Orta Doğu'nun ekseni ABD'den uzaklaşıyor

Orta Doğu’da yeni bir sürece giriliyor ve adeta ABD’ye bir meydan okuma dönemi yaşanıyor. Arap ülkelerinin büyük bölümü Çin, Rusya, İran blokunun ekseninde alışmadık hamleler yapıyor. Suudi Arabistan’ın İran, Yemen ve Suriye ile yakınlaşması bölgedeki tüm dengeleri değiştirdi. Buna paralel olarak Körfez ülkeleri arasındaki ilişkiler yeni bir şekillenmeye gidiyor. ORSAM Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal, sonunun nereye varacağı belli olmayan bir jeopolitik kayma yaşandığına vurgu yaptı. Katar’da uzun yıllar gazetecilik yapan Hişam Güney ise Körfez ülkelerinin büyük ağabeyi konumundaki Suudi Arabistan’ın Katar ve Bahreyn’i barıştırdığına dikkat çekti.

ORTADA BIRAKILIRIZ ENDİŞESİ

ABD’de Biden yönetimin başa geçmesinin ardından Orta Doğu’da yeni bir döneme girildiğine dikkati çeken Prof. Uysal, “Çünkü Biden’ın Türkiye, Arap ülkeleri hatta İsrail gibi eski müttefikleriyle arası kötü. Bu ülkelerle sıkıntı yaşayıp İran’a yanaşmaya çalışıyordu ama Ukrayna savaşıyla beraber orada da bir kırılma oldu. İran, Ukrayna-Rusya Savaşı’nda Rusya’nın yanında net bir şekilde yer aldı” sözleriyle bölge dinamiklerinde yaşanan değişime vurgu yaptı. Uysal, “Yine aynı şekilde Arap ülkeleri Amerika’nın Afganistan’dan hızlı çekilmesinin getirdiği bir kaygı ile Biden’e kızgın. Amerika bizi de ortada bırakır endişesiyle, herkes kendi başının çaresine bakma yöntemine doğru gidiyor” yorumunu paylaştı.

BİR BAĞIMSIZLAŞMA SÜRECİ

Başta Suudi Arabistan olmak üzere Arap ülkelerinin ABD’ye karşı aldığı tavrı da belirten Uysal, “Rusya-Ukrayna savaşında ABD’nin sözünü dinlemediler. Mesela Biden, ‘Petrol fiyatlarını artırmayın’ diye çok ısrar etti. OPEC’in petrol üretimini azaltmaya gitmesiyle fiyatlar arttı ve bu da Rusya’nın işine yaradı. Batı’nın Rusya’yı sıkıştırma politikası Araplar sayesinde özellikle Suudi Arabistan’ın tarafsızlığı sayesinde başarısız oldu. Böyle bir bağımsızlaşma süreci görüyoruz. Batı’nın genel bir gerilemesi, Çin’in giderek daha aktif hale gelmesi, Suudi Arabistan’ın İran ile barışması şeklinde bir politika karşımıza çıkıyor. Orta Doğu ülkeleri de kendilerince bir konumlanma yapıyor” değerlendirmesini yaptı.

BARIŞMAK ANLAŞMAK DEMEK DEĞİL

İran-Suud barışması olayının Suriye’de, Yemen’de belki Irak’ta, Lübnan’da yansımaları olacağına dikkat çeken Uysal, sözlerini şöyle sürdürdü: “Hangisinde daha fazla olacağını bilmiyoruz. Bir hareketlenme, diplomatik hareketlenme var. Ancak hiçbir şey net değil. Yani çok akışkan ve daha bu yolun başındayız. Türkiye seçimleri önemli, Suudi Arabistan ile İran ne kadar anlaşacak önemli. Barışmak demek, anlaşmak değil. Diplomatik olarak ciddi bir süreç bekliyor. Çözülmesi gereken çok dosya var ve bir pazarlık süreci de var.”

BİZİ ÇANTADA KEKLİK GÖRMEYİN

Arap ülkeleri bizi çantada keklik görme şeklinde Batı’ya ve ABD’ye mesaj verdiler. Bunu Washington nasıl okuyacak? Tabii orada bir boşluk da var. Yani Biden yönetiminin acizliği bunu okumalarını da zorlaştırıyor veya gecikiyorlar. “Mesela Arapların petrolü dolarla satmaktan vazgeçip onun yerine yuan, euro veya kendi paralarıyla satarlarsa, doların bu kadar cazip bir döviz veya rezerv para olma özelliği kalkar” diyen Uysal, burada kaybeden ABD olur, diyor. Suudi Arabistan ilk kez çok farklı bir politika izliyor ve şaşırtıcı adımlar atıyor. Burada bir test yapıyor. Elini görmek isteyecek, gelen tepkileri ölçecek, ABD’ye ne kadar baskı yapabilir, buna Suud ne kadar tahammül edebilir? Gerçekten bugünlerde jeopolitik kayma diyebileceğimiz önemli gelişmeler yaşanıyor” dedi.

RİYAD BARIŞTIRDI

Katar’da uzun yıllar gazetecilik yapan Hişam Güney, son günlerde meydana gelen Katar-Bahreyn arasındaki yakınlaşma üçüncü bir ülkenin arabuluculuğuyla gerçekleştiğine dikkat çekti ve “Bu ülke şüphesiz Körfez bölgesinin büyük abisi rolündeki Suudi Arabistan’dan başkası değil. Suudi Arabistan başta Katar ve İran olmak üzere bölgede anlaşmazlık içinde olduğu ülkelerle ilişkileri düzeltme yoluna gitmiş ve bu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açtı. Bu bağlamda Suudi Arabistan’ın siyasi ve ekonomik olarak etkisi altında olan Bahreyn’in de Katar’la ilişkilerini gözden geçirmesi ve diplomasi kanallarını yeniden açması kaçınılmaz oldu. Bahreyn, Suudi Arabistan’ın bu arabuluculuğuna karşı koyamadı ve Katar’la ilişkilerin düzelmesi için yeşil ışık yaktı” yorumunu paylaştı.

Suudi Arabistan ile İran Çin’de el sıkıştı

Yemen'de esir takasının ilk aşaması tamamlandı