sık yaşarız. Sıradan bir insanın çok normal olarak yaptığı bir çok şeyi bir imam veya bir rahip yaptığında sansasyonel haberlerin konusu olur. Bu haber...

Ramazan ayının başlangıcına da denk gelen geçtiğimiz hafta boyunca Ankara Barosu’nun Diyanet İşleri Başkanı hakkında, başkanın verdiği hutbe içeriğinden dolayı suç duyurusunda bulunmasını tartıştık. Handiyse, tam eski Ramazanları andıran bir tartışmaydı.“Eski Ramazanlar” diyorsak da, çocukluğumuzun Ramazanlarından değil, şunun şurasında sadece bir kaç yıl öncesine kadar laikçi panikatakların iftar topunu bekler gibi ilk teravihle birlikte saldırıya geçtiği zamanların Ramazanları. Neredeyse Ramaz...

Bütün dünya koronavirüsle mücadelede ortak bir duyarlılık ve güvenlik anlayışıyla birleşmiş, işin vahametini anlamış, bu konuda ortak bir strateji arayışında dayanışmanın yollarını arıyor. Herkes biliyor ki bu sorun bütün dünyanın sorunu ve bir ülke ne kadar başarılı bir biçimde baş etmenin yollarını bulsa da bütün dünyada eşzamanlı olarak çözülmediği sürece, sorundan kurtulmanın yolu yok. Bu durumun doğal olarak farz ettiği basit bir acil durum tedbiri olmalı. İnsanlar bu ortak ve en acil sorun...

Bütün insanlığı aynı anda sarsan, onları kendine getiren, hayatlarının, dünyadaki varlıklarının anlamını sorgulatan bu boyutuyla son derece etkili bir muallim gibi Koronavirüs bir yanda.Diğer yanda, bu etkili muallim, bu hatırlatıcı, bu uyarıcı yetmiyorsa, üstüne bir de her sene rutin olarak gelip tekrar bu dünyadaki varlığımızı, Allah’la, âlemle, dünyayla, diğer insanlarla olan ilişkimizi, hukukumuzu bütün anlamlarıyla birlikte, bizi içine çekerek, yoğurarak, kutsayarak, arındırarak, yaşatarak...

Ramazan ayı 11 ay aradan sonra, zaman içindeki devrini tamamlayıp tekrar alemimizdeki baş köşesine kuruldu.Bize misafir olarak geldi demeyelim bence, kendimizi ev sahibi görme hadsizliğine düşmeyelim. Misafir olan biziz, o asıl ev sahibinin elçisi olarak geliyor. Bize aslında belki de yaşadığımız dünyada misafir olduğumuzu hatırlatıyor.Bir saniye bile sekmeden, bütün kurallarıyla, havasıyla, iklimiyle, bereketiyle, ona eşlik eden dualarıyla, ibadetleriyle, alışkanlıklarıyla geliyor ve bize sabit...

İslam dünyasının modern dünyada maruz kaldığı ataletin hem teşhisi ve tespiti hem de o ataletten çıkış için 19. yüzyıldan itibaren çok sayıda Müslüman çok şey söyledi. Bu söylenenler arasında teşhis ve tedavi yolu konusunda çok ufuk açıcı, çok isabetli olanları da oldu. Ancak muhtemelen hiçbirisi Mehmet Akif Ersoy’un şu meşhur “Doğrudan doğruya Kur’an’dan alıp ilhamı, asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı” dizelerinden daha fazla iddialı ve daha fazla Müslüman kalbine dokunanı, hatta silkip uyan...

Dünyevileşme yani sekülerleşme dünya tarihinde istisnai bir gelişme değildir. Kendi sekülerliklerini çok beğenenlerin aynı zamanda onu insanlığın ilerlemesinin bir üst aşaması gibi güzellemeleri şaşılacak bir şey değil. Bütün insanlara tuttukları yollar kendilerine hoş gösterilmiştir der kerim kitabımız. İnsanın kendi felaketini kendisine cennet gibi gösteren, hoş ve güzel gösteren bir dizi mekanizma vardır. Modern felsefe bunlara ideoloji dedi, kültür dedi, epistem dedi. Marx kendi zihnine yans...

Sosyoloji ilminin ilk ortaya çıkmasını sağlayan motivasyon, insanın doğa bilimleri alanında ortaya koyduğu çerçeveleme, kontrol etme ve olacakları tahmin etme arzusuydu. Doğa üzerinde tamamlanmış olduğu düşünülen iktidarın bir de toplum alanına kusursuz bir biçimde uzatılması arzulanmıştı. İnsan dışı varlıkların, yani doğanın davranışları öngörülüp kontrol edilebiliyorsa, toplumların da davranışları neden tanımlanıp, tabi oldukları kurallar tespit edilemesindi?Bu soru eskiden tarih ilminin çatı...

Çağımızın en istisnai küresel krizlerinden biri olan koronavirüsle mücadele konusunda şu ana kadar Türkiye’nin sergilediği başarı performansı bütün dünyada temayüz etmesini sağlamıştır. Baştan itibaren devlet ve toplum uyumunun da en parlak örnekliğiyle ortaya çıkan bu performansta Türkiye’nin yıllardır geliştirmekte olduğu sağlık sisteminin bütün dünyanın ne kadar ilerisinde olduğu bu vesileyle bariz bir biçimde ortaya çıkmıştır.Dünyanın silah, ilaç ve bilişim teknolojilerinde dünyanın en iler...

Sekülerleşmenin izlerinin en eski zamanlarda bulunuyor olduğunu görmek onun evrenselliğinin mi işareti yoksa alabildiğine arkaik bir tutum oluşunun mudur? diye sormuştuk. Elbette cevabını içeren, cevabı belli bir sorudur bize göre. Batılı hegemonyanın marka ideolojilerinden biri olarak sekülerleşmeyi yüksek bir felsefi formülasyon olarak allayıp pullayıp karşımıza çıkarıyorlar. Onun ilerleme ve evrim halindeki insanlık tarihinin üst bir aşaması olarak sunmaya ve dünyadaki bütün gelişmelerin varı...

Postmodern denilen dünyayı niteleyen en önemli özelliklerden birisi insanların inanacakları, yoluna kitlesel olarak seferber olacakları büyük davaların, büyük hikayelerin, onun deyimiyle meta-anlatıların hükmünün kalmayacak olmasıydı. Özgürlük, eşitlik, sosyalizm, aydınlanma, adalet gibi 19. ve 20. yüzyılın tarihinde büyük rol oynamış bu meta-anlatılar sona erecek, insanlar artık daha yerel, daha mikro düzeyde ve son derece çoğalmış hikayeleriyle başbaşa kalacaktı.Bu, postmodernlerin bir ideali ...

Koronavirüs günlerinin her birimize hayatımızın anlamı, bu hayatta yaptıklarımızın ve yapabileceğimiz halde yapmadıklarımızın muhasebesi, başkalarından esirgediğimiz yardımlarımızın bize aslında neler kazandırmamış olduğu, bilakis kaybettirmiş olduğu üzerinde derince düşünme fırsatı veriyor olmalı. Biriktirdiğimiz bütün mallar, mülklerin bir anda bütün anlamını yitirdiği, daha doğrusu gerçek anlamını bulduğu bir noktadayızHatırlayın, daha birkaç ay önce kapımızı çalıp gelen Suriyeliler ve göçme...

Bir Müslüman öznelliğini inşa imkanlarının arandığı bir girişime “isimler” üzerinden başlamak çok anlamlı ve yerinde bir iştir. Dil varlığın evidir demişti Heidegger. Varlık dil ile açımlanır, dil yoluyla anlaşılır ve dilin dışında da bir gerçeklik yoktur. Ancak bu, dili uhdemizde bir araç olarak görebileceğimizi göstermiyor.Dilin bu özelliği ona tam da Heidegger’in Hölderlin’in şiirinde dikkat çektiği mısra ile “insana verilmiş en tehlikeli mülk” olma vasfı da veriyor. Çünkü dil her ne kadar i...

İsimlendirme, basitçe bazı nesnelere nötr işaretler, kodlar verme işlemi değil, bir dünyayı inşa etmenin başlangıcıdır. Bu itibarla isimlendirmeler hiçbir zaman nötr olmazlar. Olamazlar. Haddi zatında dil de en yalın haliyle bile tarafsız değildir. Dilin en temel düzeyinde var olan kavram çiftleri hiyerarşik bir düzeneğe tabi olurken karşılığını gerçeklik aleminde de inşa eder. O yüzden Almanca, İngilizce, Fransızca veya Arapça, Kürtçe konuşanlarla Türkçe konuşanlar için dünya ve gerçeklik algıs...

“Bugün hala geçerli olan Batı-merkezli bir hegemonya projesi açısından İslam’ın şu veya bu şekildeki varlığı, herhangi bir siyasal başarıya sahip olup olmadığının hiçbir önemi olmaksızın bir başarısızlık, bir skandaldır.”Bu tespiti Salman Sayyid, Vadi Yayınları tarafından, Mehmet Murat Şahin’in başarılı bir Türkçesi ile yayımlanan “Hilafeti Hatırlamak: Dekolonizasyon ve Dünya Düzeni” isimli kitabında yapıyor.Sayyid’i daha önce yine Vadi Yayınları’ndan çıkan “Fundamentalizm Korkusu: Avrupa-Merke...

İslamcılığın bitişine dair söylemler biraz da mezarlıktan geçerken korkularıyla baş etmek için çalınan ıslıklar gibi. Özellikle açıkça İslamofobik tutumları olanlar açısından bu böyle. Biraz kendi kendine korkulacak bir şey olmadığına dair yapılan bir telkin gibi. Fobisiyle mücadele etmenin bir yolu. Korkacak bir şey yok ama hala İslam ve Müslümanlar bir nefret nesnesi olmaya devam edecektir.Ne var ki, belli belirsiz bir İslamcılık deneyimi olanların buna dair itirafçılık gibi zuhur eden söylem...