Michelle Obama, hakkında çıkan haberleri gördüğünde, beyninden vurulmuşa döndü. Gördükleri onu artık isyan ettiriyordu.
Çıkan haberlerde Bayan Obama'nın aslında erkek doğduğu, sonradan kadın olduğunu yazıyordu. Haklı bir isyandı yani.
Amerikan seçimleri boyunca, Trump'ın uzaydan geldiğini, Hillary Clinton'un eşcinsel olduğunu, Başkan Obama'nın gerçekte Rus olduğunu yazan haberler çıktı.
Bu akıl almaz bilgiler, internet üzerinde yayın yapan haber sitelerinden yayınlanıyor, oradan Facebook, Youtube'a yükleniyor, Twitter aracılığı ile yayılıyor ve yüzbinlerce kişi tarafından okunuyor ve paylaşılıyordu.
Sonunda Başkan Obama, bu asılsız haberler hakkında konuşma yapmak ve müdahale emri vermek zorunda kaldı. Karısının isyanının da bu müdahalede etkisi vardı tabi ki.
ABD'deki seçim kampanyasının önemli gündem maddesi bu olmuştu. Zira Amerikan halkı bu haberlere inanmış, milyonlarca defa okunmuş, paylaşmış ve sonunda televizyon ekranlarına bile taşınmıştı.
İnsanlar buna nasıl inandı peki?
Oxford üniversitesi,
kavramını 2016 yılının kelimesi seçti.
diye çevirebileceğimiz bu kavram, bugün hepimizi etkisi altına alan, gerçek ötesi haberler, bilgiler, iddialar ve değerlerin karşılığını ifade ediyor.
Şöyle anlayabiliriz meseleyi: Bir olayın gerçeği değiştiriliyor ve gerçeğin ötesinde bir yere taşınıyor ama insanlar gerçeğe değil, çarpıtılmış, gerçek ötesindeki hale inanıyor.
Yani Michelle Obama'nın gerçekte erkek olduğu haberi, gerçeğin yerini alarak milyonlarca insan tarafından inandırıcı bulunuyor.
Bir haber sitesi, İsrail Savunma Bakanı'nın, Pakistan'ın Suriye'ye asker göndermesi halinde, nükleer silahla yok edileceğini yazdı. Pakistan Savunma Bakanı da bu habere dayanarak, İsrail'i nükleer silahla resmen tehdit etti geçen hafta. Olay tamamen asılsız çıktı ve düzeltildi.
Yalan haber (fake news), kurmaca haber sorunu, Avrupa'da büyük tartışma konusu. Tüm bunlarla baş edebilmek için, hükümetler özel birimler kurmaya karar verdiler. Neredeyse tüm devletler bu konuda şikayetlerini dile getiren açıklamalar yaptı ve önlem alınmasını istedi.
Makedonyalı gençler, “kim inanır bu haberlere umurumda değil. Ben günde 360 Euro para kazanıyorum Facebook'tan” diyor. Sadece Makedonya üniversitesindeki 300 öğrenci bu asılsız haberleri yazarak para kazanıyor. Dünyada ne kadar yaygın olduğunu varın siz düşünün.
Gezi, Kobani olayları ve FETÖ konusunda çıkan asılsız haberleri ve etkilerini sanırım çoğumuz hatırlıyoruz.
İnternet dünyasının bir hukuku, kuralı ve hesap sorma sistemi daha ciddiyetle ele alınacaktır.
Daha şimdiden Google, Facebook, Twitter ve Youtube yalan haberin ve haberciliğin önlenmesi için çalışmalar yapmaya başladı bile.
Bu teknik gelişmelerin ötesinde, 'post truth' dediğimiz kavramın düşünce ve algı dünyamızda daha derin etkileri olduğunu da gözden kaçırmayalım.