Kuzey Afrika ülkesi Fas, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Sudan’ın ardından Arap coğrafyasında son birkaç ay içinde İsrail ile normalleşme anlaşmasına varan dördüncü ülke oldu. Fas Kralı 6. Muhammed, ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde, Fas ile İsrail arasında karşılıklı uçuşlara başlanmasını planladıklarını, iki ülke arasında turistlerin yanısıra Fas kökenli Yahudilerin de yolculuk yapmasının sağlanacağını ifade etti. Bu telefon görüşmesi, Trump’ın, Fas ve İsrail’in tam diplomatik ilişki kurulmasına yönelik anlaşmaya vardığını ve Batı Sahra’da Fas’ın hakimiyetini tanıdıklarına dair bir bildirge imzaladığını duyurmasının ardından geldi.
‘SİYASİ SAÇMALIK’
Fas Kralı, daha sonra yaptığı açıklamada Filistin meselesinin ülkesi için meşguliyetlerinin ön sırasında yer aldığını ve Rabat’ın Filistinlilerin haklarını savunmaktan vazgeçmeyeceğini savunsa da, Faslı aktivistler ve Filistinli kuruluşlardan karara tepki yağdı. Normalleşme Karşıtı Fas Gözlemevi Başkanı Ahmed Viyehman, İsrail’le normalleşmeye karşı olduklarını ve Batı Sahra’nın Fas toprağı olduğunu teyit etmesi için kimseye ihtiyaç duymadıklarını söyledi. Gözlemevi’nin Genel Sekreteri Aziz Hennavi ise “Fas halkının, Batı Sahra’ya karşılık İsrail’le normalleşmeyi kabul etmesinin mümkün olmadığını” ifade etti ve bunu “siyasi saçmalık” olarak nitelendirdi.
İŞGALCİYİ CESARETLENDİRİYOR
Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas da, Fas’ın İsrail’le ilişkileri normalleştirmesinin Filistin davasına hizmet etmeyen siyasi bir hata olduğunu belirtti. Hamas Sözcüsü Hazım Kasım, İsrail’in Filistin halkına yönelik saldırgan politikasının dozunu artırmak için tüm normalleşme adımlarını kullandığını ifade etti. Kasım, “Normalleşme, işgalci İsrail’i Filistin halkının haklarını inkar etmeye devam etmesi için cesaretlendiriyor” dedi. Filistin İslami Cihad Hareketi ise, Fas’ın İsrail’le ilişkilerini normalleştirmesini Kudüs ve Filistin’e ihanet olarak niteledi. İslami Cihad Hareketi Sözcüsü Davud Şihab, Fas-İsrail normalleşmesinin Arap düzeninin bozulduğunun göstergesi olduğunu belirtti.
‘HALKI TEMSİL ETMİYOR’
Normalleşme açıklaması, Fas’taki sosyal medya kullanıcıları tarafından da tepkiyle karşılandı. Twitter üzerinden açılan “ihanet anlaşması” etiketi, kısa sürede en çok ilgi görenlerde ilk üçarasına girdi. Kullanıcılar, anlaşmayı “utanç denizine düşmek” olarak yorumlarken, “Anlaşma ihanettir ve bu karar halkı temsil etmiyor”, “İstila, istila olarak, ihanet de ihanet olarak kalacak” gibi mesajlar paylaştı. Katar merkezli Al Jazeera televizyon kanalının ünlü sunucusu Hatice bin Gina da yaptığı paylaşımda, “Bütün dünya imzalasa bile anlaşma ihanet olarak kalacak” ifadelerini kullandı.
İHA İÇİN PAZARLIK
- Fas ile İsrail’in tam diplomatik ilişki için anlaşmaya vardığının açıklanmasının hemen ardından ABD’nin, Fas’a en az dört sofistike büyük insansız hava aracının (İHA) satışı için pazarlık yürüttüğü ve satışa çok yakın olduğu açıklandı. Müzakereleri yakından takip eden üç kaynağa göre, konunun gelecek günlerde Amerikan Kongresi’nin gündemine gelmesi bekleniyor. Kaynaklar, birkaç aydır devam eden müzakerenin, Fas’ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirmesi neticesinde olup olmadığına dair yorum yapmadı. Reuters’ın haberine göre, ABD Dışişleri Bakanlığı silahsız insansız hava araçlarının satışına onay verdi. Ancak ABD’nin droneları silahlı mı yoksa silahsız mı satacağı konusunun nihai şeklinin henüz bilinmediği belirtildi.
Türkiye’den “Filistin” mesajı
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsrail’le tam diplomatik ilişki kurulmasına yönelik anlaşmaya varan Fas’ın Dışişleri Bakanı Nasır Burita’yla yaptığı telefon görüşmesinde, her ülkenin istediği ülkeyle ilişki kurabileceğini fakat bunun Filistin davası pahasına yapılmasına karşı olduklarını bildirdi. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Çavuşoğlu, Faslı mevkidaşı Burita’yla telefon görüşmesi yaptı. Çavuşoğlu, görüşmede, mevkidaşı Burita’ya her ülkenin istediği ülkeyle ilişki kurabileceğini fakat bunun Filistin davası pahasına yapılmasına karşı olduklarını belirtti.
