Geçtiğimiz ay sonunda koronavirüsün küresel ekonomi güvenliğini tehdit edecek bir boyuta gelebileceğine dair öngörülerimi yine bu köşeden sizinle paylaşmış ve Şubat ayının ortalarına kadar hastalığın kontrol altına alınmamasının ekonomi için riskleri daha da artıracağını ifade etmiştim. Bugün geldiğimiz noktada virüs kontrol altına alınamadığı gibi diğer ülkelerin de başını belaya sokmaya başladı.
Çin’de baş gösteren ve bir süredir dünya gündemini işgal eden koronavirüs artık küresel bir sorun haline dönüşmüş durumda. Virüsün etkilediği insan sayısı her geçen gün artarken vakalara İran’da ve İtalya’da da rastlanması küresel bir panik ortamını da beraber getiriyor. Zaten bir türlü toparlanamayan küresel ekonomi bu kez hastalık yüzünden sorun yaşamaya başladı. Dünya’nın farklı noktalarında yeni vakaların tespit edilmesi ise hali hazırdaki ekonomik endişeleri derinleştiriyor. Açıkçası Çin dahil pek çok ekonominin söz konusu hastalık vasıtası ile karşı karşıya kalacağı maliyetleri yönetmesi pek olası görünmüyor. Öte yandan hastalığın yayılma hızı ve kaç insanı etkilediği hakkında elimizde net bir bilgi yok. Zira Çin ilk andan itibaren bu konudaki gerçek rakamları saklıyor görünüyor. Buna ilave olarak İran’ın da hastalığa ilişkin zamanında önlem almadığı ve konu ile ilgili bazı bilgileri sakladığı değerlendiriliyor. Henüz Hindistan’dan bir ses yok. Ancak virüsün İran’a kadar geldiği bir süreçte Hindistan’ın etkilenmemesi mümkün değil. Özellikle Hindistan’daki hijyen koşullarını da dikkate alırsak işin renginin giderek değiştiğini tahmin etmek zor değil.
Koronavirüs bir yandan küresel sağlığı tehdit ederken diğer yandan da ekonomileri etkisi altına alıyor. Virüsün baş gösterdiği ülkelere getirilen kısıtlamalar, uçuşların durdurulması, fuarların ve gezilerin iptal edilmesi, verilen ithalat siparişlerinin durdurulması ve sınır kapılarının kapatılması gibi konular ekonomik maliyetleri giderek daha fazla artıracak. Peki bu ekonomiler bu yükü kaldırabilir mi? Hemen cevap verelim, hayır. Koronavirüsün ekonomiler üzerinde bırakacağı etki ve oluşturacağı maliyeti Çin, İran ve Hindistan gibi ekonomilerin yönetmesi çok mümkün görünmüyor. Hatta Almanya’da bile bazı fuarların iptal edildiği bir dönemde diğer ülke ekonomilerinin de başının dertte olduğu söyleyebiliriz. Tek tek ülkeleri incelemek mümkün ancak önümüzdeki dönemde bazı ülkelerin dış ticaretinin durma noktasına gelmesi riski ve bunun küresel ticaret hacmindeki oranının maalesef yeni bir küresel ekonomik krizi tetikleme riskini yükselttiğini ifade etmeliyiz. Açıkçası bir sonraki küresel ekonomik krizin bir virüs yüzünden çıkma ihtimalini konuşuyor olmak bile “ekonomiye etki eden ekonomi dışı faktörler” olarak ifade ettiğimiz unsurların ekonomileri ne kadar kırılgan hale getirebildiğinin göstergesi.
Koronavirüs ilk çıktığı günden itibaren bazı komplo teorileri de ortada dolaşmaya başladı. Bunlardan en ilgi çekeni ise ABD’nin Çin ile girdiği ticaret savaşında Çin’e karşı biyolojik silah olarak bu virüsü kullandığı. Bu teoriye göre, Çin ekonomisi bundan olumsuz etkilenecek, Çin mallarının yerini ABD malları alacak ve nihayet Çin ile ABD arasındaki ticaret dengesi ABD’nin lehine evrilecek. Böylelikle ABD, Çin’in hegemonik bir güç olmasının önüne geçecek. Elbette bu konuda elimizde net bir bilgi ihtimali olması mümkün değil. Ancak gün sonunda ister biyolojik bir saldırı olsun ister olmasın virüsün ABD’nin işine yaradığını inkâr edemeyiz.
