Çarkıfelek, gonca, fiyonk, nar, hurma, hezaren ve daha nicesi… Türk kültüründe önemli bir yeri olan motifler, Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan yolculuğumuzun, örf ve adetlerimizin bir yansımasıdır. Büyük bir medeniyetin izdüşümleri olan bu motifler kültürümüzde tekstilden mimariye birçok alanda yer bulmuştur. Doç. Dr. Kaya Üçer ile Doç. Dr. Münevver Üçer, çok sık rastlanan 100 Türk motifini tek kitapta topladı. Kültür A.Ş’nin İstanbul’un Yüzleri serisinden çıkan kitap, motiflerin diliyle, rengarenk ve göz alıcı bir medeniyetin kapısını aralıyor. Bu kapsamlı çalışmayı Kaya Üçer’den dinledik…
* Kitapta 100 Türk motifine detaylıca yer veriyorsunuz. Motiflerin Türk sanatındaki yeri ve önemi nedir?
Yaşadığımız coğrafya ile yoğrulan ve sanatçının elinde şekil bulan eserlerle bizi ifade eden sanatımızın en önemli unsuru da motiflerimizdir. Nasıl devletlerin onları simgeleyen bayrakları varsa ya da bir çok unsuru içerisinde barındıran armaları varsa; işte sanatımızı oluşturan desenlerin görsel zenginliğinde motifleri vardır. Orta Asya’dan Anadolu steplerine uzanan yolculuğunda Türk ulusunun değişmezlerinden birisi de İslam’ın şartları ile olan uyumuyla da öne çıkan motiflerimizdir. Bu sebepledir ki “MOTİFLER” bizi biz yapan unsurlardan birisidir.
* Türk motiflerinin karakteristiğine baktığımızda nasıl bir tablo çıkıyor karşımıza?
Yaşanmışlıklar, göçler, savaşlar ardı ardına kurulan zamanı gelince başka bir bayrak altında yeniden doğan ama devamlılığını hep sürdürmüş olan Türk devletlerinin en önemli özellikleri sanat ve kültür alanındaki devamlılıkları ve aynı zamanda gelişen yaşadığı ortamla şekillenen sanat yapısıdır. Bu noktada da motiflerimiz muhtelif kalıplara yüzyıl özelliklerine girmiş olsa da benliğini ve kurallarını koruyarak bu güne kadar gelmiştir. Karakterini koruyan bu motifleri yaşatmak gelecek nesillere aktarmak da bizlerin görevi olmaktadır.
- Bize has olana ulaşmışız
- * Farklı coğrafyalara, inanışlara, kullanım alanlarına, yüzyıllara baktığımız zaman motiflerin farklılaştığını görüyoruz. Nasıl yorum- larsınız bunu? Kategorize edebilir miyiz? Motif çeşitlilikleri, bir ulusun yaşanmışlıklarının kültür zenginliklerinin yaşadığı toprakların geçmişini yorumlaya bilmenin zenginliğidir. Geleneğine sadık kalarak yeniliğe açık olan eğitimli insanların bu topraklar üzerinde yaşadığının kanıtıdır. Sanatı kategorize etmek değil aslında bir potada eritip uluslaştırdığımızda bize has olana ulaşmışız demektir.