Çocukluk hayali olan enstrüman yapımını gerçekleştiren ud yapım ustası Faruk Türünz, doğru sesi bulana kadar pes etmedi. Bulduğu özel ses franksları sayesinde dünyanın dört bir yanında onun yaptğı udlar çalınıyor.
Udları dünyaca ünlü udilerin elinde ses veren, 32 yıldır ud yapan usta Faruk Türünz'ü kendi ismini verdiği atölyesinde ziyaret ettik. Gövdesi oyulmuş, burgusu takılmamış ya da tamamlanarak duvara asılmış onlarca udun bulunduğu atölyenin tüm odalarını tek tek gezdiren Türünz, hayalini kurduğu enstrüman yapımcılığını meslek edinmiş. İki dairenin birleşiminden oluşan atölyede 10 kişi ud yapımına gönül veriyor. Geliştirdiği “Balkon Akortlama” yöntemiyle ud yapımcılığına yenilik kazandıran Faruk Usta ile sanat hayatı üzerine hoş bir sohbet gerçekleştirdik. Türünz, yurtdışındaki üniversitelerde ud yapım konusunda seminerlere de gidip geliyor.
HAYATA PES ETMEDİ
Yıllarını ud yapımına adayan Türünz, bugünlere kolay gelmemiş. Siyasal Bilimler, İktisadi Ticari Bilimler, Fizik-Matematik, Mimarlık, ve 44 yaşında girdiği Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümlerinindeki eğitimini tamamlamadan yarım bırakıyor. 10 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra kendi işini kuran Türünz, bir süre sonra iflas bayrağını çekerek büyük sıkıntılar yaşıyor. Yaşadığı sıkıntılardan çocukluk hayali olan enstrüman yapımını gerçekleştirerek uzaklaşıyor. O sıkıntılı günlerde en büyük destekçisinin ailesi olduğunu söyleyen Türünz, şimdi ud diyince akla gelen ilk isim oldu.
ULAŞILMASI ZOR SES
Çocukluğunda udu sadece sesinden tanıyan Türünz, babasının müzik eğitimi aldığı sırada ud ile tanışmış. O gün bugündür de ilk günkü merakla udla ilgilenen Türünz'ün ilk yaptığı enstrüman ise bağlama. Öğretmen olduğu yıllarda bir dut ağacı kütüğünden bağlama yapmış. İstanbul'a geldikten sonra iyi bir uda sahip olmak isteyen Türünz, dönemin meşhur ud yapımcılarından Hadi Usta'dan kendisini ud yapmasını istemiş. Bir yıl sonra ortaya çıkan udun ise radyodan duyduğu sese benzemediğini görmüş. Türünz, bunun sebebini “Çünkü o ses ulaşılması çok zor bir sesmiş” diyor.
BU DEFA OLMUŞ
Ud yapmayı aklına koyduğunda sırada arkadaşının babası olan kanun yapımcısı Muhittin Bolu'ya danışmış. Muhittin Usta kendisinin ud yapımından anlamadığını söylerek onu Üsküdarlı Teoman Kaya'ya yönlendirmiş. Teoman Usta'da ud yapmanın kolay olmadığını sert bir dil ile anlatınca Türünz, dayak yemiş gibi hissetmiş kendini. Üsküdarlı Teoman'dan beklediği desteği göremeyen sanatkâr, ardından soluğu İstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Enstrüman Yapım Bölüm Başkanı Cafer Açın'ın yanına gidiyor. Cafer Hoca'dan gerekli bilğileri aldıktan sonra 2 ay gibi kısa bir sürede ilk udunu yapıyor. Bitirir bitirmez hocasında görüş almaya giden Türünz, hocasının kendisine ufak tefek ikazlarda bulunduğunu, ikinci udunu da bunları dikkate alarak yaptığından söz ediyor. Hocasının “Bu defa olmuş” dediğini duyunca Türünz'ün hayatı değişmeye başlıyor.
FORMÜLLERLE GEÇEN YIL
"Eşimin yeğeni makine mühendisliğinde okuyordu ve ondan titreşimlerle ilgili kitaplar konusunda yardım aldım. “Mekanik Titreşimler” isimli bir kitapta kirişlerle ilgili denklemlere ulaşarak kiriş frekansını veren formüllerle konu arasında bir bağlantı kurdum" diyen Türünz, sayısız denemelerle geçen 10 yılını pek çok veri edinerek formüle ediyor. Türünz, bugün ud dünyasında geliştirdiği ve “Balkon Akortlama” yöntemi adını verdiği bu yöntemle tanınıyor. Türünz, udilerimizden Yurdal Tokcan'ın konserlerine Faruk Türünz imzalı ud ile çıkarak yardımlarının dokunduğunu söylüyor. Yunan sanatçı Markos Skoulios'tan ilk yurtdışı siparişini alarak önce Yunanistan'a ardından Arap dünyasına açıldığını belirten Türünz'ün udları bugün Amerika, Avrupa ülkeleri, Avusturalya, Yeni Zellanda hatta Şili'de bile Türünz'ün udları var.
SİPARİŞLERE YETİŞMEMİZ LAZIM
Artık ismini duyan herkes Türünz'den ud yapmasını istemeye başlamış. 25 adet sipariş alan Türünz, bunların üstesinden nasıl geleceğini bilemez. Ud yapım işlemlerini hatasız, hızlı ve standart bir biçimde yapabilmek amacıyla 1997 yılından bu yana hem ortağı hem de yakın arkadaşı Suat Çetincan ile birlikte tasarladığı çeşitli alet ve aparatlar sayesinde yetiştirir. O günden sonra da işleri iyi bir şekilde ilerler.
Ud yapımı bir ay sürüyor Ud yapımı beş ana parçadan oluşuyor. Gövde, kapak, sap, burgu ve ses tablası.Kapak kesinlikle sedir ya da ladin ağaçlarından olması gerekiyor. Teknesi de her türlü ağaçtan yapılan bu udların tanesi bir ayda tamamlanıyor.
Benim ud teneke gibi Ünlü udi Yurdal Tokcan'ın bir gün dükkanına gelip yapmış olduğu udu saatlerce çaldığını daha sonra da "Benim ud teneke gibi usta" deyişini anlatan Türünz, Mehmet Bitmez ve Mutlu Torun gibi usta isimlere ud yapmış.