Dün akşam soluk soluğa bir referandum süreci yaşadık.
Saat 16'00'da Doğu, Güneydoğu illeri ile Doğu Karadeniz'in içinde yer aldığı 32 ilde sandıklar kapandı, sonuçlar hızlı bir şekilde ortaya çıkmaya başladı.
Sivas'ın Batısında kalan illerde sandıklar henüz kapanmadan, bu 32 ilde sayımlar yarıyı bulmuştu bile.
YSK yasaklarının devam ettiği zaman dilimi içerisinde döndüm hızlı bir şekilde bu 32 ilin 1 Kasım 2015 seçimleri ile ortaya çıkan sonuçlarının bir kıyaslamasını yaptım.
Tablo şuydu:
Doğu Karadeniz illerinde evet oyları, hemen hemen Ak Parti'nin 1 Kasım'da aldığı oylarla aynı orandaydı.
Ancak Doğu ve Güneydoğu illerinde ortaya çıkan tablo, akşamın sonunda evet oylarının zaferine net bir şekilde etki edecek gibi duruyordu.
Diyarbakır'a, Van'a, Ağrı'ya, Erzurum'a, Muş'a, Bitlis'e, Bingöl'e, hatta Hakkari ve Şırnak gibi illere tek tek baktım.
1 Kasım 2015'te Ak Parti'nin aldığı toplam oyların yüzde 10 ile 22 arasında değişen oranda evet oylarına yönelen bir kitleye işaret ediyordu gördüğümüz veriler.
Geçen hafta Ağrı'da idim.
Ve orada gördüklerime, seçim akşamı özellikle bu kentte çıkacak sonuçlara dikkat kesileceğimin sözünü vermiştim.
1 Kasım 2015'te Ak Parti bu şehirden yüzde 27 oy alabilmişti.
Dün akşam çıkan evet oyları yüzde 45'e yükselmişti.
Doğu ve Güneydoğu'da MHP'nin bir karşılığının olmadığını biliyoruz.
Dolayısıyla, evet oylarındaki yükselişi değerlendirirken yükselen oy miktarının HDP'den gelen oylar olduğunu söyleyebiliriz.
İşin enteresan yanı, PKK'nın lider kadrosu, açıktan “Hayır” kampanyası yapmasına rağmen, bunun Kürt seçmen nezdinde ters tepmiş olması, bu bölgedeki seçmenlerin Türkiye'nin diğer bölgeleri ile ortak bir geleceğe yöneldiği, artı, en fazla o bölgede olumsuz bir miras bırakan mevcut sistemdeki değişiklik hedefinin en fazla yine o bölgelerde talep edildiği gerçeğiydi.
Şunu söyleyebiliriz.
Referandumdan yüzde 1,5'un daha altında bir farkla evet çıkmasına Kürt seçmenin katkısı doğrudan olmuştur.
Rakamlar bize şunu söylüyor:
Halk oylaması, Doğu-Güneydoğu illerinde yüzde 10 ile yüzde 22 arasında değişen artı oylarla kazanılmış oldu.
Diğer bölgelere gelince;
Akdeniz Bölgesi'nde hayır cephesinin iyi bir netice aldığı söylenebilir.
Ak Parti ve MHP'nin birlikte yüzde 60'lar civarında oy potansiyeline sahip olduğu Adana, Mersin gibi illerde bu birlikteliğin sandığa yansıması zayıf kaldı. Sürprizin yaşandığı kentlerden biri Ankara idi.
Ankara'da evet oyları yüzde 50'nin altında kaldı.
Ergün Yıldırım Hoca'nın ilk tepkisine bakacak olursak, Ankara'da memur refleksi belirleyici oldu, statüko yanlısı kamu çalışanlarının önemli bir bölümü hayıra yöneldi.
Değilse Başkentte Ak Parti ve MHP'nin toplam oy potansiyelinin seçim zamanlarında yüzde 65'lere kadar ulaşabildiğini biliyoruz.
Akdeniz, Karadeniz, İç Anadolu Bölgesinin büyük bölümü, Ege ve Marmara'da çıkan evet oylarına baktığımızda da Ak Parti'nin 1 Kasım seçimlerinde aldığı oy oranı civarında bir evet oyu çıktı.
Nasreddin Hoca'nın kedi ciğer hesabına girmek için henüz erken.
Bu oyların içinde ne kadar Ak Partili, ne kadar MHP'li var bu biraz sahada yapılacak ciddi çalışmalarla ortaya çıkacak bir şey.
Ancak her iki partinin de, yeni sisteme uygun şekilde ilk denemesi 2019'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine giderken bunun analizlerini çok iyi yapması gerekiyor.
Zira, 1 Kasım ile karşılaştıracak olursak, her iki partinin de o zamanki performansının gerisinde kaldığı görülüyor.
Halk oylaması sonuçlarını artık bildiğimize göre, şimdi dönüp kamuoyu araştırma şirketleri için de bir not verme zamanı geldi.
Son hafta anket yasakları olduğu için gördüğümüz halde paylaşamadığımız birden fazla anket sonucu oldu.
Halk oylamasını neredeyse birebir tutturabilen bir şirket oldu.
Murat Sarı'nın yönettiği Konsensüs.
Hafta başında Murat Sarı ile konuştum bana, 2 bin kişi ile yüz yüze konuşarak yaptığı anket sonuçlarını ulaştırdı.
Konsensüsün araştırmasına göre, evet oyları yüzde 51,2, hayır oyları yüzde 48,8 olarak tahmin edilmişti.
Bu tahminler ve dün akşam çıkan sonuçlar ortada.
Konsensüs dışında Anar, Konda ve Polmark'ın doğruya en yakın sonuçları elde ettiklerini gördük.
Bir sonraki seçimlerde öncelikle bu 4 şirketin verilerinin dikkate alınmasını şimdiden herkese önerebilirim.
