Son dönemde dış politikada gerçekleştirdiği önemli açılımlarla gündeme gelen Kazakistan’da LPG fiyatlarına yönelik zam gerekçe gösterilerek başlayan protestolar ülkenin pek çok kentine yayıldı.
Petrol, doğal gaz ve yer altı madeni zengini ülkede 2 Ocak’ta Hazar Denizi çevresindeki Janaözen’de araç sürücülerinin LPG fiyatına yapılan zam bahanesiyle başlattığı protestolar, kısa sürede ülkenin batı kesimindeki Aktau, Atırau, Aktöbe ve Oral şehirlerine yayıldı. Düzenlenen destek amaçlı gösteriler öğleden sonra ülkenin diğer kesimlerine sirayet etti.
HAVALİMANLARINI ELE GEÇİRDİLER
Önceki gün ülkenin en büyük şehri Almatı’yı da etkisi altına alan protesto gösterileri, yapılan zammın geri alınması (0,50 tengeye çekildi), hükümetin istifası ve 15 günlük OHAL ilanına rağmen sürdü. Almatı ve Aktau’da havaalanlarını protestocuların ele geçirmesi nedeniyle bu şehirlere uçak seferleri durduruldu. Başkent Nur Sultan’a da uçuşların durdurulduğu iddia edildi.
Ukrayna üzerinde Batı-Rusya bilek güreşinin devam ettiği bir dönemde Kazakistan’da bir anda alevlenen protestolar soru işaretine neden oldu.
ABD ve Rusya arasında 10 Ocak’ta yapılacak Ukrayna başlıklı zirvenin hemen öncesinde Orta Asya’nın kilit ülkesi Kazakistan’da yönetimi doğrudan hedef alan protesto dalgasının, Afganistan sonrası bölgede yeni güç mücadelesinin bir yansıması olduğu iddia ediliyor.
Kazakistan son dönemde sadece Rusya ile değil Çin’le de ilişkilerini geliştirecek adımlar atıyordu. Ülke nüfusunun yüzde 20’si Ruslardan oluşuyor. Son dönemde Rusya’dan Nur Sultan yönetimine yönelik çıkışlar geliyordu.
ŞÜPHELİ İSİM DEVREDE
Kazakistan’daki protestoların arkasında kaçak Kazak işadamı Muhtar Ablyazov’un olduğu öne sürülüyor. BTA Bank’ın firari eski Başkanı Ablyazov’un adı 2013 yılında Kazakistan’ın talebi üzerine Fransa’daki iade davası ile gündeme gelmişti. Kazakistan’ın kurucu lideri Nursultan Nazarbayev’e muhalefetin başını çeken isim diye bilinen Ablyazov Rusya tarafından zimmete para geçirme suçlamasıyla gıyaben 15 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Ablyazov’un hala Fransa’da ikamet ettiği düşünülüyor.
1 Ocak 2022 tarihi itibariyle ülkede LPG'nin litre fiyatı 60 tengeden 120 tengeye çıkarılmıştı. Bu durum özellikle araçların yüzde 90'ının LPG ile çalıştırıldığı Mangistau eyaletinde büyük tepkiye yol açmıştı.
PLAKASIZ ARAÇLARLA GELDİLER
Dün ülkenin en büyük kenti ve eski başkenti Almatı’da protestocular polise karşı demir çubuk kullanarak valilik binasına girdi. Gösteri alanlarına plakasız araçlarla çok sayıda kişinin bırakıldığı görüldü. Alanda polis ve askeri araçlar ateşe verildi. Polis, göstericilere ses bombası atarak müdahale etti. Meydana demir çubuklarla gelen göstericiler, şehrin merkezindeki Almatı Eyalet Valiliği binasına girerek ateşe verdi. Protestocuların emniyet güçlerinden ele geçirdikleri, teşhizatı ve silahları kullandıkları görüldü.
İnternet kesildi
- Dün öğleden sonra Almatı’da gösterilerin hükümetin binalarını hedef almasının ardından Kazakistan’da internetin tamamen kesildiği kaydedildi. Telegram, Whatsapp ve diğer sosyal medya platformlarına da ulaşım sağlanamıyor. Protestocuların Almatı’da bir TV kanalını da ele geçirdikleri ve sokaklarda barikatlar kurduğu da iddialar arasında yer aldı. Almatı’ya kontrolü sağlamak amacıyla yoğun sayıda ulusal muhafız takviyesi yapıldığı belirtiliyor.
TV’den halka seslendi
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev dün televizyon kanallarından seslenerek halkın kendisini desteklediğini belirtti. Güvenlik güçleri arasında ölen ve yaralananlar olduğu bilgisini paylaşan Tokayev, protestocuların “haydutlardan oluştuğunu” dile getirdi. OHAL kararının gerekli olduğunu belirten Tokayev, holigan unsurların eylemlerinin, finans desteğiyle motive olan komplocuların dikkatlice hazırladığı bir planın varlığını ortaya koyduğunu ifade etti. Tokayev, göstericilere sert müdahale sinyali verdi.