Uzun süredir Gadamer’in Yunus Emre ile olan düşünce benzerlikleri üzerine yazmak istiyorum. Geçen gün filozof Rıza Tevfik’in makalelerini okurken yalnız olmadığımı görünce sevindim. Rıza Tevfik de ilginç bir biçimde, Kanuni zamanında yaşayan Halveti şeyhi İbrahim Gülşen’in zaman düşüncesi ile Fransız filozof Bergson’un zaman felsefesini mukayese etmiş. Gülşen’inin Bergson’dan yüzyıllar önce zaman ile ilgili Bergson’un ulaştığı sonuçlardan bahsettiğini söylüyor. Yine bir Nakşi şeyhinin beden ve r...

Septisizm, Yunan’dan doğan bir felsefe. Hakikatin köküne şüphe tohumları eken bir felsefe. İnsan sayısınca doğrudan bahseden, doğruyu aramayı beyhude bir çaba gören felsefe. Hakikate karşı derin bir rölativizm içinde. Bilginin değişkenliğini savunur. En sonunda da şiarını haykırır! “insan sayısınca doğru vardır”. Hakikatin ebedi, evrensel ve metafizik yönlerini inkâr eder. İnsan zihni, insan tecrübesi ve insan duyumları nereye kadar uzanıyorsa bilgi de odur. Değişmez ve ebedi olan Tanrı bunlarla...

Niyazi Berkes, sol Kemalist bir sosyolojinin sözcüsü. 28 Şubat’ta onun laiklik söylemi baz alınarak RP’nin kapatılma iddianamesi hazırlandı. Berkes’in sosyolojisi, siyasal analizleri ve savunduğu ideoloji ile aslında Türkiye’de belli bir siyasal bilinci anlatıyor. Türk siyasetinde sol ve CHP ile özdeşleşen bu siyasal bilinç, 1960’larda yayınlanan YÖN dergisinde akademik, entelektüel ve popüler boyutları ile inşa ediliyor. Bir grup emekli generallerin bildirisinde de bu siyasal bilinç son haliyle...

Zeytinburnu Belediyesi, çok önemli sempozyumlara ev sahipliği yapmaya devam ediyor. Türkiye’nin fikir hayatına yön veren düşünürler ve akımlarla ilgili kapsamlı sempozyumlar yapıyor. İslamcılık, Necip Fazıl, Cemil Meriç, Mehmet Akif, Kemal Tahir ve Tarık Buğra ile ilgili gerçekleşen bu sempozyumların tebliğleri de kitaplaştırılarak yayınlandı. Son olarak iki gün süren Osmanlı Sadrazamı ve Düşünür Said Halim Paşa Sempozyumu gerçekleşti bu defa. Said Halim Paşa üzerine konuşmalar yapıldı, tebliğl...

2014’ten bu yana 70’in üzerinde şirket , “İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı” (BADV) projesini yürütüyor. BM, Sabancı Vakfı ve TÜSİAD bu projenin en önemli ortakları. Şirketler, projeyi toplumsal cinsiyet eşitliğini temel alarak destekliyorlar. Bunu bir dava olarak görüyorlar. Bu dava görünürde kadına şiddetin önlenmesi düşüncesine dayanıyor. Gerçekte ise toplumsal cinsiyet eşitliğini hakim kılmak ve kadın meselesine çözüm olarak sunmak amacını güdüyor. Bu ön kabule dayanarak araştırmalar yapılı...

Mehmet Akif üzerinde düşünmeye devam ediyoruz. İslamcılık açısından da kendimizle yüzleşme imkânı buluyoruz. Çünkü Akif’i konuşmak aynı zamanda İslamlaşma fikriyatını da konuşmak demektir. Nasıl bir İslamlaşma fikrini temsil ettiğini anlamaya başlıyoruz yeniden. Bu açıdan onu İstanbul İslamcılığı dediğim perspektifte değerlendirmeliyiz. Çünkü Akif, bu tarzı İslamcılığın en yetkin isimlerinden biridir. Çıkardığı Sırat-ı Müstakim gibi bir dergi, yazdığı şiirler ve geliştirdiği tutumlar bu açıdan o...

İstanbul Sözleşmesi etrafında yürüyen tartışma bize iki farklı sosyolojiyi çok net bir biçimde gösteriyor. Muhafazakar ve milliyetçi kesimler meseleye aile, inanç ve otorite etrafında bakıyor. Onun için ailenin korunması ve kadının aile, çocuk ve kocasıyla beraber değerlendirilmesi önem taşıyor. Çünkü benimsediği kültür ve inanç bunu destekliyor. Köklü kentleşme, modernleşme ve sekülerleşme bu konuda önemli savrulmalara yol açıyor. Bu kesimin aile sosyolojisinde, kadın ve koca ilişkisinde sarsıl...

İstanbul Sözleşmesi Cumhurbaşkanı tarafından feshedildi. Çok hayırlı ve çok doğru bir adım atıldı. Bu iktidarın öncülüğünü yaptığı ve sonra ortaya çıkanları görünce de vazgeçtiği bir sözleşme. Bu bir erdemdir. Biz yaptık ve vazgeçmeyiz yerine, yaptığımız yanlış ve bundan da vazgeçeriz deniyor çünkü. Sözleşme, AB ile entegrasyon süreci döneminde muhafazakar olarak da toplum olarak da yediğimiz büyük bir goldü. Bunun sonuçlarını hep beraber gördük. Mesela MEB’de, bu sözleşmeye dayanarak toplumsal ...

Andımız, 1933 yılında Reşit Galip tarafından ilk defa şöyle yazıldı. Türküm, doğruyum, çalışkanım.Yasam, küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak,Yurdumu, budunumu özümden çok sevmektir.Ülküm, yükselmek, ileri gitmektir.Varlığım Türk varlığına armağan olsun.Andımız’a 1972 ve 1997 yıllarında yeni eklemeler yapıldı. Yani 12 Mart Darbesi ve 28 Şubat Darbesi dönemlerinde. Reşit Galip, tek parti döneminin en sert uygulayıcılarından biri. Doktor olmasına karşın kültür, din ve eğitim alanlarında önemli ...

Modern zaman sorunları, modern zaman ürünüdür. Bugünkü kadın meselesi de çağımızın sosyolojisinden, ekonomisinden ve siyasal dönüşümlerinden doğar. Boşanmalar, şiddet, çocukları ve evi terk gibi meseleler sanayi toplumu ve post-modern toplumun ürünüdür. İslam toplumlarında bunu daha etkili bir şekilde yaşıyoruz. Çünkü bu toplumların sanayileşmesi, köyden kente göçü, ekonomik üretim tarzı ve bunlara bağlı bir biçimde gelişen sosyolojisi çağdaş dönemde çok daha kaotiktir. Toplum bu kaotik ortamda ...

Dil, hakikatin evidir der Heidegger. Çok önemli bir tespit. Bizi hakikate götüren ve hakikatte tutan dildir. Dil ile dünyayla konuşuruz, dil ile dünyaya katılırız, dil ile dünyayla anlaşırız. Her alanda bu böyledir. Aile, kadınlar ve haklar içinde kullandığımız dil hakikatimizi belirler. Batıdan gelen yeni dil (ya da epistemoloji), bize aileye, kadına ve haklara belli bir felsefeyle bakmayı dayatıyor. Bu dil, Batı toplumlarının acılarından, çatışmalarından ve çözümlerinden doğdu. Sanayileşme, ki...

“Baba evini derhal terk edin kızlar” diyor Cumhuriyet yazarı Mine Söğüt. “Çoğu baba evi tehlikenin merkezidir” diye devam ediyor. Feminist yazar, bütün radikal söylemlerini sonuna kadar sürdürüyor: Evlilikte mutluluğu aramayın, evden kaçın ve sokağa kendinizi atın…Kızları eve karşı, babaya karşı ve evliliğe karşı meydan okumaya çağırıyor. Feminizm, artık kadın hakları yerine kadının isyanını tertipleyen bir ideoloji. Bu isyan ruhunda normsuzluk ve başıboşluk akar. Kadına şeytan gibi fısıldar: Do...

İstanbul’da yeni bir çete ortaya çıkarıldı. Suriye’den çocukları ailelerinden kiralayıp İstanbul’a getiriyorlar. Sonra da dilendiriyorlar. Bir dilencilik çetesi. Çocukları zorla belli yerlerde tutarak çeşitli semtlere dağıtıp dilendiriyorlar. Yakalanan bu çete, şimdi insan ticareti ve çetecilikten yargılanacak. Çocukların, savaşın ve mağduriyetin sosyolojisinden çıkan bir çetecilik örneği. Elbette küresel bir bağlama da işaret ediyor. Dilencilik için insanlar ulusal düzeyde kalmıyorlar. Başka ül...

28 Şubat, tank gibi üzerimizden geçmişti. Sanki tanklar Sincan’da yürümekle kalmamış, aynı zamanda gündelik hayatımızda da her şeyin üzerinden geçip gitmişlerdi. Hanım başörtülüydü, ben de İmam Hatip Lisesi mezunu ve İslamcı dergiler çıkaran ve makaleler yayınlayan bir yazar. Sanki 28 Şubat bizim içindi. Tam da doktoram bitmişken ve üniversiteye geçeceğim sırada olmuştu. Özal döneminde ne hayallerimiz vardı. Özgürlük ve demokrasi ile yeni Türkiye kurulacaktı. Yeni Zemin dergisinde ve Kitap Dergi...

Dünyevileşme kavramı ile başımız epeydir dertte. Önce sekülerleşme dedik ve arkasından da bu kavram geldi. Din çalışan sosyologlar veya din sosyolojisi alanında araştırma yapanlar, kavramı çok yoğun olarak kullanıyorlar. Bu güz döneminde, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde tasavvuf sosyolojisi adıyla bir ders verince hem hocalık yaptım hem de talebelik. Yeniden okumalara yoğunlaştım, kavramlar üzerinde düşünmeye çalıştım. Sosyoloji ile din arasındaki geçişlerde kullanabileceğimiz yeni ka...

Kandil gecelerini “uyduruk din” diye tanımlayanlar, dinin farklı veçhelerini, tezahürlerini ve pratik var oluşlarını görmüyorlar. Dini salt akideye indirgiyorlar. Orada yer almayan her şey din dışı kabul ediliyor. Hatta “uyduruk din” deniyor. Bu yaklaşım dine en dar bakan zihniyetlerden biri. Aslınsa selefi-vehhabi tutuma da yakın. Bu dar zihniyet, dinin tarih ve toplum hayatındaki açılımlarını, neşvelerini ve insani var oluşlarla çiçeklenmelerini görmüyor. Elbette din, akide olarak en temel biç...

Üniversitelerde reform şart! Çünkü üniversitelerimiz çoğaldı, büyüdü, kalabalık hale geldiler. Verimlilik düzeyleri düşük, bilimsel ve kültürel eğitim konusunda ciddi sorunları var. Ak Parti, iktidara geldiği ilk günden itibaren üniversite reformu konusunda önemli tartışmalara girişti. Sonra bu tartışmaları bir kenara bırakarak doğrudan uygulamalara yöneldi. Yeni üniversiteler açıldı. Çok şık kampüsler inşa edildi. Hala inşa edilmeye devam ediliyor. Teknoparklar açıldı. Hala açılmaya devam ediyo...

Boğaziçi Üniversitesi’nin getto kimliğini bir iki yıl önce CNNTürk’te gündeme getirmiştim. Henüz Cumhurbaşkanımız Erdoğan açıklamalarda bulunmadan da eleştirilerimi ortaya koydum. Sorunlar çok boyutlu. En azından iki cephesi var: Boğaziçi Üniversitesi’nin akademik gettosu ve rektörlüğün göreve getirilme yöntemi. Boğaziçi Üniversitesi akademik getto kimliğini korumakta ısrar ediyor. Memleketin zeki evlatlarını burada ABD’ye hayran bilinçlere çeviriyorlar. Tornadan çıkmış bu zeki Anadolu evlatları...

Başörtü ve eşcinsellik kavramlarını yan yana koymak bile insana çok itici geliyor. Neden? Çünkü başörtü bir bez parçasından öte bir anlama. Bir anlam taşıyan nesne. Nesneyi nesne yapan o anlamdır. O anlam yok olursa nesnenin kendi başına bir değeri kalmaz. Oysa anlam ile anlamı temsil eden nesne arasında tutarlı ve birbirini tamamlayıcı özellikler olmak zorunda.Başörtü, nesne olarak saçları örterken anlam olarak mahremiyeti temsil eder. Allah’ın bir emrini yerine getirmek demektir. Kızların ve k...

Kavramlarla dogmatik ilişki kuruyoruz. Sırf Batı’da çıktı veya İslam toplumlarından çıkmadı diye bir kavram iyi ya da kötü olamaz. Kavramların sosyolojisi ve tarihi vardır. Muhteviyat açısından bakıyoruz onlara. Bu da dogmatizmi aşmaktır. En kutsal kavramımız Allah kavramı bile, İslam öncesinde Mekkeli müşrikler tarafında şirk muhteviyatıyla kullanılıyordu. Ama Allah, Allah kelimesini vahiyle hakiki muhteviyatına yeniden çevirdi. Cihat, biat, tağut vs. kavramları Arap cahiliyesinde kullanılıyor ...

Cinsiyetçilik, cinsiyet temelinde ortaya çıkan bir ayırımcılık ve zorbalık. Kendi inanışları kendilerine yetmiyor. Bütün insanları kendileri gibi düşünmesi ve inanması için yapmadıkları şey bırakmıyorlar. Homofobi diyerek damgalıyorlar. Özgürlüğe karşı olmakla tekfir ediyorlar! Haklara karşı çıkmakla tehdit ediyorlar. Bu açıdan da cinsiyetçilik (LGBT) kendisi gibi düşünmeyen ve onlara taraftar olmayanları damgalıyor, tehdit ediyor ve ötekileştiriyor. Bir cinsiyet zorbalığı bu. Bu tutumlarıyla hâ...

Namık Kemal büyük bir deha. İslamlaşma düşüncesinin kurucu babası. İttihadı İslam, meşveret, vatan, şura kavramları onunla yeniden hayatiyet kazanır. İslam siyaset düşüncesi, ölü topraktan kurtulur. Yeni bir ses ve yeni bir anlam haline gelir. İslam ümmeti, İstanbul’da doğan bu ses ve anlam ile yeni bir umuda koşar. Anayasalar yapılır ve meclisler açılır. Hürriyet, kaside olarak yazılır. Sarayı ve iktidarı tenkit etme ve ikaz etmenin cesareti yükselir aydınlar arasında. Hem tenkit hem de metot k...

Epidemi sınır tanımıyor. Dünyada milyonlarca insan öldü. Dünyanın süper gücü ABD’de bile ölüm sayısı 500 binlere doğru gidiyor. Ekonomi geriliyor, kimi yerlerde kıtlık emareleri bile ortaya çıkıyor. Siyasetler korona salgını etrafında dönüyor. Otoriterlik artıyor, demokrasi düşüşe geçiyor. Devletler, gündelik yaşam üzerinde daha fazla göz kulak sahibi oluyor. Dünya üzerindeki sosyal hareketliliğin hızında büyük bir düşüş var. İnsanlar ülkelerine, şehirlerine ve evlerine kapanıyor.Aşılar, insanla...

Cinsiyetçiler, kadın ve erkek ilişkilerini Fransız filozof Foucault’un iktidar teorisiyle boyayarak açıklıyorlar. Bu bakış açısıyla beden, erillik ve dişilik iktidar formuyla yorumlanıyor. Buna göre erkeklik tahakkümü, iktidarı, baskıyı, kontrolü, disiplini sembolize ediyor. Kadın ise baskıya ve tahakküme gelendir. Eril iktidarın nesnesidir. Bu bakışta erkeklik, post-modern ve feminist söylemlerle okunarak biçimsiz, suçlu ve öteki varlık haline geliyor. Erkek ve erkeklik ötekilik olarak üretiliy...