Almanya’da Federal Meclis, 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak niteleyen tasarıyı oy çokluğuyla kabul etti. Oylamaya, başta Merkel olmak üzere milletvekillerinin büyük çoğunluğu katılmadı. Türkiye, iki ülke ilişkilerine büyük darbe vuracak karara sert tepki gösterdi. Türk büyükelçi istişareler için geri çağrıldı. Alman maslahatgüzar da Dışişleri Bakanlığı’na çağrılarak Türkiye’nin rahatsızlığı iletildi.
Alman Federal Meclisi (Bundestag), 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarını tanıyan karar tasarısını oy çokluğuyla kabul etti. Türkiye, sert tepki gösterdiği karar için 'yok hükmünde' dedi. Berlin Büyükelçisi Karslıoğlu istişarelerde bulunmak için geri çağrıldı.
İktidardaki koalisyon ortakları Hıristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU), Hıristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) ve Sosyal Demokrat Parti (SPD) ile muhalefetteki Yeşiller Partisi tarafından hazırlanan karar tasarısına Sol Parti de destek verdi. 631 üyeli parlamentonun 4'te birinin katıldığı oturum öncesinde konuşan Federal Meclis Başkanı Norbert Lammert, meclisin bir mahkeme olmadığını ancak sorumluklarından da kaçınamayacağını ifade ederek, “Türk hükümeti 100 yıl önce yaşanan olaylardan sorumlu değil ancak gelecekte ne olacağından sorumlu" şeklinde konuştu.
Başbakan Angela Merkel, Başbakan Yardımcısı ve SPD Genel Başkanı Sigmar Gabriel ve Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier'in katılmadığı oturumda, karar tasarısı için yapılan oylamada CDU'lu bir milletvekili ret oyu kullanırken, bir milletvekili de çekimser kaldı. Tasarının tartışıldığı oturumda hükümet sıralarının çoğu boş kaldı.
Karardan önce söz alan milletvekilleri, amaçlarının Türkiye'yi suçlamak olmadığını, kurbanları anarak Türkiye ve Ermenistan arasındaki barışma sürecini teşvik etmek istediklerini belirtti. Katliamlara müdahale etmeyen eski Alman İmparatorluğu'nun da olaylarda sorumluluğu olduğunu ifade eden konuşmacılar, bugün Türkiye'nin suçlanamayacağını, tam aksine Türkiye'ye sığınmacılara yaptığı ev sahipliğinden dolayı müteşekkir olunması gerektiğini söyledi.
Tasarı, 1915 olaylarının 'soykırım' olarak tanınmasını, bunun orta öğretim ve üniversite eğitiminde ders olarak okutulmasını, sivil toplum çalışmalarına ve yayın alanına yansıtılmasını içeriyor. Federal Meclis'in aldığı bu kararın hukuki açıdan bir yaptırımı bulunmuyor ve karar sadece tavsiye niteliği taşıyor. Meclis oturumunu Türkiye ve Ermenistan büyükelçiliği görevlileri de izledi. Oturumu izleyen bazı Ermeniler karardan sonra, üzerinde “Tanınma için şimdi teşekkürler" yazılı bir
pankart açtı. Türk-Alman ilişkilerine büyük darbe vuracak oylama esnasında Berlin'de yaşayan gurbetçiler karar tasarısını protesto etmek amacıyla meclis çevresinde bir “uyarı nöbeti" tuttu.
Tarihi bir hata olan oylama sonrası Türkiye'nin Berlin Büyükelçisi Hüseyin Avni Karslıoğlu istişareler için geri çağrıldı. Elçi Karslıoğlu akşam saatlerinde Ankara'ya geldi.Almanya'nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Robert Dölger de Dışişleri Bakanlığına çağrıldı. Dölger'e, Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Levent Murat Burhan, Alman Federal Meclisinin 1915 olaylarına dair tasarıyı kabulüne ilişkin Türkiye'nin duyduğu rahatsızlığı iletti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bir tweet atarak, “Kendi tarihindeki karanlık sayfaları kapatmanın yolu sorumsuz ve mesnetsiz Meclis kararlarıyla başka ülkelerin tarihini karalamak değildir" ifadelerini kullandı.
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş “Tarihi bir hatar. Türkiye ile Almanya arasındaki dostluk ilişkisine yakışan bir karar değildir. Türkiye için bu karar yok hükmündedir. Türkiye olarak bu karara her platformda gereken cevabı elbette vereceğiz."
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da Türkiye'nin algı operasyonlarına seyirci kalamayacağını söyledi. Kalın, “ 1915 olaylarını bahane ederek bugün Türkiye ve milleti üzerinde baskı kurmaya çalışmak ancak abesle iştigal etmektir, Türk milletini hiç tanımamaktır" ifadelerini kullandı.
Almanya Parlamentosunda yapılan oylamada, oturuma katılanlardan sadece Angela Merkel'in başkanlığını yaptığı Hıristiyan Demokratik Birlik Partisi'nin (CDU) milletvekili Bettina Kudla 'soykırım'a 'hayır' dedi. Kubla, Meclis Başkanı'nın iki kez sormasına rağmen ısrarla hayır oyu kullandı. Kudla “Başka ülkelerde meydana gelen tarihi olayları değerlendirmek Federal Meclis'in görevi değildir" diyerek neden ret oyu kullandığını açıkladı.
Berlin Türk Cemaati Başkanı Bekir Yılmaz, tasarının kabul edilmesini “Türk kökenli milletvekilleri" üzerinden eleştirdi.
Parlamentoların tarihin yargılanacağı merciler olmadığını söyleyen Yılmaz, “Maalesef parlamento özellikle Cem Özdemir'in peşine düşerek böyle bir karara imza attı" dedi. Yılmaz, Alman Meclisi'nde yer alan Türk kökenli milletvekillerine tepkisini, “İstisnalar hariç bugün parlamentoda bulunan sözde Türk kökenli milletvekilleri buna destek verdiler. Bu da demek oluyor ki Türkiye'ye düşmanlık etmeyecek milletvekillerine ihtiyacımız var. Türk toplumu olarak bu minvalde hareket etmemiz gerektiğini düşünüyoruz" sözleriyle gösterdi. Federal Hükümet'in tasarının arkasında olmadığını da dile getiren Yılmaz, “Oylamaya katılan milletvekilleri 160 civarında. 650 mevcudu olan parlamentonun 4'te birinin katılımıyla bir karar alınmış. Biz bunu kesinlikle reddediyoruz. Türk tarihinde kesinlikle soykırım olmamıştır. Bunun tartışılması gereken yer arşivlerdir, parlamentolar değil. Bu tip kararlar iki toplum arasındaki fay hatlarını derinleştirebilir, bunu göremediler" dedi. Alman Parlamentosunda 11 Türk kökenli milletvekili yer alıyor.
Almanya'daki Ermeni iddiaları tasarısının destekçilerinden Yeşiller Partisi Eş Başkanı Cem Özdemir, 15 yıl önce 'büyük bir hata olur' sözleriyle değerlendirdiği makalesini unuttu.
Özdemir, 2001'de kaleme aldığı ve Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinde yayınlanan yazısında, Fransız Meclisi'nin benzer bir karar tasarısını kabul ettiğini hatırlatarak, “Alman Federal Meclisi'ndeki meslektaşlarıma Fransız örneğini izlemelerini tavsiye etmem. 1915 yılında ve daha öncesinde 1895 yılında yaşanan korkunç olayların ele alınma yeri ne Washington, ne de Paris ve Berlin'dir" ifadelerini kullandı. Böyle bir tasarı yerine Türkiye ile Ermenistan arasındaki diyaloğun geliştirilmesi için gerekli girişimlerin desteklenmesi gerektiğini savunan Özdemir, bu konuda Alman Meclisi'nin karar almasının büyük bir hata olacağını yazdı.
Almanya'da yaşayan Türkler, dünü 'talihsiz gün' olarak değerlendirdi. Kararın siyasi olduğunu vurgulayan gurbetçiler, Almanya Parlamentosu'na olan güvenlerinin sıfırlandığını kaydetti. Türk kökenli Alman politikacı Ozan Ceyhun, “Ermeni kararlarının Almanya'da yaşayan Türklere yönelik zararı olacak. Türkiye-Almanya ilişkilerini bozulacak. Ancak Almanya'da Türkiye'nin bize ihtiyacı var diye bir hava hakim" dedi.
Tasarının onaylandığı günü “talihsiz bir gün" olarak kabul ettiklerini söyleyen Avrupalı Türk Demokratlar Birliği'nin (UETD) Genel Başkanı Zafer Sırakaya, “Bu konunun siyasallaştırılması hiçbir kesime yarar sağlamayacak. Avrupa'daki Türk toplumunu derinden etkiledi. Bu kararı kabul etmediğimizi bundan sonra daha yüksek sesle seslendireceğiz" diye konuştu.
UETD Genel Başkan Yardımcısı Asiye Bilgin de “Oylama yapıldığında Almanya Parlamentosu'nun önündeydik. Parlamento'nun önünde PKK, PYD, HDP ile Ermenistan bayrakları ile miting yapan 50 kişilik bir grup vardı. Aslında bu olay her şeyi ortaya çıkartıyor. Tamamen siyasi bir olay. Bu karar ile Hıristiyan blokunun birleşmesine şahit olduk" şeklinde konuştu.
“Bu tamamen siyasi bir karardır. Etikle, ahlakla, vicdanla, insanlıkla zerre kadar ilgisi yok. Bu haddini aşmaktır. Bu ölçüsüzlüktür. Buradaki insanların Alman siyasetine olan güvenini sıfırlamıştır."
