Edebiyat dünyasında bir usta ressam: İzzet Ziya

Bugünlerde, İzzet Ziya ismi edebiyatseverler için neyi ifade ediyor bilinmez; ama Cumhuriyet yıllarında edebiyat meraklılarının yakından takip ettiği bir isimdi. Üstelik çeşitli yazarların hikâye ve romanlarını çizimleriyle süsleyen İzzet Ziya, edebiyatın içinde yaşayan bir resim ustasıydı. 12 Kasım 1883''te İstanbul''da dünyaya gelen İzzet Ziya, Sanayi-i Nefise Mektebinde altı sene resim eğitimi görmüş ve bir ara Fransa''ya giderek resim hakkında araştırmalarda bulunmuştu. 31 Mart Vak''ası''ndan sonra Sultan Reşad''ın tahta çıkışının ardından Saray''a kâtip olarak alınan İzzet Ziya, daha çok ressam olarak tanınmış ve sanat ansiklopedilerine adını böylelikle yazdırabilmişti.

ZONARO YERİNE İZZET ZİYA

Balkan Harbi sırasında, yurt dışına çıkarılan Zonaro yerine ressamlık görevini de üstlenen İzzet Ziya, Saray tablolarının bakımından da sorumluydu. 23 Ağustos 1913''teki Tarabya''daki Fransız Büyükelçiliği yangınında başta kütüphane ve tablolar olmak üzere bütün bir kültür varlığı yanmış, yok olmuştu. Küle dönen tablolardan biri de Sultan III. Selim''in Fransız Büyükelçiliğine hediye ettiği portresiydi; ancak Fransız Büyükelçisi Bombarp, tablonun yanmasından duyduğu kederi Sultan Reşad''a söylemiş ve böylece İzzet Ziya''ya Sultan Selim''in Camlı Köşk''teki tasvirinin yeniden yapılması emir buyrulmuştu. Ressamımız dört ay boyunca çalışarak iki metre boyunda yeni bir tablo yapmış, Sedefkâr Vasıf Bey ve Sermimar Mehmet Vedat tarafından çizilen Arap usulü bir çerçeveye kavuşturulmuştu.

FİGÜR RESMİNİN USTASI

Saray''ın gözdesi olan İzzet Ziya aynı zamanda dergi ve gazetelerdeki çizimleriyle de haklı bir şöhrete kavuşmuştur. Cahit Uçuk, Edhem İzzet Benice, Ömer Rıza Doğrul, Mahmud Yesari, Sadri Ertem, Samizade Süreyya Erdoğan, Sezai Şadi gibi hikâyeci ve romancıların eserlerini resimleriyle süsleyen İzzet Ziya, figür resminin büyük ustaları arasına girmişti. Bu bakımdan insanların psikolojik durumlarını yüz ve beden diline uyarlayan İzzet Ziya''nın ''figürlerindeki hareket ve ifade gücü'' dikkate değerdir.

Tefrika roman ve hikâyeler için çizdiği resimlerin yanı sıra bir hayli ''nü'' tablosu da bulunan İzzet Ziya, kadın resimlerine ağırlık vermiş olmakla beraber asıl şöhretini insan duygularını yüze yansıtmasıyla elde etmiş büyük bir ressamdı. Edebiyatımızın gizli kahramanlarından İzzet Ziya''nın dergilerde kalmış resimleri, iki değerli sanatsever Bahriye Çeri ve Ali Birinci''nin gayretleriyle bir araya getirilerek Kapı Yayınları tarafından neşredildi.

Ali Birinci''nin ''Meşrutiyet Devri Ressamlarından İzzet Ziya Bey''in Hikâyesi'' başlığıyla yazdığı portre denemesi, ressam hakkında ayrıntılı bilgiler veriyor. Ali Birinci her zamanki titizliğiyle, çeşitli ipuçlarını bir araya getirerek bir portre ortaya çıkarmış. Dergilerde kalan resimleri ise Bahriye Çeri tarafından adeta iğne ile kuyu kazılarak derlenmiş. Bu resimleri yapan İzzet Ziya''nın emeği ne kadar çok ise onları define avcısı gibi tek tek arayarak bulan Çeri''nin de emekleri büyüktür ve takdire değerdir.

Ciddi emek verilerek hazırlanan Edebiyatı Tuvalle Buluşturan Ressam: İzzet Ziya isimli bu önemli kitap, gerek içeriği gerek mizanpajıyla adeta bir tabloyu andırmaktadır. Bu yönüyle edebiyatımıza hizmet etmiş ancak unutulmaya terk edilen Ressam İzzet Ziya, resimleriyle yeniden hayat bulduğunu söyleyebiliriz.

''İnsanın iç dünyasının, zıtlıklarının, keşfedilmemiş çelişkilerinin, karmakarışık gizemli yönlerinin dışavurumu ve yüzüne aksedişi nasıl resmedilir?'' diye merak edenler, Edebiyatı Tuvalle Buluşturan Ressam: İzzet Ziya isimli esere mutlaka dikkatle eğilmelidirler.

Bahriye Çeri

Ali Birinci

Edebiyatı Tuvalle Buluşturan

Ressam: İzzet Ziya

Kapı Yayınları

2014

215 sayfa