Sekülerleşme, bugün Müslümanların en önemli meselelerinden biri. Modern zamanların en büyük imtihanlarından biri. Dünyaya teslim olmak, dünyaya batmak, dünyayla kayıtlı bir bilinç ve pratiğe sahip olmaktır. Önceliklerin arasına dünyanın yerleşmesidir. İslam dünyayı reddetmez, ama onu mabut edinmeyi kabul etmez. İki dünya dengesine dikkat eder. Bu dünya hayatının gelip geçici olduğunu ve ahiret hayatının da ebedi olduğunu söyler. Müslüman bilinci de iki cihanda saadet diler. Modernleşme ile gelen...

Türkiye’nin farklı şehirlerinde esnaftan insanlar intihar etti. Yaşama zorla tutunmaya çalışan küçük esnaf insanları bunlar. Koronavirüsle beraber müşterilerini kaybediyorlar. Evliler ve çocukları var. Ev bakıyorlar. Eve ekmek götüremiyorlar. Yoksulluk, esnaflık ve salgınla iç içe geçen intiharlar bunlar. Bu vakalar, intihar gerçeğini, yoksulluk gerçeğini ve salgın gerçeğini bütün acımasızlığıyla gün yüzüne çıkarıyor. Durkheim, intiharlarla ekonomik bunalım arasındaki ilişkiyi Paris örneğinde fa...

Çok farklı ruhban tanımları var. Ben Weber’in tanımını çok tutarım. Çünkü pek gündeme gelmeyen veçhelere ışık tutuyor. Ona göre ruhban, dini yorumlama, tanımlama ve ibadetleri düzenleme tekelini elinde tutan din adamı demektir. Bir post-modern ruhban da dini sadece hocalar bilir ve sadece ilahiyatçılar konuşabilir diye bağırıyor. İlahiyat üzerine konuşma ve düşünmeye kalkışanları “ilahiyat kahyaları” diye tanımlıyor. Nerdeyse hayatının tamamı imam hatip lisesinde, İslamcılıkta, din sosyolojisind...

Biden, soykırım kavramını kullanınca haklı olarak hepimiz öfkelendik. Çünkü Türkiye, Birinci Dünya Savaşının şartlarında yaşanan fırtınaların getirdiği büyük acıların tek suçlusu olarak sanık sandalyesine oturtuluyor. Dünya Savaşı, dünyayı hallaç pamuğu gibi savurmuş bir fırtına. Hıncak ve Taşnak terör örgütlerinin katliamları ve bölücülük hayalleri büyük bir tehdit oluşturmuş. Ermeniler tehcire tabi tutulmuş İttihat ve Terakki politikalarıyla. Tehcir kolay şey değil. İnsanlar evlerini, toprakla...

Sosyal teori, çağımızın en etkili bilim faaliyetlerinden biri. Toplum, insan ve hayat üzerine kavramlar ve perspektifler geliştiriyor. Hermenötik, tarihselcilik, sembolik etkileşimcilik, post-yapısalcılık…Bu yöntemlerle toplumsal dünyayı açıklamaya çalışıyor. Yorumla, tarihle, anlamın kolektif etkileşimleriyle ve bilginin aldığı çoğul biçimlerle araştırmalar yapıyor. Sosyal bilim alanında insani ilişkileri ve bunların toplumsal tezahürlerini kavramak açısından çok büyük imkânlar sağlıyor. Yorum ...

Üniversiteler ve entelektüel ortamlarda büyük bir kırılma yaşanıyor. Yeni muhafazakâr okumuş nesil ya da yurtdışında eğitim almış olanlar öncelikle yabancı dil (İngilizce) etrafında bir tekel oluşturuyorlar. İngilizce bilmek veya bir Batı ülkesinde doktora yapmak bilimle, düşünceyle ve araştırmayla eşitleniyor. Bilgilerin, söylemlerin ve araştırmaların muhtevası da ikincil plana itiliyor. Bir kompleks ve bir tekelcilik arayışı bu. Bunun alt ve orta sınıf ile muhafazakâr ve dindar yeni kuşak aras...

Dün Özal’ın ölüm yıldönümüydü. Büyük bir siyaset adamıydı Özal. Bir Türkiye muhayyilesi vardı. Bunun için mücadele etti. Risklere girdi, en merkezdeki oligarşiyi de karşısına aldı. Nitekim Genelkurmay Başkanı istifa etmek zorunda kalmıştı. Merkez medya ile de kavga etti ve onları dönüştürdü. Türkiye dışına kaçmak zorunda kalan Cem Karaca gibi fenomenlere sahip çıktı. Türkiye onun zamanında yüzü gülen, çalışan, umut taşıyan ve özgür düşünme heyecanı yaşayan bir ülkeydi. Özal, Türk siyasetinin siv...

Uzun süredir Gadamer’in Yunus Emre ile olan düşünce benzerlikleri üzerine yazmak istiyorum. Geçen gün filozof Rıza Tevfik’in makalelerini okurken yalnız olmadığımı görünce sevindim. Rıza Tevfik de ilginç bir biçimde, Kanuni zamanında yaşayan Halveti şeyhi İbrahim Gülşen’in zaman düşüncesi ile Fransız filozof Bergson’un zaman felsefesini mukayese etmiş. Gülşen’inin Bergson’dan yüzyıllar önce zaman ile ilgili Bergson’un ulaştığı sonuçlardan bahsettiğini söylüyor. Yine bir Nakşi şeyhinin beden ve r...

Septisizm, Yunan’dan doğan bir felsefe. Hakikatin köküne şüphe tohumları eken bir felsefe. İnsan sayısınca doğrudan bahseden, doğruyu aramayı beyhude bir çaba gören felsefe. Hakikate karşı derin bir rölativizm içinde. Bilginin değişkenliğini savunur. En sonunda da şiarını haykırır! “insan sayısınca doğru vardır”. Hakikatin ebedi, evrensel ve metafizik yönlerini inkâr eder. İnsan zihni, insan tecrübesi ve insan duyumları nereye kadar uzanıyorsa bilgi de odur. Değişmez ve ebedi olan Tanrı bunlarla...

Niyazi Berkes, sol Kemalist bir sosyolojinin sözcüsü. 28 Şubat’ta onun laiklik söylemi baz alınarak RP’nin kapatılma iddianamesi hazırlandı. Berkes’in sosyolojisi, siyasal analizleri ve savunduğu ideoloji ile aslında Türkiye’de belli bir siyasal bilinci anlatıyor. Türk siyasetinde sol ve CHP ile özdeşleşen bu siyasal bilinç, 1960’larda yayınlanan YÖN dergisinde akademik, entelektüel ve popüler boyutları ile inşa ediliyor. Bir grup emekli generallerin bildirisinde de bu siyasal bilinç son haliyle...

Zeytinburnu Belediyesi, çok önemli sempozyumlara ev sahipliği yapmaya devam ediyor. Türkiye’nin fikir hayatına yön veren düşünürler ve akımlarla ilgili kapsamlı sempozyumlar yapıyor. İslamcılık, Necip Fazıl, Cemil Meriç, Mehmet Akif, Kemal Tahir ve Tarık Buğra ile ilgili gerçekleşen bu sempozyumların tebliğleri de kitaplaştırılarak yayınlandı. Son olarak iki gün süren Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür Said Halim Paşa Sempozyumu gerçekleşti bu defa. Said Halim Paşa üzerine konuşmalar yapıldı, tebliğl...

2014’ten bu yana 70’in üzerinde şirket , “İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı” (BADV) projesini yürütüyor. BM, Sabancı Vakfı ve TÜSİAD bu projenin en önemli ortakları. Şirketler, projeyi toplumsal cinsiyet eşitliğini temel alarak destekliyorlar. Bunu bir dava olarak görüyorlar. Bu dava görünürde kadına şiddetin önlenmesi düşüncesine dayanıyor. Gerçekte ise toplumsal cinsiyet eşitliğini hakim kılmak ve kadın meselesine çözüm olarak sunmak amacını güdüyor. Bu ön kabule dayanarak araştırmalar yapılı...

Mehmet Akif üzerinde düşünmeye devam ediyoruz. İslamcılık açısından da kendimizle yüzleşme imkânı buluyoruz. Çünkü Akif’i konuşmak aynı zamanda İslamlaşma fikriyatını da konuşmak demektir. Nasıl bir İslamlaşma fikrini temsil ettiğini anlamaya başlıyoruz yeniden. Bu açıdan onu İstanbul İslamcılığı dediğim perspektifte değerlendirmeliyiz. Çünkü Akif, bu tarzı İslamcılığın en yetkin isimlerinden biridir. Çıkardığı Sırat-ı Müstakim gibi bir dergi, yazdığı şiirler ve geliştirdiği tutumlar bu açıdan o...

İstanbul Sözleşmesi etrafında yürüyen tartışma bize iki farklı sosyolojiyi çok net bir biçimde gösteriyor. Muhafazakar ve milliyetçi kesimler meseleye aile, inanç ve otorite etrafında bakıyor. Onun için ailenin korunması ve kadının aile, çocuk ve kocasıyla beraber değerlendirilmesi önem taşıyor. Çünkü benimsediği kültür ve inanç bunu destekliyor. Köklü kentleşme, modernleşme ve sekülerleşme bu konuda önemli savrulmalara yol açıyor. Bu kesimin aile sosyolojisinde, kadın ve koca ilişkisinde sarsıl...

İstanbul Sözleşmesi Cumhurbaşkanı tarafından feshedildi. Çok hayırlı ve çok doğru bir adım atıldı. Bu iktidarın öncülüğünü yaptığı ve sonra ortaya çıkanları görünce de vazgeçtiği bir sözleşme. Bu bir erdemdir. Biz yaptık ve vazgeçmeyiz yerine, yaptığımız yanlış ve bundan da vazgeçeriz deniyor çünkü. Sözleşme, AB ile entegrasyon süreci döneminde muhafazakar olarak da toplum olarak da yediğimiz büyük bir goldü. Bunun sonuçlarını hep beraber gördük. Mesela MEB’de, bu sözleşmeye dayanarak toplumsal ...

Andımız, 1933 yılında Reşit Galip tarafından ilk defa şöyle yazıldı. Türküm, doğruyum, çalışkanım.Yasam, küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak,Yurdumu, budunumu özümden çok sevmektir.Ülküm, yükselmek, ileri gitmektir.Varlığım Türk varlığına armağan olsun.Andımız’a 1972 ve 1997 yıllarında yeni eklemeler yapıldı. Yani 12 Mart Darbesi ve 28 Şubat Darbesi dönemlerinde. Reşit Galip, tek parti döneminin en sert uygulayıcılarından biri. Doktor olmasına karşın kültür, din ve eğitim alanlarında önemli ...

Modern zaman sorunları, modern zaman ürünüdür. Bugünkü kadın meselesi de çağımızın sosyolojisinden, ekonomisinden ve siyasal dönüşümlerinden doğar. Boşanmalar, şiddet, çocukları ve evi terk gibi meseleler sanayi toplumu ve post-modern toplumun ürünüdür. İslam toplumlarında bunu daha etkili bir şekilde yaşıyoruz. Çünkü bu toplumların sanayileşmesi, köyden kente göçü, ekonomik üretim tarzı ve bunlara bağlı bir biçimde gelişen sosyolojisi çağdaş dönemde çok daha kaotiktir. Toplum bu kaotik ortamda ...

Dil, hakikatin evidir der Heidegger. Çok önemli bir tespit. Bizi hakikate götüren ve hakikatte tutan dildir. Dil ile dünyayla konuşuruz, dil ile dünyaya katılırız, dil ile dünyayla anlaşırız. Her alanda bu böyledir. Aile, kadınlar ve haklar içinde kullandığımız dil hakikatimizi belirler. Batıdan gelen yeni dil (ya da epistemoloji), bize aileye, kadına ve haklara belli bir felsefeyle bakmayı dayatıyor. Bu dil, Batı toplumlarının acılarından, çatışmalarından ve çözümlerinden doğdu. Sanayileşme, ki...

“Baba evini derhal terk edin kızlar” diyor Cumhuriyet yazarı Mine Söğüt. “Çoğu baba evi tehlikenin merkezidir” diye devam ediyor. Feminist yazar, bütün radikal söylemlerini sonuna kadar sürdürüyor: Evlilikte mutluluğu aramayın, evden kaçın ve sokağa kendinizi atın…Kızları eve karşı, babaya karşı ve evliliğe karşı meydan okumaya çağırıyor. Feminizm, artık kadın hakları yerine kadının isyanını tertipleyen bir ideoloji. Bu isyan ruhunda normsuzluk ve başıboşluk akar. Kadına şeytan gibi fısıldar: Do...

İstanbul’da yeni bir çete ortaya çıkarıldı. Suriye’den çocukları ailelerinden kiralayıp İstanbul’a getiriyorlar. Sonra da dilendiriyorlar. Bir dilencilik çetesi. Çocukları zorla belli yerlerde tutarak çeşitli semtlere dağıtıp dilendiriyorlar. Yakalanan bu çete, şimdi insan ticareti ve çetecilikten yargılanacak. Çocukların, savaşın ve mağduriyetin sosyolojisinden çıkan bir çetecilik örneği. Elbette küresel bir bağlama da işaret ediyor. Dilencilik için insanlar ulusal düzeyde kalmıyorlar. Başka ül...

28 Şubat, tank gibi üzerimizden geçmişti. Sanki tanklar Sincan’da yürümekle kalmamış, aynı zamanda gündelik hayatımızda da her şeyin üzerinden geçip gitmişlerdi. Hanım başörtülüydü, ben de İmam Hatip Lisesi mezunu ve İslamcı dergiler çıkaran ve makaleler yayınlayan bir yazar. Sanki 28 Şubat bizim içindi. Tam da doktoram bitmişken ve üniversiteye geçeceğim sırada olmuştu. Özal döneminde ne hayallerimiz vardı. Özgürlük ve demokrasi ile yeni Türkiye kurulacaktı. Yeni Zemin dergisinde ve Kitap Dergi...

Dünyevileşme kavramı ile başımız epeydir dertte. Önce sekülerleşme dedik ve arkasından da bu kavram geldi. Din çalışan sosyologlar veya din sosyolojisi alanında araştırma yapanlar, kavramı çok yoğun olarak kullanıyorlar. Bu güz döneminde, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde tasavvuf sosyolojisi adıyla bir ders verince hem hocalık yaptım hem de talebelik. Yeniden okumalara yoğunlaştım, kavramlar üzerinde düşünmeye çalıştım. Sosyoloji ile din arasındaki geçişlerde kullanabileceğimiz yeni ka...

Kandil gecelerini “uyduruk din” diye tanımlayanlar, dinin farklı veçhelerini, tezahürlerini ve pratik var oluşlarını görmüyorlar. Dini salt akideye indirgiyorlar. Orada yer almayan her şey din dışı kabul ediliyor. Hatta “uyduruk din” deniyor. Bu yaklaşım dine en dar bakan zihniyetlerden biri. Aslınsa selefi-vehhabi tutuma da yakın. Bu dar zihniyet, dinin tarih ve toplum hayatındaki açılımlarını, neşvelerini ve insani var oluşlarla çiçeklenmelerini görmüyor. Elbette din, akide olarak en temel biç...

Üniversitelerde reform şart! Çünkü üniversitelerimiz çoğaldı, büyüdü, kalabalık hale geldiler. Verimlilik düzeyleri düşük, bilimsel ve kültürel eğitim konusunda ciddi sorunları var. Ak Parti, iktidara geldiği ilk günden itibaren üniversite reformu konusunda önemli tartışmalara girişti. Sonra bu tartışmaları bir kenara bırakarak doğrudan uygulamalara yöneldi. Yeni üniversiteler açıldı. Çok şık kampüsler inşa edildi. Hala inşa edilmeye devam ediliyor. Teknoparklar açıldı. Hala açılmaya devam ediyo...