DPI'ın gözlem gezileri hızlandırılmış kurslara benzer. Bir hafta boyunca soluk almadan en üst düzeyden en operasyonel isimlere kadar uzanan aktörlerle derinlemesine görüşmeler yaparsınız. Gittiğiniz ülkeyi ve yaşanan çatışmayı hissedersiniz. Kimi sorularınıza yanıt bulurken, kendinize yeni sorular sormaya başlarsınız. Kürt meselesiyle karşılaştırma yapmak, kesişen ve ayrılan noktalar üzerinden bir alet kutusu oluşturmak da kaçınılmazdır.
Siyasi şiddetin, iç savaşın bir hayat tarzı haline geldiği Kolombiya, 60 yıl sonra hedefine ulaşmak, barışa kavuşmak üzere.
Kolombiya'da çatışmanın ve barış sürecinin katmanları pek çok...
Bunlardan birisi de farklı çözüm süreçlerinin başarı ve başarısızlık nedenlerine ilişkin...
Neden başarısız oldular, şimdi nasıl başarmak üzereler?
Siyasi konjonktürün etkisinden dün söz ettik.
Bugün barış sürecinin başarıya ulaşılmasında, (
) siyasi iradenin devlet ve gerillanın mağdur ettiği 8 milyon insan arasında ayrım yapmadan tazmin politikası izlemesi, (
) gerilla ve asker arasında güç dengelenmesi yaşanması, FARC'ın askeri kapasitesinin aşağıya çekilmesi, (
) uluslararası teşvik ve destek, (
) kıtada gerillaya destek veren solda yaşanan kırılmalar ve isyancı örgütün hedeflerini değiştirmek zorunda kalması önemli bir rol oynamış görünüyor.
Ancak barış ve müzakereyi mümkün kılan sadece koşullar ve siyasi aktörler olmuyor.
Temasların ve müzakerelerin yürütülme tarzı da son derece önemli.
Bu açıdan Kolombiya karşımıza, Türkiye'ye de fikir verebilecek önemli bir deneyim çıkarıyor.
* Kolombiyalılara göre 1998'deki denemenin başarışız olmasının önemli bir nedeni, müzakere konularını tespit etme tartışmasının kamuoyu önünde yapılması olmuş. Bugün, bu tür süreçlerin türlü baskılarla bloke olmaması için ilk aşamada gizliliğin önemine işaret ediyorlar. Nitekim Başkan Santos'un görüşmemizdeki ilk cümleleri şunlardı:
“Önce gizli görüşmeler yaptık. Bu oldukça uzun sürdü, sürmesi gerekti. Çünkü müzakerenin somut bir gündeme sahip olması gerekiyordu. Gündem konusunda anlaşınca görüşmelere açık olarak devam ettik.”
* 1998 denemesinin başarısız olmasının bir diğer nedeni, müzakere gündeminin son derece geniş tutulması olmuş. Ülkenin siyasi, ekonomik, toplumsal tüm meselelerine gönderme yapan bir müzakere taslağıyla yol alınamamış. Bu kez ise gündem gizli görüşmeler sırasında 5 temel maddeyle sınırlanmış.
İlk madde gerillaların varlık nedeni ve temel taleplerini oluşturuyor: Kırsal kalkınma, tarım reformu.
Diğer dört madde ise silahlı ortama son verilmesini hedefliyor. Süreç temel sorunu çözmek kadar, belki de daha çok bu sorunun ürettiği savaşı bitirme niyetini taşıyor.
Müzakeleri yürüten hükümet komitesinde yer alan Julian Arevalo bu konuda şunları söylüyor:
“Gündemde asgari sayıda madde olmasını istedik. FARC'ın tarihsel olarak mücadelede verdiği meseleyi, kırsal kalkınma ve gelişmeyi gündeme almamız kaçınılmazdı. Gündemin ikinci maddesi siyasi katılımdı. Çünkü FARC'ın siyasete girmesine, siyasi partiye dönüşmesine izin vermemiz gerekiyordu. Üçüncüsü gerillayla ilgili “terhis, silah bırakma ve reentegrasyon meselesi”ydi. Uyuşturucu konusu dördüncü, çatışmada suç işleyenlere yönelik geçiş adaleti ise beşinci maddeydi...”
Peki geldikleri nokta?
Müzakerede geldikleri noktada, kırsal kalkınma, siyasi katılım, uyuşturucu ticareti, geçiş adaleti konusunda tam anlaşmaya varılmış, geriye silahsızlanma ve entegrasyon konusu kalmış. Mayıs ayında son aşamaya gelmeyi umuyorlar.
Evet, biz de gezinin sonuna geldik...
Kolombiya'nın bugün umudu ve siyaseti temsil ettiğine şüphe yok.
Umudu ve siyaset ufkunu kaybetmemek...
Esas budur.
