Geçen hafta Hakkari''de, valilik ve Hakkari Üniversitesi''nin ortaklaşa düzenlediği, bizim de ''Arşiv Belgelerinde Seyyid Taha ve Şeyh Ubeydullah'' başlıklı bir tebliğ sunduğumuz Uluslararası Seyyid Taha El-Hakkarî En-Nehrî Sempozyumu gerçekleştirildi. Son dönemlerde Türkiye''nin çeşitli bölge ve illerine ait değerlere, maneviyat mimarları, irfan pınarlarına ilişkin sempozyumların artışı gerçekten sevindirici bir olay. Özellikle vilâyet ve üniversitelerin bu konulara el atmış olmaları da ülkenin ve coğrafyanın kendi değerlerine dönüş ve barış yolunda iyi bir ilerleme. Hakkari''nin gayretli valisi Sayın Orhan Alimoğlu, Hakkari Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Ebubekir Ceylan ve yardımcısı Prof. Halit Demir''in ev sahipliğinde gerçekleşen sempozyumun düzenlenmesinde dostlarımız Halit Yalçın, Yaşar Kaplan ve Murat Adıyaman''ın emeği büyük. Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Sayın. Prof Dr. H. Kamil Yılmaz''ın da yer aldığı sempozyumda tebliğ sunanlar arasında Prof. Dr. Ahmet Taşgın, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top, Prof. İhsan Süreyya Sırma, Prof. Ramazan Ayvallı, Van Müftüsü Nimetullah Arvas, Mehmet Akif Köseoğlu, Muhammed Baqi Urmevi, Molla Salih Dehî, İbrahim Baz, Zeki Tan, Molla Nizameddin Yakışık, Mansur Geylani, Metin Atmaca, Abdülcebbar Kavak, Ahmet Deniz, Kazım Geylani, M. Şefik Korkusuz, Zeynelâbidîn Zinar göze çarpan isimlerdi. Bu coğrafyanın her tarafında tarih ve değerlerini oluşturan birçok unsur ve abide şahsiyet vardır. Bu maneviyat mimarlarından, irfan serçeşmelerinden biri de Seyyid Taha El-Hakkarî''dir.
Seyyid Taha En-Nehrî El-Hakkârî Nakşibendiyenin Hâlidiyye kolunun serçeşmelerinden olup, Mevlâna Hâlid-i Şehrezorî Bağdâdî (Vefatı:1242/1827) hazretlerinin Kürdistan''daki en önemli halifelerindendi. Nesebi Şeyh Abdülkâdir-i Geylâniye ulaşmaktadır.
Seyyid Taha''nın doğum tarihi bilinmemektedir. Dedelerinden Molla Hâcı İran tarafındaki Berdesor köyünden gelerek Şemdinli''nin Diman karyesine yerleşmiştir. Seyyid Taha da burada Molla Ahmed''in oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Çocukluğundan itibaren kuvvetli bir eğitim görür. Önce Kur''ân-ı Kerîm''i hıfzeder Sonra Arabi ve İslami ilimleri tahsil için seyahate çıkar. Şemdinan ve Hakkârî''den başlayarak Süleymaniye, Erbil, Kerkük, Bağdat gibi önemli merkezlerde medrese tahsili görür. Kısa zamanda temayüz ederek icâzet alıp, memleketine dönerek müderrislik yapmaya başlar.
O sıralarda ise amcası, Seyyid Abdullah Şemdinan''ın Nehrî köyünde yerleşmiş olup orada müderrislik yapmaktadır. Seyyid Abdullah ise, Mevlâna Hâlid-i Şehrezorî Bağdâdî hazretlerinin medrese arkadaşı olup, Mevlâna Hâlid''in Hindistan''a gidip, Nakşibendi-Müceddidî Meşâyihinin ünlülerinden Şah Gulam Ali Abdullah Ed-Dehlevî''den (Vefatı: 1240/1825) hilâfet alıp memleketi Süleymaniye''ye dönünce, Mevlana Hâlid hazretlerinin yanına giderek ondan Nakşi hilâfeti alır. Seyyid Abdullah, Mevlâna Hâlidê yeğeni Seyyid Taha''yı anlatır. Mevlâna Hâlid de, Seyyid Taha''yı yanına getirmesini ister.
Seyyid Abdullah yeğeni Seyyid Taha''yı getirince Mevlana Hâlid ondan ceddi olan Abdülkâdir Geylânî''nin Bağdat''daki türbesini ziyaret etmesini ister Bunun üzerine Seyyid Taha Bağdat''a gidip türbeyi ziyâret eder ve bir gece orada istihareye yatar. Şeyh Abdülkâdir Geylânî rüyada ona gidip Mevlâna Hâlid''e mürid olmasını söyler. Süleymaniye''ye dönen Seyyid Taha Mevlâna Hâlid''e bağlanıp onda seyr u süluka mübaşeret eder. Uzun süren bir riyazet ve seyr u süluk devresinden sonra Mevlâna Hâlid''den icâzet alarak hulefâsı meyanına girer.
Ardından memleketine dönen Seyyid Taha, Mevlâna Hâlid''in talimatıyla Berdesor köyüne yerleşerek burada tedrîs ve irşad faaliyetine girişir. Hem medresede müderrislik hem de dergâh''ta postnişînlik yapar. O sırada amcası Seyyhid Abdullah ise Nehrî köyünde tedris ve irşad faaliyetini sürdürür. Amcası Seyyid Abdullah''ın vefatına kadar Berdesor''da kalan Seyyid Taha, Seyyid Abdullah''ın 1228/1813 yılında vefatı üzerine, Nehrî köyüne gelip yerleşmiştir. Seyyid Taha bu tarihten vefatı olan 1269/1853 yılına kadar Nehrî''de irşad ve medrese tedrisatı faaliyetini sürdürür. Nehrî''de büyük bir dergâh ve medrese inşa edilir. Bölgenin her tarafından insanlar akın ederek ona mürid olurlar. Kısa zamanda Nakşibendî-Hâlidiği bölgede en fazla yayan halife olur. Seyyid Taha hazretlerinin menakıbı birçok yerde anlatılmıştır. Özellikle, Seyyid Sibgatullah El-Arvâsî ile Şeyh Abdurrahman Et-Tâhî''nin Minah ve İşârat kitaplarında yer yer Seyyid Taha''nın menakıbına genişçe yer verilmiştir.
Seyyid Taha Hazretlerinin tesbit edebildiğimiz 15 halifesi bulunmaktaydı. Bunlardan en ünlüleri Seyyid Sibgatullah El-Arvâsi, Seyyid Fehim El-Arvâsi,Şeyh Taha El-Harîrî, Şeyh Abdüsselâm Barzanî, Şeyh Muhammed Kemaleddin El-Hüseyni, Şeyh Abdullah En-Neynikî ve Şeyh Muhammed El-Küfrevî idi. 1296/1853 tarihinde vefat eden Şeyh Seyyid Taha''nın Kabri halen Şemdinli''nin Nehri(Bağlar) köyündeki aile kabristanındadır.
